اقتصاد دانش‌بنیان باید به گفتمان عمومی در کشور تبدیل شود
به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری آنا از مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری، پرویز کرمی، با حضور در برنامه تلاوزیونی «چرخ» که از شبکه چهارم سیما پخش می‌شود، درباره «اقتصاد دانش‌بنیان» گفت: «اقتصاد دانش‌بنیان نوع جدیدی در حوزه اقتصاد در کشور ما و در کشورهای پیشرفته مطرح‌شده است محسوب می‌شود. به عبارتی روش جدیدی برای افزایش و کسب ثروت از علم و فناوری است. این موضوع معمولاً در کشورهایی که دانش‌پایه هستند و عناصر و شاخص‌های آن رادارند تبدیل به اقتصاد اصلی می‌شود.»
مشاور معاون علمی و فناوری رییس جمهوری افزود: «البته در کشور ما این نوع اقتصاد تازه فعالیت خود را آغاز کرده است و در حال طی کردن رشد خود است. امیدواریم با بنیه نیراو انسانی و زیرساخت‌هایی که در کشور وجود دارد در آینده‌ای نزدیک بتوانیم بگاویم که اقتصاد در کشور ما کاملاً به اقتصادی دانش‌بنیان تبدیل‌شده است.»
کرمی ادامه داد: «در کشور ما عمر اقتصاددانش‌بنیان به یک دهه بیشتر نمی‌رسد. اما موضوع اقتصاد دانش‌بنیان بعد از مصوب شدن تأسیس شرکت‌های دانش‌بنیان در مجلس شورای اسلامی در سال 1389 عملاً فراگیر شد. پیش از این اقتصاد دانش‌بنیان در جمع‌هایی محدود مانند ستاد توسعه فناوری نانو معاونت علمی آغازشده بود. ابتدای راه خود را طی می‌کرد و در واحدهای محدود دانشگاهی مطرح می‌شد. پس از مصوب شدن این برنامه اقتصاد دانش‌بنیان عمومی‌تر شد و تقریباً به یک گفتمان تبدیل شد.»
او توضیح داد: «البته این مصوبه تا سال 92 عملیاتی نشد. در این سال دولت آن را به اجرا درآورد و می‌توان گفت در ابتدای دولت یازدهم باوجود حدود 10 شرکت دانش‌بنیان این قانون از سوی کارگروه معاونت علمی و فناوری رییس‌جمهوری و سایر وزارتخانه‌هایی که در ذیل این قانون تعریف‌شده بودند جنبه اجرایی پیدا کرد.»
دبیر ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان معاونت علمی با اشاره این نکته که امروز با وجود 3 هزار و 200 شرکت دانش‌بنیان نمود اجرایی شدن این موضوع است و اقتصاد دانش‌بنیان به استناد آنها شکل می‌گیرد، گفت: «نزدیک به 6 هزار شرکت در سامانه شرکت‌های دانش‌بنیان ثبت‌نام کرده‌اند که مراحل تأیید صلاحیت خود را طی کنند تا عنوان دانش‌بنیان شدن شرکت خود را دریافت کنند.»
او همچنین بازیگران دیگر این عرصه را استارتاپ‌ها، پارک‌های علم و فناوری، دانشگاه‌ها، مراکز رشد، شتاب‌دهنده‌ها، VCها عنوان کرد و افزود: «این مراکز بسته به نوع تعاملی که با این اقتصاد دارند جزو بازیگران اصلی محسوب می‌شوند و رشد و بلوغ آنها به رشد و بلوغ اقتصاد دانش‌بنیان در کشور کمک می‌کند.»
به گفته کرمی، تمامی حوزه‌ها می‌توانند در حوزه اقتصاد دانش‌بنیان ورود پیدا کنند، همان‌طور که تا امروز نیز ورود پیداکرده‌اند.
