چطور پدیده سینمای ایران دست خالی از جشن خانه سینما به خانه برگشت؟

به گزارش گروه رسانه‌های دیگر آنا، نوزدهمین جشن خانه سینما در حالی سه‌شنبه شب در اوج بی‌نظمی، هرج و مرج و آشفتگی در زمین باشگاه ورزشی «پیام» برگزار شد که در یک غافلگیری دقیقه نودی فیلم «فروشنده» اصغر فرهادی اکثر جوایز و همچنین جایزه‌های اصلی بخش‌های «کارگردانی»، «فیلمنامه» و «بهترین فیلم» را از آن خود کرد. این در حالی است که فیلم‌های مهم و تأثیر‌گذاری همچون «ماجرای نیمروز» و «ویلایی‌ها» کمترین جایزه را از این به اصطلاح جشن سینمایی به خانه بردند.
این هم از عجایب سینمای ایران است که فیلمی که با سرمایه‌گذاری دختر پادشاه سابق و خواهر پادشاه فعلی قطر تولید می‌شود و در یک جشن ایرانی همه جوایز را درو می‌کند و در آن سو فیلم «ماجرای نیمروز» که ماهیت یک گروه تروریستی را افشا می‌کند، دست خالی از این جشن بیرون می‌آید. تقریباً همه محتوای جشن «خانه سینما» از همان ابتدا مشخص شد و به قولی برگزار‌کنندگان این جشن خیلی زود دست خود را رو کردند. زمانی که «باران کوثری» با تیکه و طعنه سخنرانی خودش را اینگونه شروع کرد: «زمانی که فهمیدم جشن سینمای ایران در یک ورزشگاه برگزار خواهد شد، ترسیدم که من و خانم‌های سینماگر را به جشن سینمای ایران راه ندهند.»
جشن خانه سینما یک بار دیگر ثابت کرد که چقدر سینمای ما محفلی، دورهمی و بدون مدیر و در اصطلاح عامیانه چقدر بی‌صاحب است. چطور می‌شود که با حضور فیلم‌هایی مانند «ماجرای نیمروز» و «ویلایی‌ها» اکثر جوایز به فیلم «فروشنده» اختصاص می‌یابد! فیلم‌هایی که هرکدام در زمان اکران عمومی تحسین مردم و منتقدان را به همراه داشته‌اند، چطور در صنوف متخصصین سینما مثبت ارزیابی نمی‌شوند و جوایز طوری تقسیم می‌شود که گویی اصلاً این فیلم‌ها دیده نشده‌اند؟ در مورد «ماجرای نیمروز» ماجرا کمی عجیب‌تر و شبهه‌برانگیزتر به نظر می‌رسد؛ فیلمی که به محض رونمایی در فجر همگان زبان به تحسین از آن گشودند و آن را دستاوردی تازه و بدیع در سینمای ایران عنوان کردند. جالب است که دامنه تعاریف و تحسین این فیلم از اهالی سینما و منتقدان فراتر رفت و اهل سیاست هم به فراخور نظرهای مثبت و قابل‌توجهی درباره این فیلم دادند. حال پرسش اساسی این است که چطور می‌شود که فیلمی تا به این حد درخشان و تأثیرگذار از سوی صنوف سینما که خود را متخصص می‌دانند نادیده گرفته شود و دست خالی از این جشن به خانه برود.
در خوش‌بینانه‌ترین حالت باید گفت که این موضوع صرفاً تصمیم و رأی 400 نفری است که بین «ماجرای نیمروز» و «فروشنده» رأی خود را به سمت فیلم فرهادی سوق داده‌اند و هیچ موردی برای سوءظن و بدبینی وجود ندارد. اما آیا واقعاً می‌شود به همین سادگی به موضوع نگاه کرد. شاید بشود ماجرا را جور دیگری هم دید. برای پی بردن به ریشه این رفتار و بایکوت کردن این فیلم در جشن خانه سینما، شاید بشود به شبی دیگر سفر کرد و ماجرا را از آن زاویه و جوری دیگر هم دید و تحلیل کرد. آن شب هم شبی نیست جز شب جشن «انجمن منتقدان خانه سینما» که همین چند هفته پیش برگزار شد؛ جایی که «جعفر پناهی» فیلمساز اپوزیسیون‌نما و به اصطلاح خودش همیشه معترض با بی‌احترامی و بی‌حرمتی با مهدویان برخورد کرد و حاضر نشد که جایزه کارگردانی فیلم «ماجرای نیمروز» را روی سن تقدیم مهدویان کند. همین کار پناهی باعث شد که جو منفی علیه این فیلم در فضای مجازی و رسانه‌ها شکل بگیرد.
سعید مستغاثی که خود روزی رئیس انجمن منتقدان خانه سینما بوده است درباره این اتفاق عجیب یعنی بایکوت فیلم «ماجرای نیمروز» و درو کردن جوایز توسط «فروشنده» در جشن خانه سینما به «جوان» می‌گوید:«اصلاً این اتفاق نه عجیب است و نه تازگی دارد. در واقع نادیده گرفتن و به اصطلاح درست بایکوت‌کردن فیلم «ماجرای نیمروز» نه در جشن خانه سینما، بلکه از همان جشنواره «فیلم فجر» کلید خورد.»
