ادبیات ایران سهمی از سیارک‌ها ندارد

به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، گذاشتن نام چهره‌های سرشناس در عرصه‌های مختلف –از فیزیک و فلسفه گرفته تا هنر و سیاست- روی سیارک‌های شماره‌دار، با رویکرد ماندگار کردن نام شخصیت‌های بزرگ جهان که توانسته‌اند در طول زندگی خود، منشا آثار مثبت علمی و فرهنگی بوده‌ند، رویه‌ای است که از سال‌هاست از سوی بنیادهای معتبر علم نجوم انجام می‌شود.

پژوهشگران علم نجوم در ادوار مختلف، همواره مشغول کشف و ثبت اجرام آسمانی بوده‌اند. درباره سیارک‌ها و باتوجه به تعدد آن‌ها، روال ثبت در بیشتر موارد به گونه‌ای است که به هر سیارک، عددی با درنظرگرفتن تاریخ کشف آن اختصاص می‌یابد و...

سیستم عددگذاری سیارک‌ها، آدم را به یاد داستان «شازده کوچولو» نوشته آنتوان دو سنت اگزوپری؛ نویسنده مشهور فرانسوی می‌افتد؛ ‌آنچنان‌که شازده کوچولو محل زندگی خود را که سیارکی به نام ب۶۱۲ است، ترک می‌کند و باقی ماجرا. جالب است بدانیم چنین سیارکی در زمان نگارش داستان، وجود نداشته است اما به احترام این اثر جهانی، در سال ۱۹۹۳ سیارک ۴۶۶۱۰ را B-six-cents-douze نام نهادند که به زبان فرانسه معنی ب۶۱۲ می‌دهد. این در حالی است که در سال 1975 نام اگزوپری بر سیارک شماره ۲۵۷۸ گذاشته شده بود.

مسئولیت گذاشتن نام چهره‌های سرشناس در حوزه‌های مختلف بر سیارک‌ها را کنوانسیون نامگذاری اجرام آسمانی که بخشی از اتحادیه بین‌المللی اخترشناسی است به عهده دارد و این رویه، در دوره‌های مختلف و با هدف ماندگار کردن نوابغ و دست‌آوردهایی که برای بشریت به یادگار گذاشته‌اند، تدوام یافته است. مروری داشتیم بر سیاهه نام‌های ثبت شده این کنوانسیون تا ببینیم نام کدام‌یک از نویسندگان و شاعران تا کنون بر سیارک‌های مختلف ثبت شده است.

طبیعی است که بسیاری از نام‌ها برای مخاطب ایرانی شناخته شده نباشد، اما از بین نام‌های آشنا، می‌توان به یوهان ولفگانگ فون گوته، فرانتس کافکا، جیمز جویس، لوئیس کارول (نویسنده آلیس در سرزمین عجایب)، میخائیل شلوخوف، جک لندن، فئودور داستایوفسکی، آنتوان دوسنت‌ اگزوپری، چارلز دیکنز، ولادمیر ناباکوف، میلان کوندرا، جورج اورول، کرت ونه گات، جین آستن، خواهران برونته (هر سه خواهر) و...

همچنین در بخش شاعران نیز با نام ویکتور هگو، الکساندر پوشکین، آنا آخماتوآ و آرتور رمبو مواجه می‌شویم. اما مشروح این سیاه که شامل نام نویسندگان و شماره سیارکی که به نام آن‌ها اختصاص یافته، به قرار زیر است:

نویسندگان عمومی:

254 Augusta Auguste von Littrow

1931 Čapek (Karel Čapek)

2428 Kamenyar (Ivan Franko)

2616 Lesya (Lesya Ukrainka)

2681 Ostrovskij (Nikolai Ostrovsky)

3047 Goethe (Johann Wolfgang von Goethe)

3412 Kafka (Franz Kafka)

4112 Hrabal (Bohumil Hrabal)

5418 Joyce (James Joyce)

5535 Annefrank (Anne Frank)

5666 Rabelais (François Rabelais)

5676 Voltaire (Voltaire)

6984 Lewiscarroll (Lewis Carroll or Charles Dodgson)

7328 Casanova (Giacomo Casanova)

8315 Bajin (Bajin)

8379 Straczynski (J. Michael Straczynski)

8382 Mann (brothers Heinrich Mann and Thomas Mann)

13406 Sekora (Ondřej Sekora)

26314 Škvorecký (Josef Škvorecký)