او توضیح داد: «علوم و فناوری‌های همگرا Nbics شامل نانو، بایو، ICT، و علوم شناختی و علوم اجتماعی (سو شال ساینس) در این حوزه‌ها ورود بیشتری کرده‌اند و تعداد شرکت‌های دانش‌بنیان در این حوزه‌ها نیز بیشتر است.»
دبیر ستاد توسعه فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان معاونت علمی اصلی‌ترین رکن اقتصاد دانش‌بنیان را نیراو انسانی متخصص و خلاق دانست و افزود: «اگر تعداد، کیفیت و کمیت نیراو انسانی متخصص هر کشوری بالا باشد پایه اصلی اقتصاد دانش‌بنیان را دارد. البته زیرساخت‌ها و سایر موارد به محقق شدن بهتر اقتصاد دانش‌بنیان کمک می‌کند؛ اما رکن اصلی همان نیراو انسانی متخصص است.»
کرمی ادامه داد: «کشور ما در این حوزه ورود خوبی داشته است. شرکت‌های دانش‌بنیان، استارتاپ ها و مراکز رشد و نوآوری که در این حوزه ایجادشده‌اند، توانسته‌اند ابتدایی‌ترین کار که جلب اعتماد نیروهای انسانی است را به دست آورند. شرکت‌هایی که امروز ایجادشده است حاصل بهره‌مندی و به‌کارگیری همین نیروها است.»
او با بیان لزوم ایجاد زیست‌بوم فناوری و کارآفرینی، گفت: «در این زیست‌بوم باید بازیگرانی وجود داشته باشند که بتوانند از طریق ارتقا، حمایت و مربی‌گری نیروها، این شرکت‌ها و این اقتصاد را شکل داده و ایجاد کنند.»
کرمی مراکز رشد و نوآوری را حلقه دیگری از این چرخه عنوان کرد و افزود: «مراکز رشد و نوآوری در دانشگاه‌های ما مستقرشده‌اند و وظایف خود را درزمینهٔ هدایت، جذب، ارتقا و آموزش نیراو متخصص انجام می‌دهند.»
او ادامه داد: «از دیگر بازیگران این عرصه نیز شتاب‌دهنده‌ها هستند. این مراکز در جایگاه خوبی قرارگرفته‌اند اما باید در رشته‌های مختلف افزایش پیدا کنند. VC ها نیز کمک‌کننده‌های جدیدی هستند که از سال گذشته به این چرخه اضافه شده‌اند. این‌ها صندوق‌های جسورانه یا ریسک پذیر هستند. افراد و شرکت‌ها و مؤسساتی که استارتاپ ها یا مراکز رشد را شناسایی می‌کنند، آورده و سرمایه خود را به آن تزریق می‌کنند و در کنار تزریق سرمایه تلاش دارند آنها را راهنمایی کنند.»
کرمی افزود: «معاونت علمی به شرکت‌ها و افرادی که در حوزه‌های مختلف علمی سرمایه گذاری می‌کنند کمک مالی و تسهیلاتی مشاوره‌ای ارائه می‌کند. ولی به صورت سنتی این دارایی‌ها در جاهایی سرمایه گذاری می‌شود که در نهایت تاثیر آن در فضای کلی اقتصاد مشخص نیست. به طور مثال افراد تمایل دارند که بیشتر در حوزه مسکن و خرید زمین سرمایه گذاری کنند که این کار آرامش و ریتم بازار را به هم می‌زند و ارزش افزوده برای اقتصاد ملی ندارد.»
مشاور معاون علمی و فناوری رییس جمهوری، ادامه داد: «بیشتر افرادی که در سرمایه‌گذاری‌های جسورانه حوزه علم و فناوری و دانش بنیان وارد می‌شوند در واقع هم به پایداری اقتصاد دانش بنیان کمک می‌کنند و هم بهره‌های اقتصادی خوبی در این زمینه می‌برند. ممکن است برخی افرادی که در سرمایه گذاری‌های جسورانه ورود می‌کنند بارها در استارتاپ‌ها سرمایه گذاری کرده و شکست بخورند؛ ولی موفقیتی که در یک کسب و کار حاصل می‌کنند بازده بسیار بالایی دارد و جبران خسارت‌ها را به دنبال دارد.»
