درآمد 500 میلیونی ناشران شعر دروغ است/ با اطلاعات غلط اعتماد مردم به ناشران را از بین نبرید!
داریوش معمار با اشاره به اظهارنظرهایی که اخیرا درباره نشر شعر در سال‌های اخیر صورت گرفته به خبرنگار فرهنگی آنا گفت: «متاسفانه برخی افراد با وجود اینکه سند و مدرکی برای اثبات صحبت‌هایشان ندارند، دست به انتشار مطالبی می‌زنند که اصلا منطقی نیست. مثلا در بررسی عملکرد ناشرانی که به صورت تخصصی روی حوزه شعر کار می‌کنند، به ارائه اعداد و ارقامی مثل در آمد 500 میلیون تومان در سال و... اشاره می‌کنند که نمی‌تواند حقیقت داشته باشد.»
تعداد عناوین مجموعه‌های شعر رشدی نکرده
داریوش معمار، شاعر و کارشناس نشر توضیح داد: «پیش از ورود به بحث‌های مالی، باید به این نکته اشاره کنم که تصویر ارائه شده از این افراد مبنی بر رشد چشمگیر و البته غیرموجه عناوین کتاب‌های شعر در سال‌های اخیر، اساسا تصویر اشتباهی است. به گواهی اطلاعات خانه کتاب، از آغاز دهه 80 تا به امروز، همیشه تعداد عناوین کتاب‌های شعر چاپ اولی چیزی بین 1500 تا 2000 عنوان بوده است.
البته در سال‌های مختلف بنا به سیاست‌های ارشاد در صدور مجوز، بعضا جریان‌های تجربه‌گرا در شعر مجوز نشر نگرفته‌اند اما به طور کلی تعداد عناوین کل کتاب‌های شعر، اعم از قالب‌های شعری مختلف و تقسیم‌بندی‌های شعری همیشه نزدیک به رقم میانگین در این سال‌ها بوده است.»
گسترش تبلیغ و معرفی کتاب در مطبوعات و شبکه‌های اجتماعی
معمار در ادامه گفت‌وگو در تشریح این موضوع که چرا انتشار شعر بعد از سال 91 توسط برخی ناشران باعث ایجاد تصوری غلط شده، اظهار داشت: «پیش از این (حتی تا اوایل دهه هشتاد) ناشرانی که به انتشار مجموعه شعر مبادرت داشتند، امکاناتی برای تبلیغ و معرفی گسترده کتاب‌های خود نداشتند. زیرا امکان بهره‌گیری از مطبوعات، خبرگزاری‌ها و خصوصا شبکه‌های مجازی برایشان وجود نداشت.»
وی افزود: «نخستین ناشر حرفه‌ای و تخصصی شعر که صرفا به انتشار شعر پرداخت، نشر «آهنگ دیگر» بود که فعالیت‌اش با معرفی و تبلیغ کتاب در مطبوعات، وبلاگ‌ها و سایت‌های ادبی همراه شد که در این مسیر خبرنگاران شاعر و وبلاگ‌نویس نقش به‌سزایی داشتند.»
این شاعر خاطر نشان کرد: «این روند رفته رفته رشد کرد و تعداد ناشرانی که به صورت تخصصی روی شعر کار کردند، بیشتر شد و تعدادشان امروز به 7، 8 ناشر رسیده است که عبارتند از نشر نگاه، نشر مروارید، نشر چشمه، نشر بوتیمار، نشر نیماژ، نشر فصل پنجم و همچنین سوره مهر.»
«این ناشرها طی سال‌های اخیر به طور جدی روی تبلیغ و معرفی کتاب‌های شعر خود در شبکه‌های مجازی و مطبوعات کار کرده‌اند؛ بر این اساس اگر در گذشته تنها 10-20 عنوان کتاب شعر امکان معرفی و تبلیغ پیدا می‌کردند، حالا این امکان برای چند ده برابر مجموعه شعر فراهم شده است. بنابراین تعداد عناوین کل افزایش نداشته بلکه تغییرات در سیستم معرفی و ارائه کتاب‌ها رخ داده است.»