40106 Erben (Karel Jaromír Erben)

44597 Thoreau (Henry David Thoreau)

79144 Cervantes (Miguel de Cervantes)

308306 Dainere (Dainere Anthoney)

نویسندگان رمان:

348 May (Karl May)

2362 Mark Twain (Mark Twain)

2448 Sholokhov (Mikhail Sholokhov)

2578 Saint-Exupéry (Antoine de Saint-Exupéry)

2625 Jack London (Jack London)

2675 Tolkien (J.R.R. Tolkien)

2817 Perec (Georges Perec)

3453 Dostoevsky (Fyodor Dostoevsky)

3479 Malaparte (Curzio Malaparte)

3628 Božněmcová (Božena Němcová)

3836 Lem (Stanisław Lem)

4124 Herriot (James Herriot)

4266 Waltari (Mika Waltari)

4370 Dickens (Charles Dickens)

4474 Proust (Marcel Proust)

4923 Clarke (Arthur C. Clarke)

5020 Asimov (Isaac Asimov)

5099 Iainbanks (Iain Banks)

6223 Dahl (Roald Dahl)

6440 Ransome (Arthur Ransome)

7016 Conandoyle (Arthur Conan Doyle)

7232 Nabokov (Vladimir Nabokov)

7390 Kundera (Milan Kundera)

7644 Cslewis (C. S. Lewis)

7758 Poulanderson (Poul Anderson)

9766 Bradbury (Ray Bradbury)

10177 Ellison (Harlan Ellison)

10251 Mulisch (Harry Mulisch)

10733 Georgesand (George Sand)

10930 Jinyong (Jinyong)

11020 Orwell (George Orwell)

11379 Flaubert (Gustave Flaubert)

12284 Pohl (Frederik Pohl)

17776 Troska (J. M. Troska)

25399 Vonnegut (Kurt Vonnegut)

25924 Douglasadams (Douglas Adams)

39415 Janeausten (Jane Austen)

39427 Charlottebrontë (Charlotte Brontë)

39428 Emilybrontë (Emily Brontë)

39429 Annebrontë (Anne Brontë)

77185 Cherryh (C. J. Cherryh)

127005 Pratchett (Terry Pratchett)

227641 Nothomb (Amélie Nothomb)

شاعران:

1875 Neruda (Jan Neruda)

2106 Hugo (Victor Hugo)

2208 Pushkin (Aleksandr Pushkin)

2222 Lermontov (Mikhail Lermontov)

2427 Kobzar (Taras Shevchenko)

2604 Marshak (Samuil Marshak)

3067 Akhmatova (Anna Akhmatova)

3112 Velimir (Velimir Khlebnikov)

4110 Keats (John Keats)

4369 Seifert (Jaroslav Seifert)

4635 Rimbaud (Arthur Rimbaud)

7855 Tagore (Rabindranath Tagore)

9495 Eminescu (Mihai Eminescu)

11306 Åkesson (Sonja Åkesson)

12163 Manilius (Marcus Manilius)

18624 Prévert (Jacques Prévert)

59830 Reynek (Bohuslav Reynek)

جالب است که نام هیچ کدام از مشاهیر ادبی ایران مثل مولوی، حافظ و... در این لیست وجود ندارد بنابراین به نظر می‌رسد دیپلماسی فرهنگی ایران باید به این مساله بیاندیشد تا ادبیات ایران نیز سهمی از آسمان مشاهیر و سیارک‌های شماره‌دار داشته باشد.

البته سیارک ۳۰۹۵ (‎3095 Omarkhayyam) به نام حکیم عمر خیام ثبت شده که مایه افتخار است. اما اولا این نامگذاری بر اساس فعالیت خیام در حوزه نجوم و ستاره‌شناسی رخ داده است؛ نه به دلیل رباعیات او، و ثانیا این نام‌گذاری بر اساس شهرت جهانی خیام در ریاضیات و نجوم و بدون نیاز به پیگیری دیپلماتیک از سوی ایران، اتفاق افتاده است.