نظریه اصلاحات منهای اعتدال در سال 98 رقم خواهد خورد؟

گروه سیاسی آنا: «اصلاح‌طلبان در سال 98 ائتلاف نمی‌کنند»؛ این سخن را محمدرضا عارف رئیس شورای عالی سیاستگذاری اصلاحات بر زبان راند. پس از این سخنان بود که اظهار نظرهای مختلفی درباره مطرح شدن چنین رویکردی از سوی اصلاح‌طلبان صورت گرفت. برخی چنین موضع گیری را زود دانستند. برخی آن را شخصی قلمداد کردند و گفتند که ساختار اصلاحات چنین نیست که یک نفر در مورد آن چنین اظهار نظر کند. برخی نیز بر این عقیده هستند که اصلاح‌طلبان در حال جداسازی خود از بدنه دولت هستند.

عده‌ای نیز بیان می کنند که هیچ چیز در اصلاحات تغییر نکرده و سیاست اصلاح طلبان حمایت و کمک به دولت برای بقیه اهداف و برنامه های آن بوده و این سیاست سرجای خود است. این عده حتی به مطالبات اصلاح‌طلبان از دولت خوش بین هستند و می گویند دولت برنامه داده است و اصلاح‌طلبان تعامل خوبی با بدنه دولت دارند. این موضوع البته بیشتر شبیه به واقعیت اصلاحات و اعتدال است.

البته گمانه زنی‌ها در این زمینه هر چه باشد جدایی اصلاحات از دولت و اعتدالیون با حرف شدنی نیست. چهار سال روزنامه‌های دولتی در نزد افکارعمومی از دولت حمایت کردند و پس از آن در انتخابات دوازدهم به طور تمام قد پشت حسن روحانی ایستادند. حتی در انتخابات کاندیدای اصلاح‌طلب به عنوان کاندیدای پوششی حسن روحانی ایفای نقش کرد و به گونه‌ای نردبان نامزد مورد حمایت اصلاح‌‌طلبان شد.

اصلاحات برای جداسازی خود از اعتدال بسیار دیر اقدام کرده و کار از کار گذشته است. این در شرایطی است که یک نگرش راهبردی در اصلاحات به وجود آمده که خطی قرمزی میان این جریان و گذشته‌اش می‌کشد که مسیر آینده آن را به وضوح روشن می‌کند. اصلاحات از سال 92 رویکرد گذشته خود را کنارگذاشت و روش عمل‌گرایی را پیش گرفت.

از همین رو بود که اصلاح‌طلبان وقتی فهمیدند روحانی نسبت به عارف رای بیشتری دارد با نتیجه محوری و عملگرایی صرف عارف را کنار گذاشتند. این جریان از همان دوران شیوه پراگماتیستی خود را شروع کرد و تا به امروز از این شیوه بهره‌ها برده است. حال به نظر نمی‌رسد با توجه با این همه سود و فایده‌ای که اصلاحات از این شیوه عایدش شده بخواهد دوباره به شیوه شکست خورده خود که این جریان را هر روز بیشتر به حاشیه برد بازگردد.

اما این روش نیز به نوعی برای اصلاحات یک آفت محسوب می شود و نیروهای این جریان را به حاشیه رانده است. یکی از این نیروها محمدرضا عارف است که خود قربانی عملگرایی در اصلاحات شده است. در این حوزه بی هویتی و نگاه اصلاح طلبان به نیروهای خارج از این جریان از جمله راست سنتی مانند حسن روحانی و حجت الاسلام ناطق نوری سبب شده تا به نوعی اصلاحات از درون استحاله شود.

در این تنگنا اصلاح‌طلبان به شدت نگران هویت خود شده‌اند اما گروهی که با عملگرایی موافق هستند گذشته این جریان را مساوی افراط گرایی و رادیکالیزم صرف قلمداد می کنند که این جریان را به قهقرا برد. با این حال اصلاحات در میانه راه و میان گذشته و آینده گیر افتاده است و اما موضوع جالب توجه پررنگ شدن این دو نگرش در این جریان است که قطعا در آینده با انشقاق اصلاحات را روبرو خواهد ساخت.