اسفنج شست‌وشو دهنده داخل شکمی چیست؟

احسان عربی مفرد- در نشستی که با حضور دکتر سورنا ستاری معاون علمی‌وفناوری رییس‌جمهور و مخترعان و صاحبان بازار برگزار شد، آخرین وضعیت بازار دارایی فکری و فستیوال‌های عرضه نوآوری مورد بررسی قرار گرفت و در این جلسه قرارداد سرمایه‌گذاری برای شش اختراع به امضا رسید.

بازار دارایی فکری با همکاری پارک فناوری پردیس، سازمان بورس و اوراق بهادار، اداره ثبت و اسناد و املاک کشور با حمایت معاونت علمی و فناری ریاست جمهوری و به میزبانی شرکت فرابورس ایران راه اندازی شده که هدف از آن، کمک به تجاری سازی دستاوردهای نوآوران، مخترعان و کارآفرینان کشور از طریق فروش یا جذب سرمایه گذار به طرح‌ها است.

مرکز فن بازار ملی ایران با همکاری شرکت فرابورس ایران و حمایت معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری برای افزایش شناخت مخاطبین و نیز بازاریابی و عرضه مناسب نوآوری‌های عرضه شده در این بازار، برگزاری رویدادهایی را با عنوان فستیوال‌های بازار دارایی فکری طرح ریزی کرده‌اند و تاکنون ۷ رویداد فستیوال نوآوری در حوزه‌های خدمات شهری، صنعت لوازم خانگی، صنعت تجهیزات پزشکی، صنایع و مواد غذایی و صنایع پلاستیک و پلیمر برگزار شده است.

تاکنون ۲۰۹ اختراع در فهرست عرضه بازار دارایی فکری قرار گرفته است افزون بر آنکه انعقاد ۱۰ قرارداد سرمایه‌گذاری در اختراعات به ارزش بیش از ۸۰ میلیارد ریال، نهایی شدن پیش قرارداد بیش از پنج اختراع و در جریان بودن مذاکرات جدی برای چند اختراع دیگر از دستاوردهای این فستیوال‌ها بوده است.

یکی از این اختراعات «اسفنج شست‌وشودهنده داخل حفره شکم» بود که از سوی مهدی مرجانی پژوهشگر و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی عرضه شد و قرارداد مشارکت آن به صورت مشارکت ۵۰ درصد در سود سالیانه به امضا رسید.

مرجانی فارغ التحصیل رشته دکتری تخصصی جراحی دامپزشکی از دانشگاه تهران است که اکنون عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج با مرتبه دانشگاهی استادتمام به عنوان استاد پایه ۲۳ مشغول به فعالیت است و عهده دار مسئولیت رئیس گروه دامپزشکی شورای برنامه ریزی آموزشی و درسی در دانشگاه آزاد و معاون پژوهش و فناوری ستاد مرکزی باشگاه پژوهشگران جوان و نخبگان سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی است.

در کنار فعالیت‌های مرجانی تألیف و ترجمه ۱۳ جلد کتاب، ۸ مورد اختراع ثبت شده، اجرای ۱۵ طرح پژوهشی، ارائه ۴۰ مقاله در کنگره‌های علمی، تخصصی، بین‌المللی و ملی، چاپ ۵۰ مقاله چاپ شده ISI و علمی پژوهشی در مجلات و ژورنال‌های علمی، راهنمایی و مشاوره بیش از ۱۰۰ پایان نامه دانشجویی، کسب رتبه اول در آزمون بورد تخصصی، عضویت در انجمن‌های علمی و تخصصی از جمله: انجمن مخترعین ایران، جامعه دامپزشکان، نظام دامپزشکی، بنیان گذاری، طراحی و راه اندازی ۲۵ مورد فعالیت پژوهشی، ۱۲ مورد برتری، جایزه و نشان و ۲۰ مورد ارتقای مهارت پژوهشی به چشم می‌خورد که حاصل فعالیت‌های علمی و پژوهشی نامبرده در طول سنوات خدمت دانشگاهی در دانشگاه آزاد اسلامی است.

