شورای چهارم، موفق یا ناموفق؟

الهه خانی - گروه اجتماعی خبرگزاری آنا: ارزیابی عملکرد شورای شهر چهارم تهران، شاید از جنبه‌های مختلف قابل بررسی باشد. موضوعی که چمران هم در دومین سال فعالیت این دوره به آن اشاره کرده و گفته بود: «افزایش اعضاء از جنبه‌هایی مثبت است زیرا باعث تخصصی شدن ورود اعضا به موضوعات مختلف شده اما گاهی همین تعداد زیاد اعضاء هم باعث می‌شود تا اختلاف نظرات باعث شود وقت شورا به موضوعات حاشیه‌ای گرایش پیدا کند.»

افزایش تعداد اعضاء و یکدست نبودن اعضای شورا، تنها بخشی از مشکلات این دوره شورای شهر تهران اما برخی دیگر هم معتقدند که فارغ از اعضاء و نظرات آنها، شورای شهر نتوانست در این دوره خودش را به عنوان یک پارلمان شهری و بالادستی شهرداری مطرح کند و سایه شهرداری بر سر شورای شهر همواره سنگینی می‌کرده است؛ موضوعی که البته بخشی از اعضای شورا آن را قبول ندارند و با آن مخالفت می‌کنند.

شورای شهر ناکارآمد بود

«شورای شهر چهارم یکی از ناکارآمدترین شوراهای شهر طی دوره‌های گذشته بوده است، در این دوره لابی‌گری در شورای شهر به اوج خود رسیده است و شاید بدون اغراق بتوان گفت ما بدترین دوره شورای شهر را تجربه کردیم.» این صحبت‌ها را سعید سادات‌نیا، نایب رئیس انجمن مهندسان مشاور در حالی مطرح می‌کند که خود به واسطه شغلش در بسیاری از جلسات شورای شهر حضور داشته است.

او با اشاره به حضورش در بسیاری از جلسات شورای شهر تهران، ادامه می‌دهد: برخی از اعضای ورزشکار شورای شهر تنها با گوشی‌های خود در حال معامله هستند. در بین اعضای شورای شهر هیچ ردی از نمایندگی یک کلان‌شهر وجود ندارد. آنها هیچ‌گونه رویکرد علمی و تحلیلی راهبرد و استراتژی و هدف‌گذاری برای شهر تهران نداشتند.

سادات‌نیا با بیان اینکه شورای شهر تهران به شهردار اجازه داد تا طرح جامع تهران را به اصطلاح دور بزند، می‌گوید: ایستگاه‌های مترو، زمین‌های پارک‌ها، حذف شدند و همگی به برج‌های بلندمرتبه تبدیل شدند. چون تنها مساله آنها کسب درآمد و رانت بوده است. به واقع می‌توان گفت برخی از اعضای شورای‌شهر از جایگاه خود سوء‌استفاده کرده‌اند.

نایب رئیس انجمن مهندسان مشاور معتقد است که شورای چهارم به جای شورای شهر، شورای شهرداری بوده است.

شورای شهر موفق بود

اقبال شاکری، رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران اما نظر متفاوتی درباره این جمله دارد، او در تعبیر این اصطلاح که گفته می‌شود شورای شهر، شورای شهرداری است؛ توضیح می‌دهد: این جمله به این معنا نیست که شورا متعلق به شهرداری است، بلکه می‌توان گفت اختیارات شورا محدود به شهرداری است. یعنی بقیه دستگاه‌های اجرایی تابع شورای شهر نیستند.

او با اشاره به اینکه برخی این جمله را منفی تعبیر می‌کنند، ادامه می‌دهد: آنها می‌خواهند بگویند که شورای شهر تابع شهرداری است و روی این تعبیر تاکید دارند. اگر لایحه یکپارچه مدیریت شهری در مجلس به تصویب می‌رسید، سایر دستگاه‌ها، سازمان‌ها و نهادها تابع شورای شهر تهران می‌شدند و پلیس، مخابرات، شرکت‌های آب، برق، گاز و... همگی موظف بودند تا مصوبات شورای شهر را اجرا کنند.

شاکری اضافه می‌کند: آنهایی که می‌گویند شورای شهر تابع شهرداری است، سیاسی حرف می‌زنند. آنها توقع دارند در هر جلسه شورای شهر، اعضا دائما به شهرداری تهران حمله کنند و شهرداری را بکوبند و اگر این خواسته آنها تحقق پیدا کند، می‌گویند شورای شهر مستقل است و تابع شهرداری نیست، اما اگر به صورت منطقی طرح و لایحه مطرح کنند و به مشکلات مردم فکر کنند و از انجام کارهای غیرمفید جلوگیری کنند، اما جنجالی نداشته باشند، این موضوع را مطلوب قلمداد نمی‌کنند.

