وقتی حرفه‌‌ای‌ها جای خود را به جوانان می‌دهند

به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، بانگاهی اجمالی به چند دهه اخیر در حوزه اجرای نمایش‌های تئاتر شهر شاهد اجرای کارگردان‌های جوان و تازه کار هستیم. پیش از این امکان اجرا در سالن حرفه‌ای و قدیمی تئاتر شهر، تنها برای هنرمندانی که به شکل حرفه‌ای کار می‌کردند و به عبارت دیگر دارای تجربه و سابقه کار بودند، فراهم می‌شد، به طوریکه در دوره مدیرانی چون علی رفیعی، حسین پاکدل، مجید جعفری و مجید شریف خدایی کم‌تر شاهد آثار ضعیف و بی‌مخاطب بودیم.

در دوره مدیریت حسین پاکدل در مجموعه تئاترشهر نیز سالن‌های این مجموعه تنها به کارگردان‌های حرفه‌ای اختصاص داده می‌شد، البته او سالن خورشید را به کارگردان جوان و خلاق هم اختصاص می‌داد تا زودتر به دنیای حرفه‌ای تئاتر قدم بگذارند. به عبارت دیگر باید گفت هرگز تئاترشهر یا تالار وحدت فضایی برای تجربه گروه‌ها و یا هنرمندان تازه‌کار نبود. اگرچه هیچگاه نمی‌توان توجه مدیران اسبق را به هنرمندان جوان را که در اجرا خلاقیت داشتند نادیده گرفت و از اجرای هنرمندانی که طی سالها قبل چندان مطرح نبودند ولی به واسطه ارائه آثاری بدیع و نو خوش درخشیدند و شناخته ‌شدند، سخن نگفت.

اما در چندسال اخیر این رویه فرق کرده است. با توجه به اینکه امروزه در اقصی نقاط تهران سالن‌های خصوصی قد علم کرده‌اند، انتظار می‌رود که فضاهای جدید برای کسب تجربه و کار هنرمندان نوپا مورد استفاده قرار گیرد و سالن‌های قدیمی مثل تئاتر شهر در خدمت هنرمندان پیشکوت و حرفه‌ای باشد، در حالی که شاهد ورود حجم بسیار زیادی از کارگردانان غیرحرفه‌ای و تازه‌کار در سالن‌های مطرح و بزرگ تهران هستیم و کارگردان مطرح به سالن‌های خصوصی تازه تاسیس راه پیدا کرده‌اند. در این بین نکته تاسف‌برانگیز تخصیص سالن‌های نمایشی مطرحی چون سالن‌های تئاترشهر به کارگردانان مبتدی و تازه‌کار است که توانسته‌اند به راحتی به سالن‌های تئاترشهر راه‌ پیدا کنند.

اگرچه این روزها در سالن‌ اصلی تئاتر شهر نمایشی با عنوان «اعتراف» به کارگردانی شهاب حسینی و با بازی علی نصیریان روی صحنه است که نخستین تجربه این چهره سینمایی و تلویزیونی در تئاتر به عنوان کارگردان تئاتر محسوب می‌شود.

امیردژاکام درباره اجرای آثار نمایشی توسط جوانان در سالن‌های مطرح می‌گوید: «در گام نخست باید دید که ناشناختگی افراد از منظر افراد عامی جامعه مطرح می‌شود یا از سوی متخصصان امر، چراکه در زمانی که کسی همایون غنی‌زاده را نمی‌شناخت ما شاهد اجرای «در انتظار گودو» که وی در دانشکده هنر ومعماری اجرا کرد بودیم و از نگاه و تحصیلات آکادمی وی اطلاع داشتیم و غنی‌زاده هر توانست با اجرا در سالن‌های متعدد خود را به جامعه هنری و مخاطبانش بشناساند.»

منتقدان بر این عقیده‌اند که نوع تصمیم‌گیری و تخصیص سالن‌های نمایشی آن هم به افراد مبتدی نتایج نامطلوبی را به دنبال خواهد داشت اما در این میان هنرمندان و کارگردانان شناخته شده‌ای چون امیر دژاکام که سبقه و پیشینه درخشانی در حوزه آموزش تئاتر نیز داشته‌ معتقد است: «وقتی فردی آموزش دیده فعالیتش را در تئاتر آغاز می‌کند باید به آن میدان عمل دهیم و بخاطر ناشناختگی‌اش در میان افراد او را متهم به اجرانکردن آثارش حتی در سالن‌های مطرح نشویم. آنچه مایه تاسف است حضور افرادی است که آموزش کافی را ندیده‌اند و سعی دارند به واسطه سرمایه‌ای که دارند وارد این حوزه شوند . از نظر من این وظیفه مدیر فرهنگی است بر روی امور کنترل داشته باشد و مانع از بوجود آمدن رانت و آشوب شود. یک مدیر می‌تواند در تئاتر خصوصی و دولتی آشتی ایجاد کند و امکان اجرا برای افراد کارآزموده را فراهم آورد.»

به نظر می‌رسد که نقش مدیران سالن تئاتری را نباید نادیده گرفت. مدیرانی که با سلیقه، شناخت و درک از تئاتر و استعدادیابی می‌توانند نقش مهمی در رشد سالن و البته شناسایی نسل جوان داشته باشد. سالن تئاتر شهر به عنوان یکی از مراکز مهم تئاتر و البته قدیمی تا به امروز مدیرهای متفاوتی به خود دیده است، مدیرانی که باعث شناسایی هنرمندان جوان شده‌اند که امروز به عنوان یک فرد خلاق تئاتری مطرح است و یا مدیری که همه امکانات را برای اجرای هنرمندان همچون علی رفیعی، مرحوم حمید سمندریان، بهرام بیضایی و غیره آماده کرده است و از خود نام نیکی به جای گذاشته است.

در این جدول نگاهی داریم به تاریخچه مدیران تئاتر شهر: