بلاروس بر سر دو راهی روسیه و غرب

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، سایت پالیتکوم روسیه در یادداشتی به قلم الکساندر گوشین، کارشناس مطرح حوزه روابط خارجی روسیه درباره بررسی آینده روابط روسیه و بلاروس آورده است: سال 2017 چشم‌انداز دوره جدیدی را از روابط میان روسیه و بلاروس گشود. می‌توان گفت که سال جاری بسیار موفق آغاز شده و امید فراوانی را برای همگرایی عمیق دو کشور به همراه آورده است. البته اصلا نباید انتظار آن اتحاد سیاسی مورد نظر مسکو را داشت. مینسک، پایتخت بلاروس سیاستی به طور کامل دو طرفه را در پیش گرفته است.

میان سال‌های 2016-2017 را باید پیچیده‌ترین دوران در روابط روسیه و بلاروس دانست. بحران قیمت انرژی که مدت‌ها وجود داشت و نگاه متفاوت مسکو و مینسک به موضوع اتحاد اورآسیایی و ایجاد دولتی متحد هم بر این اختلافات افزود. دو کشور آن قدر با هم همگرا نشده‌اند که اختلافات به صورت کامل محو شود.

«گازپروم» در روابط تجاری خود با مینسک به قرارداد 2014 تکیه داشت. بلاروس خواستار تعرفه‌گذاری گاز صادراتی به بلاروس و ترانزیت گاز در خاک بلاروس براساس قرارداد سال 2014 شد.

سال 2016 گازپروم قیمت 136.7 دلار برای هزار مترمکعب را برای بلاروس تعیین کرد. قرار بود که در سه ماه اول سال 2017، هشت دلار به آن مبلغ اضافه شود. در آن زمان مینسک 73 دلار برای هزار متر مکعب پرداخت می‌کرد. روسیه تاکید داشت که مبلغ باقی مانده بدهی بلاروس محسوب می‌شود. این بدهی تا پایان سه ماه اول 2017 به 726 میلیون دلار رسید. اختلافات دو کشور البته فقط گازی نبود و در حوزه نفت هم این اختلافات وجود داشت. روسیه بلاروس را به اجرا نکردن تعهدات خود در ارسال محصولات نفتی به بازارهای روسیه متهم می‌کرد.

در موضوعات مربوط به گذر از مرز هم اختلافات جدی رخ داد. اقدام مینسک در لغو ویزا برای اتباع برخی کشورها که مسکو ویزا را برای آن‌ها ضروری می‌داند، در روسیه با واکنش‌های متفاوت مواجه شد.

اختلافات روسیه و بلاروس بر طرح‌های دیگر نظیر همگرایی اوراسیایی نیز تاثیر داشتند. بلاروس برای مدت طولانی، قانون گمرک اتحادیه اقتصادی اوراسیایی را امضا نمی‌کرد، تا اینکه این اتفاق در آوریل(اردیبهشت) روی داد. البته انتظار دیگری هم نمی‌رفت، چرا که طرفین به شدت به هم نیاز دارند. روسیه به بلاروس نیاز دارد به این دلیل که بلاروس از معدود کشورهای پساشوروی است که وفاداری سیاسی خود به روسیه را حفظ کرده است. برای بلاروس هم مسکو شریک اصلی محسوب می‌شود.

بعد از دیدار روسای‌جمهوری روسیه و بلاروس در 3 آوریل( 14 فرودین)، در حالی که اوضاع حل مشکل به صورت کامل مشخص نشده بود، به نظر می‌رسید مشکل حل شده است، چرا که بلاروس 726.2 میلیون دلار بدهی خود را به گازپروم پرداخت کرده است.

گازپروم هم قیمت گاز را به 130دلار برای هزار متر مکعب کاهش داد. یعد از سال 2017 قیمت از این هم کمتر خواهد شد. طرفین همچنین توافق کردند که تا سال 2025 یک بازار گاز اورآسیایی ایجاد کنند که قیمت گاز در آن براساس قیمت داخلی گاز روسیه مشخص خواهد گردید.

پس از دیدار مثبت دو رئیس جمهوری، روند مطلوب ادامه پیدا کرد و جلسه شورای عالی حکومت شراکتی و مجمع مناطق دو کشور، روابط را گرم‌تر کرد.

البته درباره سیاست خارجی بلاروس باید گفت که سیاست دو طرفه مینسک در ارتباط با غرب و روسیه ادامه خواهد یافت. امروز در روسیه بسیار شنیده می‌شود که بلاروس با سیاست‌های روسیه همراهی ندارد و باید میان روسیه و غرب یکی را انتخاب کند. البته مینسک در اوضاع کنونی نمی‌تواند انتخابی میان غرب و روسیه داشته باشد. بلاروس در روابط خود با غرب به موفقیت‌هایی رسیده ولی دستاوردها را نمی‌توان استراتژیک نامید. نفوذ غرب در بلاروس یک پروسه آرام و طولانی است و مینسک از آن در راستای منافع خود استفاده می‌کند.

بلاروس در قطعنامه تمامیت سرزمینی اوکراین از هیات روسیه حمایت نکرد. بسیاری در روسیه به شدت به این موضوع واکنش نشان دادند. مینسک به تقویت روابط خود با غرب ادامه می‌دهد ولی روسیه همچنان اولویت اول است. مینسک توانسته است روابط خود با اوکراین و بسیاری از کشورهای پساشوروی را که مسکو با آن‌ها روابط پیچیده‌ای دارد حفظ کند.

سیاست‌های اتحادیه اروپا برای جذب آرام میسنک هم با محدودیت‌هایی مواجه است. روابط روسیه و بلاروس از لحاظ اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی بسیار نزدیک است. لوکاشنکو رئیس جمهوری بلاروس هر چقدر هم تلاش کند که به غرب نزدیک شود باز هم با اتهامات حقوق بشری مواجه خواهد شد. لوکاشنکو می‌داند که هر چقدر هم که به سمت لیبرال شدن بلاروس و حکومت گام بردارد باز هم اتحادیه اروپا به عنوان شریکی برابر که می‌توان با آن به صورت سیستمی کار کرد؛ با او رفتار نخواهد کرد. علاوه براین، اروپا هرگز مانند روسیه در بلاروس سرمایه‌گذاری نخواهد کرد. غرب برای سرمایه‌گذاری شروط صندوق بین‌المللی پول را مطرح خواهد کرد که اصلا برای رهبران بلاروس پذیرفتنی نیستند. بلاروس اخیرا مذاکرات خود برای دریافت وام را با صندوق جهانی پول متوقف کرد.

شاید موضوع استراتژیک، اصلاح مدل اقتصادی باشد که در بلاروس وجود دارد. روسیه می‌خواهد که بلاروس در مدار نفوذ مستقیم مسکو باقی بماند. بلاروس تلاش دارد تا مستقل بماند و با تکیه بر اوضاع موجود قدرت مانور مناسب را میان روسیه و غرب داشته باشد.

ترجمه: صادق عبداللهی