مستغاثی ادامه می‌دهد: «در جشنواره فیلم فجر هم وقتی کاندیدا‌های جایزه سیمرغ اعلام شد همه با تعجب دیدند که این فیلم در هیچ کدام از بخش‌های اصلی کاندیدا نشده است این در حالی بود که همگان از «ماجرای نیمروز» به عنوان پدیده این چند سال اخیر سینمای ایران و از خود «مهدویان» به عنوان فیلمساز جوانی که توانسته دستاورد تازه‌ای به سینمای ایران اضافه کند، یاد می‌کردند. جایزه‌ای هم که در نهایت به این فیلم دادند سیمرغ بهترین فیلم از نگاه تماشاگران و «جایزه ملی» بود که اولی هیچ ربطی به داوران ندارد و دومی هم یک جایزه کاملاً تشریفاتی و من‌درآوردی است برای فیلمی که با آن به اصطلاح رودربایستی دارند.»
این محقق و نویسنده سینما در ادامه به «جوان» می‌گوید:«بعد از اینکه در برنامه «هفت» و چند رسانه دیگر بحث دوتابعیتی بودن داوران پیش آمد و افخمی به صراحت در آن برنامه از این گفت که داوران از ترس اینکه منافقان برای آنها دردسری درست نکنند، نمی‌خواهند به «ماجرای نیمروز» جایزه بدهند، داستان شکل و ماهیت دیگری به خود گرفت. در نهایت با همه فشارها و با تدبیر ایوبی، رئیس سازمان سینمایی وقت جایزه بهترین فیلم را به «ماجرای نیمروز» دادند که همه از آن به عنوان تدبیر ایوبی یاد کردند نه جایزه هیئت داوران.» مستغاثی در ادامه با اشاره به اینکه در همه جشنواره‌های مهم دنیا جایزه بهترین فیلم را معمولاً فیلمی می‌برد که جایزه فیلمنامه و کارگردانی را از آن خود کرده، افزود: جای تعجب نیست که چطور فیلمی که در رشته‌های کارگردانی و فیلمنامه کاندیدا نیست جایزه بهترین فیلم را می‌برد. معتقدم که هجمه‌ها علیه این فیلم که ماهیتی افشاگرانه علیه یک گروه تروریستی که حامیان غربی دارد از همان فجر شروع شد و بعد ادامه پیدا کرد و یک سری ویروس رسانه‌ای هم اجیر شدند که انگ ارگانی و دولتی به این فیلم بزنند و در سکانس پایانی این جریانات هم واکنشی بود که جعفر پناهی استارتش را در جشن منتقدان زد و با بی احترامی و لجبازی با این فیلم برخورد کرد. بعد از آن هم مثل همیشه سربازان پیاده این جریان شبه‌روشنفکری مثل باران کوثری وارد گود شدند و علیه این فیلم و مهدویان موضع گرفتند که این فیلم تحریف تاریخ است و باید جور دیگری ساخته می‌شد، جوری دیگر که مثلاً منافقین این قدر هم بد نبودند.
مستغاثی در ادامه می‌گوید: «جالب است از همان زمان جشنواره فجر تا امروز «رادیو زمانه»، «صدای امریکا» و «بی‌بی‌سی» علیه این فیلم موضع گرفتند. کسانی که تا دیروز شعار «هنر برای هنر» سر می‌دادند و می‌گفتند فیلم است دیگر! الان درباره این فیلم نظر دیگری دارند.»
مستغاثی با اشاره به اینکه این فیلم ماهیتی افشاگرانه علیه گروهک تروریستی منافقین دارد، می‌گوید: بعد از اینکه این فیلم ساخته شد فرانسوی‌ها، سعودی‌ها، آلمانی‌ها و امریکایی‌ها که همیشه از حامیان منافقین بودند و می‌خواستند آنها را یک جریان مخالفان مظلوم جمهوری اسلامی در دنیا جا بیندازند، شروع کردند در رسانه‌های‌شان به بدگویی و انتقاد از این فیلم و متأسفانه جریانی هم در داخل که همیشه منادیان و بوقچی‌های این رسانه‌ها و جریانات هستند دنباله حرف آنها را گرفتند و شرو ع به سرو صدا کردند.
مستغاثی در پاسخ به این پرسش که عده‌ای معتقدند که این اعضای صنوف بودند که این رأی را به «فروشنده» دادند و نه یک جریان سیاسی، گفت: بله این صنوف بودند ولی از جایی که تجربه کار و مدیریت در خانه سینما را برای مدتی داشتم باید بگویم که خیلی از اینها (مدیران و سینماگران) به هر حال با «ممنتوفیلم» ( تهیه‌کننده فرانسوی فیلم فروشنده) و پخش‌کنندگان خارجی ارتباط کاری دارند و خیلی از این اینها می‌خواهند که به جشنواره‌های خارجی بروند و به همین دلیل هم هست که در مقایسه بین «ماجرای نیمروز» و «فروشنده» نمی‌توانند خود را خرج فیلمی مثل «ماجرای نیمروز» کنند.

منبع: روزنامه جوان