به گزارش آنا، از آنجایی که روزهای گذشته، قرارداد سرمایه‌گذاری دکتر مرجانی عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج در حوزه اختراعات با عنوان «اسفنج شست‌وشو دهنده داخل شکمی» رونمایی شد بر آن شدیم تا با این مخترع درباره چگونگی کارکرد اختراعش به گفت‌وگو بنشینیم.

گفت‌وگوی خبرنگار خبرگزاری آنـا با مخترع و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج را پی ‌می‌گیریم:

* آقای دکتر! توضیح بفرمایید که (اختراع) اسفنج شست‌وشو دهنده داخل شکمی چیست؟

- انجام هر عمل جراحی در ناحیه حفره شکم همراه با احتمال حضور خون، ترشحات ناخواسته از روده‌ها، معده و موارد مشابه در زمان کار روی آن‌ها است. برای کنترل عفونت‌های احتمالی و شست‌وشوی حفره شکم به روش روتین از سرساکشن استفاده می‌شود و با ساکشن ترشحات از داخل حفره شکم، محیطی نسبتا تمیز ایجاد می‌شود.

در صورت وجود بقایای بافتی، لخته‌های خون و اجسام خارجی ریسک وقوع عفونت و متعاقب آن پریتونیت وجود خواهد داشت که وقوع این عوارض در زمان انجام اعمالی چون آناستوموز روده، عمل روی معده و کلآ اکثر اعمالی که به نوعی با برش بخشی از لوله گوارش و خروج محتویات آن همراه است، اتفاق می‌افتد.

با طراحی و ساخت یک نوع وسیله کشش مایعات اضافی شکمی، امکان تزریق سرم فیزیولوژی یا آنتی بیوتیک محلول در سرم فیزیولوژی و یا مواد ضد عفونی کننده غیر حساس داخل حفره شکم و کشش مجدد آن‌ها وجود دارد و می‌توان براحتی حفره شکم را در تمام نواحی آن به صورت هماهنگ شست‌وشو داد. پدهای استریل یکبار مصرف قابل انعطاف که در داخل آن‌ها لوله‌های مویین تعبیه شده و در ‌‌نهایت خارج از حفره شکم توسط یک تیوب به دستگاه ساکشن متصل می‌شوند این امکان را برای شست‌وشوی حفره شکم ایجاد می‌کنند.

به نظر می‌رسد با توجه به قدرت مانور بالای این پد‌ها، امکان استفاده یکبار مصرف و در سایزهای گوناگون، قابلیت استفاده در خارج از حفره شکم برای شست‌وشوی احشای خارج شده (‌که از عهده عملکرد سرساکشن معمولی خارج است)، عملکرد به عنوان تامپون دستی برای خروج ترشحات، ‌ایفای نقش رتراکتور و بالا بردن مانور جراح، کاهش ریسک عفونت و پریتونیت و دیگر مزایا بتوان آن را به عنوان یک وسیله مناسب برای کار جراحی معرفی کرد.

در صورت وجود بقایای بافتی لخته‌های خون و اجسام خارجی ریسک وقوع عفونت وجود خواهد داشت. با طراحی و ساخت این وسیله کشش مایعات اضافی شکمی امکان تزریق سرم فیزیولوژی یا آنتی‌بیوتیک محلول در سرم فیزیولوژی و یا موارد ضدعفونی‌کننده وجود خواهد داشت. با استفاده از این اسفنج می‌توان حفره شکم را به صورت هماهنگ شست‌وشو داد.

