نبود ارتباط صنعت با دانشگاه؛ مانع بزرگ توسعه/ تاثیر مستقیم تصمیم‌گیری‌های سیاسی بر فعالیت‌های اقتصادی

جایگاه و سطح علمی رشته اقتصاد در کشور و موانع موجود در راستای گسترش این رشته، ارتقای علمی استادان، ایجاد رشته گرایش‌های جدید در دانشگاه آزاد، طرح‌های تحقیقاتی و نقش مراکز تحقیقاتی، رشد و شرکت‌های دانش‌بنیان در کاربردی شدن رشته اقتصاد، محور گفت‌وگوی خبرنگار خبرگزاری آنا با دکتر منصوره علیقلی عضو هیئت علمی و سرپرست دانشکده اقتصاد و حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی است.

علیقلی درباره تاریخچه مختصری از رشته تخصصی خود اظهار کرد: اغلب مباحثی که امروز در علم اقتصاد مورد بررسی قرار می گیرد ، در گذشته در قلمرو اقتصاد سیاسی مطرح می شد. اقتصاد سیاسی تاثیر متقابل بین سیاست و اقتصاد را مطرح می کند و این تصمیم گیری های سیاسی تاثیر مستقیم بر فعالیت های اقتصادی و تصمیم گیری های اقتصادی دارد. تصمیم گیری های سیاسی نقش بسزایی در ایجاد و یا کنترل بحران های اقتصادی دارد.

وی ادامه داد: اقتصاد سیاسی علمی است که تعیین می کند از چه راه و به چه وسیله یک کشور، اقتصاد خود را ترقی دهد. توسعه اقتصادی در واقع هدف اصلی اقتصاد سیاسی در کشورها است. برای رسیدن به این هدف، اقتصاد سیاسی از تجربه های تاریخی درس می آموزد و معیارهای خود را برای توسعه اقتصادی با احتیاجات و وضعیت خاص کشور تطبیق می دهد، ضمن آنکه نیازمندی های آینده را نیز در نظر می گیرد.

علیقلی با بیان اینکه اقتصاد سیاسی در واقع یکی از گرایش های رشته علوم اقتصادی است که متاسفانه هنوز در ایران ایجاد نشده است ابراز امیدواری کرد که بتوانیم در دانشکده اقتصاد پیشنهاد دهنده این رشته باشیم و با توجه به اینکه این گرایش از رشته اقتصاد هنوز در دانشگاه های دولتی نیز ایجاد نشده است، بنابراین باید برای این گرایش عنوان های دروس و سرفصل های مربوطه نیز تعریف شوند و این مسئله نیاز به بررسی، مطالعه و طبیعتاً زمان کافی دارد. امیدوارم با کمک اساتید مجربی که در دانشکده اقتصاد و حسابداری داریم، از عهده این موضوع برآییم و پیشنهاد دهنده این گرایش از علوم اقتصادی باشیم.

سرپرست دانشکده اقتصاد و حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی با توجه به سطح علمی این رشته در دانشگاه های ایران در ارزیابی خود گفت: سطح علمی رشته اقتصاد در ایران را بسیار خوب ارزیابی می کنم. با توجه به اینکه من در خارج از کشور تحصیل کرده ام اما پس از مقایسه، می بینم سطح علمی این رشته در دانشگاه های کشور خودمان بسیار خوب است و بویژه در دانشکده اقتصاد و حسابداری واحد تهران مرکزی با توجه به حضور اساتید مجرب با گرایش های مختلف در علوم اقتصادی، سطح این رشته را در واحد تهران مرکزی بسیار عالی ارزیابی می کنم.
وی در پاسخ به این سوال که آیا موانعی برای توسعه این رشته در کشورمان وجود دارد؟ افزود: نخستین مانع برای توسعه رشته اقتصاد سیاسی، مصوب نبودن این گرایش از رشته علوم اقتصادی است که برای ایجاد آن همانطور که قبلاً توضیح دادم تعریف نشدن عنوان های دروس و سرفصل های این رشته است که زمان بر است. مانع دیگر به نظر من مانند بقیه رشته های تحصیلی، عدم همکاری و تعامل تنگاتنگ و مناسب بین دانشگاه ها و سازمان ها است. نبود عملکرد واقعی بخش ارتباط صنعت با دانشگاه و ارتباط سازمان ها با دانشگاه ها به نظر من مانع بسیار بزرگی برای توسعه همه رشته ها در کشور است.