دبیر ستاد فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش بنیان معاونت علمی با اشاره به بازیگران این عرصه، گفت: «شرکت‌های دانش بنیان و مراکز نوآوری مهم ترین بازیگران این عرصه هستند و کمک می‌کنند تا نیراو انسانی متخصص در جایگاه اصلی خود قرار گیرد و بازده اقتصادی برای کشور داشته باشد و از علم و فناوری تولید ثروت شود.»
به گفته کرمی، زمانی بود بازار جذب برای افراد صاحب ایده، خلاقیت و اختراع وجود نداشت؛ اما امروز این افراد و شرکت‌ها از طریق شرکت‌های دانش بنیان و استارتاپ‌ها در بازار کار جذب شده و در کشور ماندگار می‌شوند.»
مشاور رییس بنیاد ملی نخبگان افزود: «یکی از کارهایی که معاونت علمی به کمک بنیاد ملی نخبگان انجام داده است، ایجاد سامانه جلب و جذب نیروهای متخصص غیر مقیم است؛ البته در سال گذشته معاونت و بنیاد از 400 دانشگاه برتر دنیا این جذب را داشتند که اخیرا به دلیل محدودیت بودجه‌ای جذب متخصصان غیر مقیم به جذب از 100 دانشگاه برتر دنیا کاهش یافته است.»
مشاور معاون علمی و فناوری رییس جمهوری درباره آمار متخصصین جذب شده از سوی این سامانه، گفت: «طی دو سال و نیم اخیر، 800 متخصص دانشگاهی غیر مقیم از 100 دانشگاه برتر به کشور بازگشتند و در شرکت‌های دانش بنیان یا مراکز علمی و دانشگاهی مشغول به کار شده‌اند.»
کرمی همچنین افزود: البته هر چه تعداد شرکت‌های دانش بنیان بیشتر شود، ارزآوری و سودآوری آن برای کشور بیشتر خواهد شد و آمار اشتغالزایی کشور نیز افزایش می‌یابد. یک کارگروه ارزیابی و تایید صلاحیت شرکت دانش بنیان در معاونت علمی تشکیل شده است که متشکل از وزارتخانه‌های متعددی چون وزارت صنعت، علوم، بهداشت، دفاع، صندوق نوآوری و شکوفایی و معاونت علمی است که دبیرخانه آن نیز در معاونت علمی قرار دارد.»
به گفته کرمی، کمیته‌های تخصصی زیرمجموعه این کارگروه هستند که در رشته‌ها و رسته‌های مختلف فنی، مهندسی و علمی فعالیت می‌کنند. کمیته‌های تخصصی نیز شرکت‌ها و افرادی را به عنوان کارگزار دارند که صلاحیت شرکت یا محصول را بررسی کرده و آنها را تایید یا رد می‌کنند. اگر مورد تایید قرار گیرند، عنوان شرکت دانش بنیان به آنها اطلاق می‌شود و از حمایت‌های مختلف بهره مند خواهند شد.»
کرمی ادامه داد: «عمر شرکت‌های دانش بنیان و شناسایی آنها به یک دهه هم نمی‌رسد به همین دلیل برای اینکه اقتصاد دانش بنیان به اقتصاد اصلی در جامعه تبدیل شود باید که این اقتصاد را تبدیل به گفتمان عمومی در کشور کنیم و همه افراد جامعه با این گفتمان آشنا شوند. ستاد فرهنگ علم، فناوری و اقتصاد دانش بنیان معاونت علمی نیز در همین زمینه تشکیل شد تا با کمک نهادهای فرادستی، قانونی، دانشگاهی، شرکت‌های دانش بنیان و رسانه‌ای بتواند این زیست بوم را تراوج و معرفی کند. این ستاد از طریق فرهنگ سازی در جامعه حمایت اجتماعی را برای اقتصاد دانش بنیان فراهم خواهد کرد.»
انتهای پیام/