تندگویان، عضو دیگر شورای شهر تهران هم در معنی کردن این جمله با شاکری هم‌عقیده است و می‌گوید: این موضوع شامل حال همه شوراها می‌شود و این موضوع واقعیت محض است. آن هم به این دلیل است که ما هیچ قانونی برای اینکه تبدیل به شورای شهر شویم، وجود ندارد. چون در شهر تهران قانون مدیریت یکپارچه به تصویب نرسیده است. شورای شهر نمی‌تواند به سایر ارگان‌ها از جمله وزارت نیرو، مخابرات یا هر نهاد دیگری که در شهر وجود دارد نظارت کند یا به آنها تذکر دهد. اعتبارات، بودجه و سرفصل‌های اجرایی شهر در اختیار شورای شهر نیست و تنها شهرداری در اختیار شورای شهر است و این موضوع جزو مشکلات شورای شهر محسوب می‌شود. این موضوع یک موضوع عام در تمام کشور است که باید تغییر پیدا کند.

او ادامه می‌دهد: تا وقتی که شورای شهر نتواند در مصوبات بودجه شهری برای سازمان‌های دیگر دخالت کند، نمی‌تواند نظارت خوبی هم صورت گیرد.

طرح جامع را دور زدند؟

اما داستان انتقادات به شورای شهر تهران به همین یک جمله ختم نمی‌شود. سادات‌نیا یکی از انتقادات دیگر خود به شورای شهر تهران را منحرف شدن طرح جامع و تفصیلی عنوان می‌کند.

او اضافه می‌کند که طرح جامع و تفصیلی شهر را که با 22 مشاور رتبه یک شهرسازی و مشاور همکار فرانسوی کنترل شده بود توسط این شورای شهر منحرف و تعطیل شد و اجازه دادند شهرداری تهران با تعطیل کردن این طرح با یک مشاور بدون رسمیت و مجوزهای غیرعلمی کار را به دست بگیرد.

به گفته نایب رئیس انجمن مهندسان مشاور مجوز جابه‌جایی ایستگاه‌های مترو، مجوز ساخت دریاچه، مجوز احداث پل صدر و واگذاری منطقه 22 در راستای اجرا نشدن طرح تفصیلی و جامع اتفاق افتاد.

محمدمهدی تندگویان، رئیس کمیته شهرسازی شورا در واکنش به صحبت‌های سادات‌نیا به خبرنگار آنا توضیح می‌دهد: اصلا چنین صحبتی امکان‌پذیر نیست. ممکن است بخشی از طرح‌های تفصیلی و جامع تغییر پیدا کرده باشند که آن هم زیرنظر کمیسیون ماده 5 بوده است.

او با بیان اینکه امکان دور زدن این دو طرح اصلا وجود ندارد، اضافه می‌کند: پهنه‌ها ثابت و روی شهر نشسته است و در سامانه شهرسازی برای آن تعریف وجود دارد و خارج از پهنه امکان هیچ نوع ساخت‌و‌‌سازی وجود ندارد.

تندگویان با بیان اینکه برخی از موارد در کمیسیون ماده 5 مصوباتی را دریافت کرده که با طرح تفصیلی مغایر است، توضیح می‌دهد: در این زمان شورای عالی شهرسازی وارد موضوع شده و برخی از این مصوبات را لغو و بر برخی دیگر نظارت کرده است.

بهترین دوره شورای شهر

شاکری اما معتقد است شورای شهر در این 4 سال بی‌کار نمانده و اعمال نفوذ به شهرداری تهران افزایش پیدا کرده است. او با بیان اینکه شورای شهر چهارم به میزان نسبتا بالایی نسبت به شهرداری تهران اعمال قدرت کرده است، عنوان می‌کند: وقتی وارد شورای شهر شدیم، اصلاحیه‌ای که شهرداری برای بودجه به شورا می‌آورد، 30 درصد کل بودجه بود و این توانایی را داشت که 30 درصد کل بودجه را تغییر دهد و از برنامه از پیش‌‌تعیین شده‌اش منحرف می‌شد، اما این میزان هم‌اکنون به 2 الی 3 درصد کاهش یافته است. البته شورای شهر در برخی از کارها هم موفق عمل نکرده است.