این مسئول ادامه داد: در خصوص رشته علوم اقتصادی و بویژه رشته اقتصاد سیاسی مهم ترین مانع عدم همکاری و تعامل تنگاتنگ بین دانشگاه و دولت است، زیرا دولت به عنوان یک نهاد سیاسی به تصمیم گیری های مهم می پردازد و در صورت تعامل با دانشگاه است که می تواند قادر به ارزیابی تاثیر سیاست ها بر عملکرد بنگاه های اقتصادی و بالعکس و در نتیجه طراحی سیاست های مناسب از سوی بنگاه ها باشد و بدیهی است که نتایج حاصله از تحقیقات در این حوزه می تواند ابزار بسیار مناسبی برای تنظیم سیاست های دولت جهت کنترل بازار و غیره باشد.

علیقلی برگزاری دوره هایی برای ارتقاء اعضاء هیات علمی و آشنا کردن با روش های نوین تدریس، حمایت از طرح های پژوهشی درون دانشگاهی اعضاء هیات علمی، اعزام اساتید نمونه و اساتیدی که به عنوان پژوهشگر نمونه انتخاب می شوند، در قالب فرصت های مطالعاتی کوتاه مدت به خارج از کشور، فعال کردن بخش ارتباط با صنعت دانشگاه و توسعه رابطه دانشگاه و صنعت که منجر به عقد قراردادهای تحقیقاتی با دستگاههای اجرایی و صنایع بزرگ شود و در نتیجه گسترش تجاری سازی نتایج تحقیقات، وجود بانک اطلاعاتی در مورد فعالیت های علمی اساتید، ایجاد قطب های علمی، ایجاد رشته های کارشناسی به روز دنیا، توسعه کیفی تحصیلات تکمیلی و ایجاد رشته های کاربردی و... و به طور کلی ایجاد سیستم های تشویقی موثر برای رشد خلاقیت ها و نوآوری ها برای ارتقای علمی استادان رشته اقتصاد پیشنهاد می‌شود که البته نباید توجه به امکانات رفاهی اساتید را فراموش کرد.

وی در خصوص ایجاد رشته گرایش های جدید در مقاطع مختلف در دانشگاه آزاد اسلامی به آنا گفت: همانطور که شما می دانید در دفتر خدمات آموزشی سازمان مرکزی که اکنون به مرکز آموزشی و تحصیلات تکمیلی تغییر نام داده است، اداره گسترش رشته های تحصیلی وجود دارد و من از سال 86 تا 89 معاون دفتر خدمات آموزشی و از سال 89 تا 91 مدیر کل دفتر خدمات آموزشی سازمان مرکزی دانشگاه بوده ام. در طول مدتی که مدیرکل دفتر خدمات آموزشی بوده ام حدود 3000 رشته برای دانشگاه آزاد اسلامی مصوب وزارت علوم کردیم که از بین آنها حدود 20 رشته برای دکتری تخصصی و 418 رشته برای کارشناسی ارشد بوده است و طبیعتاً در خصوص ایجاد رشته و گرایش های جدید تجربیات خوبی دارم که از آنها قطعاً در دانشکده اقتصاد استفاده خواهم کرد.

سرپرست دانشکده اقتصاد و حسابداری واحد تهران مرکزی به عنوان متخصص در حوزه علم اقتصاد سیاسی در پاسخ به این سوال که آیا با دانشگاه ها و مراکز علمی جهان همکاری داشته اید؟ اظهار کرد: فقط در دورانی که دانشجوی دکتری در دانشگاه برلین بودم در حوزه اقتصاد کشورهای در حال توسعه با دانشگاه خودم همکاری داشته ام. به دلیل اینکه حدود 16 سال کار اجرایی داشته ام، متاسفانه در زمینه طرح های پژوهشی فعال نبوده ام. فقط در یک طرح پژوهشی در واحد خودمان همکاری داشته ام و به تازگی پیشنهاد طرحی را به واحد تقدیم کرده ام که امیدوارم مورد قبول واقع شود.

علیقلی در توصیه‌ای به دانشجویان رشته اقتصاد گفت: همانطور که می دانیم سرنوشت یک کشور در زمینه های مختلف اجتماعی، علمی، تکنولوژی و همچنین رفاه آحاد افراد جامعه در گرو چگونگی وضعیت اقتصادی است و در واقع سرنوشت حال و آینده کشور بوسیله این رشته تعیین می‌شود. توصیه من به دانشجویان عزیزم این است که به جایگاه و موقعیت این رشته توجه کافی کنند و رشته خودشان را جدی بگیرند. توصیه دیگر من به دانشجویان این رشته این است که دروس آمار و ریاضی را به عنوان ابزارهایی جهت درک و مطالعه بهتر اهمیت دهند . البته باید توجه کرد که صرف بکارگیری این ابزارها، فهم اقتصادی میسر نخواهد شد. فهم اقتصادی مستلزم مطالعات عمیق در نظریه های اقتصادی و قلمروهای اجتماعی است، بنابراین دانشجویان اقتصاد لازم است که به مباحث اجتماعی علاقه‌مند باشند و الفبای جامعه شناسی، علوم سیاسی و روانشناسی را بدانند چون اقتصاد یک حلقه از علوم اجتماعی است و زنجیره علوم اجتماعی همه به هم مرتبط است.