با برش پوست، لایه‌های عضلانی، صفاق و رسیدن به محوطه شکمی با سرم فیزیولوژی شست‌وشوی ناحیه شکم و درناژ انجام می‌شود. می‌توان بر اساس سایز ناحیه و خم کردن و شکل دادن به اسفنج آن را بصورت نیمدایره‌ای یا هر شکل دیگر در ناحیه به کار برد. با اتصال لوله اسفنج به دستگاه ساکشن عمل کشش مایعات انجام می‌شود. پس از پایان کار اسفنج خارج و معدوم می‌‌شود.

از نظر نتایج کسب شده، وسعت عملکرد مکش مایعات با اسفنج است که بیشتر و در زمان کوتاهتری انجام می‌شود. در صورتی که با سرساکشن معمولی چادرینه درگیر و چسبیدن به احشا و عدم تخلیه و مکش مناسب ملاحظه می‌شود که این مشکلات در رابطه با نمونه مطرح شده وجود ندارد.

با توجه به بررسی‌های انجام شده نظر به تسهیل جمع آوری مایعات داخل شکم و کوتاه شدن زمان جراحی و وسعت میدان مکش به نظر می‌رسد با برنامه ریزی‌های قبلی و رعایت ضوابط استاندارد‌های جهانی بتوان از این اسفنج‌ها به نحو شایسته در مقایسه با سرساکشن معمولی استفاده کرد.

* این وسیله توانایی حل چه مشکلاتی را دارد؟

- تسریع در زمان تخلیه مایع، افزایش میدان و وسعت تخلیه مایع، عدم چسبندگی به احشا و جلوگیری از کشش آن‌ها، بالا بردن وسعت دید جراح با تخلیه سریع و مناسب، ایفای نقش رتراکتور در موضع و کنار زدن احشا برای انجام عمل روی یک ناحیه خاص، عدم نیاز به فرد ثابت برای انجام عمل ساکشن و قرار گرفتن ساده اسفنج در محل عمل، عملکرد توام ساکشن و اسفنج تخلیه مایعات با دو مسیر مجزا، یکبار مصرف با قابلیت بسته بندی استریل و در سایز‌ها و شکل های متنوع بر اساس نوع مصرف و موضع عمل، قابلیت اضافه کردن اسفنج با لوله‌های رابط برای افزایش کشش مایع و یا ایفای نقش بهتر رتراکتور از جمله توانایی‌های این وسیله برای حل مشکلات است.

* جناب مرجانی! جرقه این ایده از کجا زده شد و چرا به فکر این اختراع افتادید؟

- در حین انجام اعمال جراحی در زمان تدریس و یا بیماران در کلینیک این نیاز و تخلیه سریع مایعات حس شد. ابتدا مدل‌های مختلف در سایز‌های گوناگون طراحی و آزمایش شد. پس از استفاده‌های مکرر و رسیدن به عملکرد دلخواه وسیله در حین جراحی برای تخلیه مایعات، مدل نهایی ارایه شد.

هر چند هر یک از وسایل جراحی امکان بهینه سازی را دارد و در این مورد هم جای ارتقا و تکمیل را دارد در کل این وسیله اکنون عملیاتی و دارای قدرت مانور مطلوب در اعمال جراحی حفره شکم است.

* چه انتظاری از مسئولان دارید؟

- حمایت دانشگاه در این راستا لازم است؛ درخواست تهیه مقدمات و امکانات لازم برای تنوع سازی عملکردی این محصول و گرنت پژوهشی در این مورد و ارایه در جشنواره‌های بین المللی و همکاری مشترک با دیگر جراحان دنیا را دارم.

* و حرف آخر....

با توجه به فعالیت تدریس در مدت ۲۳ سال و کسب مرتبه استادی می‌توان با تاسیس پژوهشکده تجهیزات پزشکی و محصولات وابسته در این زمینه و طرح‌های متنوع‌تر مرتبط اقدام کرد و بخشی از موظفی تدریس در این راستا برای ارایه دیگر طرح‌های مشابه و در دست اقدام باشند و به صورت بین رشته‌ای در خانواده بزرگ دانشگاه آزاد اسلامی خدمات ارزنده‌ای را انجام داد.