رئیس کمیته عمران شورای شهر تهران اما نسبت به عملکرد شورای چهارم بی‌انتقاد هم نیست و با تاکید بر این موضوع که انتقاداتی هم به شورای شهر چهارم وارد است، تصریح می‌کند: شورای شهر چهارم نتوانست دیوان محاسبات شهری را مستقر کند و این ضروری‌ترین اقدامی است که باید تحقق پیدا کند و ذی‌حسابان حکم و حقوق‌شان را از شورای شهر دریافت کنند و گزارش‌های لازم نیز از سوی آنها به شورای شهر ارسال شود.

شاکری دومین موضوع را ایجاد سامانه‌های مجازی نظارت و گرفتن اطلاعات عنوان می‌کند و می‌گوید: اطلاعات را اعضای شورای شهر به صورت موردی دریافت می‌کنند و دسترسی به همه اطلاعات امکان‌پذیر نبود و باید برای به دست آوردن هر اطلاعاتی بارها تذکر و نامه ارسال می‌کردیم و هرکدام 2 الی 3 ماه زمان می‌برد. دسترسی به سامانه‌های مالی، فاینانس‌ها، کنترل مدیریت پروژه و معاونت برنامه‌ریزی می‌توانست کار اعضای شورای شهر را راحت‌تر کند.

اصلاح قانون شوراها سومین موردی بود که این عضو شورای شهر به آن اشاره می‌کند و ادامه می‌دهد: اعضای شورای شهر باید سوالات خود را از شهردار تهران می‌پرسیدند و این باعث می‌شد که دست اعضای شورای شهر بسته شود و ما هر سوالی از جمله رفتار بد یک مامور شهرداری تا گزارش مالی را باید از شهردار می‌پرسیدیم و شهرداران مناطق و معاونین و رئیس سازمان‌ها و شرکت‌ها خود را پاسخگوی سوالات ما نمی‌دانستند. این ضعفی است که باید حتما اصلاح شود.

شورای چهارم اما اگر چه کاملا مشخص نشده که چه روی به پایان می‌رسد، اما رو به اتمام بودنش محرز است و باید منتظر اقدامات اعضای شورای پنجم ماند.

تندگویان اما این دوره شورای شهر را بهترین دوره‌ شوراهای شهر پایتخت می‌داند و تاکید می‌کند که شورای چهارم بهترین شورا طی 4 دوره گذشته بوده است و بازتاب اجتماعی، این موضوع را نشان می‌دهد. آگاهی مردم از مصوبات شورا و مطالبات‌شان هیچ زمانی به اندازه امروز نبوده است.

او ادامه می‌دهد: ممکن است آنها بیش از حد مشکلات شهر را متوجه شده باشند که این باز هم شورای شهر را زیرسوال می‌برد، اما همین‌که توانستیم تا این حد آگاهی مردم را بالا ببریم، این از عملکردهای خوب و مثبت به حساب می‌آید.

اسماعیل دوستی، عضو شورای شهر با انتقاد از اینکه برخی پالس‌هایی می‌دهند که بیشتر ریشه در جانبداری‌های سیاسی دارد، بیان می‌کند: نگوییم شهر سوخته بگوییم، می‌خواهیم بیاییم مشکلات را اصلاح کنیم. باید تلاش کنیم و اقدامات را زیر سوال نبریم.

او با بیان اینکه جای تعجب و سوال دارد که چرا همکاران خودمان شورا را تضعیف می‌کنند، اضافه می‌کند: ما اعضای شورا برای پیشبرد اهداف کم مایه نگذاشتیم. چرا برخی مردم را مایوس می‌کنند. آیندگان بیایند و بهتر کار کنند. زیر سوال بردن شورا روا و صلاح نیست.

توصیه به اعضای شورای پنجم

اما ورای همه انتقادات و پاسخ‌ها، سادات‌نیا که سال‌هاست به عنوان کارشناس حوزه شهری فعالیت می‌کند، برای اعضای جدید شورای پنجم توصیه‌هایی هم دارد.

او به اعضای شورای شهر توصیه می‌کند که به کارشناسان، تشکل‌های صنفی و مردم پیوند بخورند و نماینده‌های واقعی مردم باشند. به دنبال حل مسائل شهر به صورت علمی و با دید امروزی و رویکرد آینده‌نگر باشند و سعی کنند شهروند به وجود بیاورند و حقوق عمومی دزدیده شده شهروندی رو برگردانند.

سادات‌نیادر پایان می افزاید: این پتانسیل را در اعضای شورای شهر پنجم می‌بینم و بسیار امیدوارم که بتوانند مشکلات شهر را مرتفع کنند.