وی در پاسخ به این سوال که تا چه حد نتایج تحقیقاتی این رشته قابلیت کاربردی شدن در کشور را دارد و چگونه می توان در سطح مدیریتی از آنها استفاده کرد و موانع و پیشنهادهای اجرایی شدن آن چیست؟ خاطرنشان کرد: طبیعتاً نتایج تحقیقاتی این رشته قابلیت کاربردی شدن در کشور را دارد. در این رشته دانشجویان علاوه بر آشنایی با تئوریها و روش های تحلیل، تصمیم گیری و برنامه ریزی اقتصادی در سطح بنگاه ها با مباحثی چون بازار و نحوه عملکرد سازمان های صنعتی و خدماتی و همچنین تکنیک های لازم برای تحلیل کمی و پیش بینی و ارزیابی سیاست های اقتصادی و تاثیر سیاست بر تمامی این مقوله ها آشنا می شوند.

علیقلی ادامه داد: بدیهی است با درک ساز و کارهای عملکرد محیط های اقتصادی که در آن دولت ها به عنوان یک نهاد سیاسی به تصمیم گیری می پردازند، قادر به ارزیابی تاثیر سیاست ها بر عملکرد بنگاه های اقتصادی و بالعکس و طراحی سیاست های مناسب از سوی بنگاه ها خواهند بود و نتایج حاصله از تحقیقات در این حوزه می تواند ابزار بسیار مناسبی برای تنظیم سیاست های دولت جهت کنترل بازار و ... باشد. از جمله موانعی که می تواند مانعی بر اجرایی شدن دستاوردهای حاصل از تحقیقات علمی در این حوزه باشد، عدم همکاری و تعامل تنگاتنگ و مناسب بین دانشگاه و دولت خواهد بود.

این مسئول با توجه به کمک مراکز تحقیقاتی، رشد و شرکت دانش بنیان در کاربردی شدن این رشد به آنا گفت: قطعاً در کنار رشته های جدید بویژه در مقاطع تحصیلات تکمیلی ، وجود مراکز رشد و شرکت های دانش بنیان است که موجب توسعه می شوند. مراکز تحقیقاتی پیشرفته که مبتنی بر نیاز جامعه با اقتصاد دانش محور باشند. ایجاد مراکز رشد، شرکت های دانش بنیان و استقرار آنها در پارک های علم و فناوری، راه قطعی فعالیت های دانش بنیان است. کشور باید به سمتی برود که بخشی از تولیدات ناخالص داخل کشور از محل فعالیت های دانش بنیان تامین شود و طبیعتاً دانشگاه ها نقش بسیار موثری در این رابطه می توانند داشته باشند.
علیقلی ادامه داد: بد نیست بدانید که این جانب به عنوان رئیس دانشکده اقتصاد و حسابداری در اولین همایش بزرگ معرفی مراکز برتر اقتصادی کشور با حضور تنی چند از مسئولین سازمان ها و نهادهای اقتصادی برتر کشور در تاریخ 6/9/93 در سالن همایش های صدا و سیمای جمهوری اسلامی ایران شرکت و سخنرانی کردم و دانشکده اقتصاد و حسابداری به عنوان نماینده دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان مرکز برتر اقتصادی جمهوری اسلامی ایران انتخاب و این جانب نشان افتخار دریافت کرده که تقدیم معاونت پژوهش و فناوری واحد تهران مرکزی شد.

منصوره علیقلی عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی است. وی پس از اخذ مدرک لیسانس اقتصاد، در سال 1356 به قصد ادامه تحصیل، راهی خارج از کشور (آلمان غربی ) شد. در آنجا شروع به تحصیل کرد و مدرک کارشناسی ارشد پیوسته در رشته علوم سیاسی را از دانشگاه برلین آلمان غربی و متعاقب آن مدرک دکتری تخصصی در رشته اقتصاد سیاسی را از همان دانشگاه دریافت کرد.

علیقلی در سال 1372 به ایران بازگشت و در همان سال تدریس را شروع کرد. در تاریخ 23/11/73 به استخدام دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی درآمد و اولین حکم استخدامی خود را در سال 74 دریافت کرد. از سال 75 تاکنون در سمت های مختلف شامل : معاون گروه آموزشی، مدیر گروه آموزشی مدیریت بازرگانی، معاونت دانشکده مدیریت، معاون آموزشی و دانشجویی واحد پرند، معاون دفتر خدمات آموزشی سازمان مرکزی و مدیرکل دفتر خدمات آموزشی سازمان مرکزی دانشگاه مشغول انجام وظیفه بوده است. او اکنون سرپرست دانشکده اقتصاد و حسابداری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی است.