معمار همچنین درباره کیفیت کتاب‌های شعر منتشر شده توضیح داد که نباید به این قضیه، عوام‌گرایانه نگاه کرد: «در بررسی این مساله اول باید دید معیار سنجش چیست؟ اولا باید یادآوری کنم در این چندسال کتاب‌های شاعران سرشناسی منتشر شده که بیش از 10 سال بود امکان انتشار کتاب را نداشتند. مثلا شاعری مثل شمس آقاجانی که از 76 به بعد کتابی منتشر نکرده بود. باید یادآوری کنم که اتفاقا کتاب این شاعران توسط همین ناشران تخصصی شعر منتشر شده است.»
وی ادامه داد: «مطابق با آمارهای موجود، ناشران تخصصی شعر که اسم‌شان را آوردم، در نمایشگاه کتاب امسال مجموعا 400 عنوان کتاب شعر چاپ اولی (که از نمایشگاه قبل به بعد منتشر شده‌اند) ارائه کردند که این رقم نسبت به بیش از 2 هزار عنوان شعر چاپ شده در سال 93، تنها 20 درصد از نشر شعر را شامل می‌شود.»
این شاعر افزود: «از بین این 400 عنوان، نزدیک به 100 عنوان شعر شاعران سرشناس و مطرحی چون محمدعلی سپانلو،جواد مجابی و... تا شاعران مطرح دهه هفتادی اختصاص داشته است. حدود 200 عنوان از این کتاب‌ها هم به شاعرانی اختصاص دارد که از دهه هشتاد تاکنون یک یا دو کتاب دیگر پیش از این به چاپ رسانده‌اند (یعنی زیر 30 سال دارند و بعضا جوایز مختلفی را هم با کتاب‌های قبلی‌شان به دست آورده‌اند). نزدیک به 100 عنوان هم کتاب اولی بودند که طبیعتا نمی‌شود تمام این عناوین را کتاب‌هایی ضعیف خواند. زیرا بزرگترین شاعران نیز زمانی کتاب اولی بوده‌اند. از این گذشته کتاب‌اولی‌ها مجموعا 5 درصد نشر شعر کشور در یک سال را تشکیل می‌دهند.»
مشارکت با مؤلف، همه جای دنیا مرسوم است
کارشناس نشر بوتیمار ضمن بیان این مطلب که 90 درصد نقد‌های ادبی منتشر شده در مطبوعات مربوط به کتاب‌هایی است که توسط این ناشران منتشر شده، اظهار داشت: «آیا این اعداد و ارقام، نتیجه‌اش می‌شود ابتذال و بحران در حوزه نشر شعر؟ من اینطور فکر نمی‌کنم و معتقدم برخی نتیجه‌گیر‌ی‌های بی‌اساس، صرفا به دنبال تخریب کردن موقعیت نشر شعر در کشورند که اتفاقا در سال‌های اخیر به جایگاه قابل قبول و منطقی رسیده است.»
وی درباره نشر بوتیمار و آمار نشر مجموعه شعرها در این نشر توضیح داد: «بوتیمار از نمایشگاه پارسال تا امسال، هفتاد و چند عنوان مجموعه شعر چاپ کرد که سی و چند عنوانش با سرمایه‌گذاری ناشر به چاپ رسیده است. مطمئن باشید ناشرانی مثل نیماژ هم همینطور عمل می‌کنند، یعنی بخشی از کتاب‌هاشان را با سرمایه‌گذاری نشر منتشر می‌کنند. ناشران قدیمی و مقتدرتر مثل چشمه و نگاه و مروارید که اصلا حساب‌شان جداست و تمام کتاب‌هاشان را با سرمایه ناشر به چاپ می‌رسانند.»
