دادگاه کیفری بین‌المللی گزینشی عمل می‌کند / ورود حقوق بشری ایران به بحران میانمار بررسی شود
گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا: در یک هفته گذشته بیش از 60 هزار نفر از مسلمانان روهینگا به‌دلیل درگیری‌های داخلی و خشونت دولت میانمار به سمت مرز بنگلادش فرار کردهاند و آواره هستند. این درحالی است که دولت بنگلادش نیز مرزها را بسته است و می‌گوید که ظرفیت میزبانی از این تعداد پناهجو را ندارد. علاوه بر این، دولت میانمار مدعی است که 400 نفر از نیروهای نظامی در درگیری‌ها کشته شده‌اند، اما افرادی که در حال فرار بودند از خشونت وحشتناک سربازان ارتش میانمار و دیگر گروه‌های شبهنظامی سخن می‌گویند.
اوضاع شیعیان یمن نیز دست‌کمی از مسلمانان روهینگایی ندارد. شورای حقوق‌بشر سازمان ملل متحد که قرار است تا چند روز دیگر تشکیل جلسه دهد، در گزارش خود با اعتراف به فعال شدن القاعده در یمن، از آنچه که وضعیت فاجعه‌بار حقوق بشر در یمن در سه سال گذشته خواند، انتقاد کرد. طبق گزارش این شورا، در یمن همچنان نقض حقوق بشر خلا امنیتی، استخدام سربازان و حملات هوایی مجازات‌گر از جانب ائتلاف عربی به رهبری عربستان ادامه دارد. همچنین حدود دو سوم قربانیان جنگ در یمن به دنبال حملات ائتلاف عربی جان خود را از دست داده‌اند.
اوضاع تاسف‌بار مسلمانان در این دو نقطه از آسیا از سویی و سکوت مرگبار مدعیان حقوق‌بشر از سوی دیگر ما را بر آن داشت تا گفت‌وگویی با محمدهادی ذاکرحسین، مدرس دانشگاه تیلبرگ هلند داشته باشیم.
اوضاع شیعیان یمنی و مسلمانان روهینگا در میانمار به‌شدت وخیم است و این در حالی است که ما شاهدیم مدعیان حقوق بشر سکوت اختیار کردهاند...
حقوق بشر ممکن است در برخی موضوعات ازجمله موضوعات مطروحه گزینشی عمل کند، اما سوال اینجاست که چرا ما در داخل کشور کاری انجام نمی‌دهیم و دستگاه حقوق بشری ما فعال نیست؟ طبعا هر عقل سلیمی با بررسی وضعیت موجود درمی‌یابد که اگر حقوق بشر در غرب اقدامی برای به سامان کردن وضعیت کنونی مسلمانان روهینگا یا بحران یمن انجام نمی‌دهد، این وظیفه ماست که اقدامی انجام دهیم.
ما هم کاری نکرده‌ایم. ما می‌توانیم تنها کمیسیون تحقیق تشکیل بدهیم، دیپلماسی حقوقی ما می‌تواند از دولت‌های غربی مطالبه کند که ما حاضریم هیات‌های حقیقت‌یاب بفرستیم تا موضوع بررسی شود. به هر حال اگر جامعه جهانی منفعل است، این دولت‌ها هستند که باید اقدامی انجام دهند.
علت گزینشی عمل کردن در زمینه حقوق بشر از سوی دادگاه کیفری بین‌المللی چیست؟
نباید از نظر دور داشت که در نظام عدالت کیفری بین‌المللی، از گزینشگری گریز و گزیری نیست. جرایم بین‌المللی، مرتکبان پرشماری دارد و تعقیب و محاکمه همه این افراد از سوی محکمه‌ای بین‌المللی با امکانات محدودی که دارد میسر نیست. با وجود این، گزینشگری اجتناب‌ناپذیر در عرصه دادرسی بین‌المللی، موضوعی افسارگسیخته نیست، بلکه بر پای آن قیود و ضوابطی نشسته است تا گزینشگری دادستان، معقول و مقبول به نظر بیاید. برای به چرخه درآوردن چرخهای دیوان کیفری بین‌المللی می‌بایست شدت یک جرم و پرونده را نیز در نظر گرفت. اولویت می‌بایست به آن پرونده‌ای داده شود که شدیدتر است، از این رو خط مشی دیوان کیفری بین‌المللی تمرکز بر شدیدترین جرایم و بر صاحبان بیشترین مسئولیت است.
از لحاظ حقوقی امکان ورود ایران به بحران‌های جاری در یمن و میانمار وجود دارد؟
این ازجمله کارهایی است که ما باید در چارچوب دکترین‌های حقوقی موجود بررسی کنیم که آیا کاری می‌توان انجام داد یا خیر؟ در واقع ما باید «دکترین‌سازی» کنیم و به تفسیر دکترین‌های موجود بپردازیم. در هر صورت جامعه جهانی پذیرفته و عنوان کرده است که همه کشورها ملزم هستند در برابر مرتکبان جنایت‌های بین‌المللی از شهروندانشان دفاع کنند. اگر دولتی خود، این کار را انجام نداد دست‌کم دولت‌های دیگر این حق را دارند که مداخله کنند.
نوعی تعارض نگرش میان حقوق بشر غربی و اسلامی وجود دارد که شاید علت سکوت غرب در برابر فجایع کنونی در یمن و میانمار باشد، از دیدگاه شما چگونه می‌توان این تعارض را در مجامع بین‌المللی تبیین کرد؟
نحوه تفهیم کردن فرهنگ حقوق بشر اسلامی مشارکت در فعالیت‌های بین‌المللی است، همچون نوشتن مقاله، شرکت در کنفرانس‌ها و سمینارها و حرکت‌های مدنی و برگزاریِ نه الزاما تظاهرات، بلکه برگزاری نشست علمی به‌عنوان نمونه در لاهه است و باید در این زمینه بر حرکت‌های مدنی و علمی تمرکز شود.
حضور اساتید ایرانی در همایش‌های خارجی چه تاثیری در این رویه می‌تواند داشته باشد؟
خود ما هم می‌توانیم این کار را انجام دهیم، لزومی نیست که حتما اساتید و اندیشمندان ایرانی به خارج از کشور بروند تا بخواهند عقیده و دیدگاه خود را مطرح کنند و باری بر اینگونه همایش‌ها بیافزایند. سفارت ایران در هلند می‌تواند اینگونه اقدامات دیپلماتیک را در جهت رساندن پیام حقوق بشری ایران به جهان برگزار کند و حتی متولی برگزاری نشست باشد. به‌عنوان نمونه سفارت ایران در هلند می‌تواند در زمینه جنایت جنگی در یمن نشستی را با حضور اساتید ایرانی و غیر ایرانی برگزار کند و نه در حد شعار، بلکه مباحث علمی را مطرح کنند تا راه‌های تعقیب کیفری مرتکبان جنایت جنگی در یمن، نیجریه، فلسطین و یا در هر جای دیگری یافته و پیگیری شود.
انتهای پیام/