چهره‌های ناقد و قادح را بهتر بشناسیم
شرایط حاکم بر فضای سیاسی و فرهنگی کشور با توجه به تحرک‌های جهانی و منطقه‌ای علیه ایران مطلوب نیست. گاهی موضوعات فرهنگی و گاهی هم سیاسی از نوع فرعی و کم‌اهمیت را بعضی‌ها آنچنان مهم و دارای اهمیت معرفی می‌کنند که بسیاری از اصول اولیه و ضروری به حاشیه رانده می‌شود و در این بین بر اعتقادات دینی و مذهبی مردم آسیب‌های غیر قابل جبرانی وارد می‌آید به طوری که نخبگان دلسوز و دین باور احساس خطر می‌کنند. نگارنده به عنوان یک انسان مسلمان و ملتزم به دین اسلام، انقلاب، ولایت و رهبری بر این باورم که توجه به نقد و اصلاح و بازشناسی نقد و قدح به صورت مفهومی و مصداقی در جهت برون رفت از وضع فعلی بسیار کمک کننده است. مشروط بر اینکه همه ماها به ویژه نخبگان حوزه و دانشگاه بتوانیم به درستی یافته‌های فکری خود را در این رابطه درست نشر بدهیم و خودمان به موارد مثبت و اثر‌گذار آن در عمل پایبند باشیم. اهل فکر و بسیاری از دست‌اندرکاران و کارگزاران حکومت می‌دانند که عنوان نقد در لغت، معانی و مفاهیم مختلفی را در بر گرفته و تنها چند مورد کلی آن عبارت است از :
- پرداخت بهای کالا و خدمات به موقع و به هنگام (متضاد نسیه)
- جداکردن دینار و درهم و سکه‌های واقعی از نوع تقلبی که به آن نقد النقود گفته می‌شود
- تشخیص سره از ناسره و تمیز دادن دادن خوب از بد
با چنین مفاهیم و عنوان‌هایی، مصداق‌های نقد، موارد پردامنه و زیادی را شامل می‌گردد به طوریکه هرگاه منظور از نقد تشخیص محاسن و خوبی‌ها و یاد بدی‌ها و نارسایی‌های یک اثر ادبی باشد آن را نقد ادبی می‌گویند و چنان چه منظور و مراد نقد کننده، شناسایی شخصیت و نحوه انگیزش فردی باشد، آن را نقد جان و روان و اگر هم موضوع نقد به مباحث اقتصادی، سیاسی، علمی، اجتماعی و فرهنگی مربوط باشد به تناسب آن را نقد اقتصادی، سیاسی، علمی، اجتماعی و فرهنگی می‌گویند. امروزه رایج‌ترین نقد‌ها در جوامع آزاد و غیراستبدادی نقد سیاسی است. دامنه چنین نقدی در بسیاری از مقاطع بقیه حوزه‌های نقد را تحت تأثیر قرار داده و مشکل آفرین است به ویژه در شرایطی که رفتارهای سیاسی قاعده‌مند نباشد و شکل باندی و جناحی به خود بگیرد. با این حال شکی نیست که نقد اگر با هدف اصلاح فکر و اصلاح فرآیندهای امور جامعه و مسائل روزمره کاری، افراد جامعه، احزاب و حکومت به انجام برسد و به حکمرانی مطلوب و مردمی کمک کند، امری عقلانی و غیر قابل انکار است. این قبیل نقود‌ها در کشور‌های پیشرفته و یا در حال پیشرفت، جریان دارد و بسیار هم موثر است. از اولویت‌های اساسی چنین نقدهای مفید و ثمر‌بخش این است که:
- مستدل و عالمانه باشد.
- انطباق بر واقع و حقیقت داشته باشد.
- انصاف و اخلاق در آن رعایت شود.
- پایداری داشته باشد و شکل موسمی به خود نگیرد.
- با خط قرمز‌های اعتقادی و هنجارهای مطلوب و اصلی جامعه منافات پیدا نکند.
پایبندی به این نوع نقدهای ضروری و سازنده برخورداری از عقل سلیم و آینده‌نگرانه‌ای را در ناقدان و بانیان تحقق آن طلب می‌کند در غیر این صورت، نقد به ضد خود تبدیل گشته و قدح خواهد بود که به معنی طعنه، سرزنش، عیب‌جویی، اهانت و آتش بیار معرکه بودن است. چیزی که متأسفانه امروزه کشور عزیزمان ایران دچار آن است و هتاکان میدان‌داری می‌کند، قادحان هتاک همان سطحی نگران و متحجرانی هستند که برخوردار از عقل سلیم نیستند و فعلا مقدس مآبی آنان هم مزید بر علت شده و کارشان تخریب از راه غوغا‌سالاری و فتنه‌گری است. خبرسازی‌های دروغین و رفتارهای گستاخانه این جماعت که قادح‌اند و نه ناقد، امان جامعه را بریده و فضای جامعه را به ویژه در رسانه‌های مجازی دگرگون ساخته است. آتش بیاران معرکه‌ای که تحرکات و رفتار آنان به نفع دشمن و قاتلان دیروز و امروز مردم است. این قبیل از چهره‌های شناخته که افراط‌گر هستند ، قادحان زمان محسوب می‌گردند اینان گاهی خودشان را دایه دلسوز‌تر از مادر معرفی کرده و از راه فریب و نیرنگ دلسوزان خدوم و مبارزان انقلابی و مدافعان معقول ولایت رهبری را خارج از انقلاب و مکتب فکری ولایت و رهبری معرفی می‌کنند و به جای اینکه یار شاطر باشند بار خاطرند. در تبار‌شناسی فکری دسته‌ای از این جریان قادح و مخرب، امام راحل (ره) فرمود: دسته دیگری از روحانی نماهایی که قبل از انقلاب دین را از سیاست جدا می‌دانستند و سر بر آستان دربار می‌ساییدند، یک مرتبه متدین شده و به روحانیون عزیز و شریفی که برای اسلام آن همه زجر و آوارگی و زندان و تبعید کشیده‌اند و تهمت وهابیت و بدتر از وهابیت زدند. به نظر می‌رسد در وضع فعلی چهره‌های پشت صحنه، بسیاری از مداحان و آتش بی‌اختیاری‌های هتاک، همین روحانی نمایان مورد نظر امام هستند.
کوتاه سخن این که نقد عالمانه، منطقی و منصفانه بر مبنای عقلانیت، وجدان و اخلاق در جهت پاسداشت دین و استمرار حرکت انقلاب به منظور پیروی از مکتب ولایت رهبری، در چهارچوب مصالح ملی و هنجارهای نظام، ضروری است و باید در سرلوحه کاری نخبگان و اهل فکر قرار گیرد و چون از این وظیفه مهم و سازنده سال‌های زیادی غفلت صورت گرفته، دعواهای بر سر قدرت افزایش پیدا کرده و چهره‌های قادح و تخریب‌گر که پیاده‌روها و سربازان دشمن و منافقان هستند بیش از گذشته فرصت جولان پیدا کرده‌اند هرچند که اینان کف روی آب هستند و دیر یا زود ماهیتشان به ملت ایران برملا خواهد شد.
* نماینده پیشین مشهد در مجلس شورای اسلامی
انتهای پیام/