معمار خاطرنشان کرد: «در همه جای دنیا، حتی در کشورهای پیشرو در جریان‌های ادبی و شعر، مرسوم است که ناشران در انتشار شعر جریان‌های پیشرو و تجربه‌گرا چندان سرمایه‌گذاری نمی‌کنند. حتی در فرانسه هم شاعران کتاب اولی نمی‌توانند انتظار سرمایه‌گذاری ناشر را داشته باشند، مگر اینکه پیشتر جایزه خاصی را گرفته باشند یا موفقیت خاصی در کارشان وجود داشته باشد.»
وی در توضیح هزینه‌های نشر کتاب اظهار داشت: «در حال حاضر با توجه به تعرفه‌های کاغذ و چاپ و ... هر کتاب بنا به تعداد صفحات و تیراژش، صفحه‌ای 65 تا 90 تومان برای ناشر تمام می‌شود. البته نباید از هزینه‌های صفحه ارایی، طراحی، غلط‌گیری، نگهداری کتاب‌ها، پخش، معرفی، هزینه پیک و پست و... نیز غافل شد.»
درآمد 500 میلیونی ناشران شعر دروغ است
این شاعر با ارجاع به تعداد عناوین منتشر شده از سوی ناشران شعر، ادامه داد: «اگر فرض کنیم از آن 400 عنوان، حداقل 200 عنوان (مجموعاً از سوی ناشران قدیمی و ناشرانی مثل بوتیمار و نیماژ و...) با هزینه ناشر به چاپ رسیده‌اند، یعنی 200 عنوان کتاب با دریافت هزینه نشر از شاعران منتشر شده است.»
معمار ضمن بیان این مطلب که در بهترین حالت تنها 20 درصد از مبلغی که از شاعر دریافت می‌شود، برای ناشر به عنوان حق‌العمل باقی می‌ماند، افزود: «اگر میانگین تعداد صفحات این کتاب‌ها 90 صفحه باشد و متوسط صفحه‌ای 80 تومان را نیز برایشان در نظر بگیریم، با یک ضرب و جمع ساده و با احتساب میانگین تیراژ 500 نسخه‌ای (که دیگر امروزه باب شده) کلا 140 میلیون‌تومان از بابت انتشار این کتاب‌ها گیر ناشران می‌آید که اگر آن را تقسیم بر تعدادشان کنی، شاید هر کدام به 40 میلیون هم عایدشان نشود.»
وی با اشاره به سایر هزینه‌های نشر یاد آور شد: «حالا بیایید هزینه‌های اجاره دفتر، حقوق کارکنان، قبوض و ... را نیز در نظر بگیریم. یک ناشر تهرانی در خوشبینانه‌ترین حالات سالانه 25 میلیون‌تومان اجاره می‌دهد. بنابراین اگر تمام این اعداد و ارقام را با هم جمع بزنید، درمی‌یابید که این ادعای درآمد 500 میلیون در سال توسط یک ناشر، آن‌هم از محل انتشار کتاب‌هایی که بابت‌شان از شاعر پول گرفته شده، از اساس غلط و نشدنی است.»
کارشناس نشر بوتیمار در پایان سخنانش ضمن بیان این مطلب که او و سایر مسئولان بوتیمار حاضرند برای شفاف‌سازی تمام اسناد، قراردادها و صورت‌حساب‌های خود را منتشر کنند، گفت: «در آخر باید بگویم انتشار اطلاعات غلط و زیر سؤال بردن ناشران شعر (که البته چون بدون ذکر نام مشخصی با آنها برخورد می‌شود، نمی‌توان به صورت حقوقی پیگیر نشر اکاذیب شد) خیانتی آگاهانه یا ناآگاهانه به نشر شعر است و هیچ کم از ضربه‌ای که نشر از سانسور خورده است، ندارد.»
انتهای پیام/