طراحی و ساخت پهپاد با موتور جت در دانشگاه آزاد اسلامی زنجان

سید حمیدرضا موسوی، نماینده خبرگزاری آنا (زنجان)، استان زنجان به لحاظ صنعتی و معدنی از پتانسیل‌های بی‌نظیری در کشور برخوردار است. این استان به دلیل داشتن معادن غنی و ارزشمند به عنوان گنجینه‌ای محسوب می‌شود که هنوز از این ظرفیت به خوبی استفاده نشده است و نبود فن‌آوری، مشکل بارز بخش معدنی استان به حساب می‌آید که با راه‌اندازی مرکز تحقیقات متالورژی (تخصصی سرب و روی) کشور در واحد زنجان بخش بزرگی از محدودیت‌ها در آنالیز مواد معدنی و عیارسنجی در فرآیند فرآوری سرب و روی برای صنایع کشور رفع خواهد شد.

دکتر احمد نقیلو معاون پژوهش و فناوری واحد زنجان در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری آنا، موقعیت استان زنجان را ظرفیت بسیار مناسبی برای فعالیت‌های پژوهشی واحد زنجان دانست و به تشریح برنامه‌ها و فعالیت‌های معاونت پژوهش و فناوری واحد متبوعش پرداخت.

مشروح این گفت‌وگو از نظر کاربران و مخاطبان می‌گذرد:

* وضعیت حوزه پژوهش و فناوری واحد زنجان را چطور ارزیابی می‌کنید و اخیرا چه فعالیت‌هایی در این حوزه داشته‌اید؟

- با تعریف و سازمان‌دهی فرآیند تولید علم در این واحد دانشگاهی در قالب اداره تولید علم و علم‌سنجی (Scientometrics) شاهد افزایش چشم‌گیر در تولید مقالات علمی معتبر و جلوگیری از تولیدات علمی نامعتبر بوده‌ایم به‌طوری‌که واحد زنجان به عنوان واحد دانشگاهی جامع موفق شده 536 مقاله ISI در نشریه‌های معتبر جهانی به چاپ برساند که این آمار در سه‌ساله گذشته دو برابر شده است.

علاوه بر این، واحد دانشگاهی زنجان دارای 725 مقاله نمایه شده در پایگاه علمی جهانی Scopus است که به نسبت اعضای هیات علمی، حجم چشم‌گیری از تولیدات علمی کشور را به خود اختصاص داده است. این واحد دارای 673 مقاله علمی و پژوهشی و ISC است که در پایگاه استنادی علوم جهان اسلام نمایه و ایندکس شده‌اند.

تاکنون 236 نشست علمی در قالب سخنرانی و کارگاه و... در این واحد برگزار شده و 87 جلد کتاب تالیف و ترجمه استادان از سوی انتشارات واحد به چاپ رسیده است. اکنون 79 طرح پژوهشی درون دانشگاهی در این واحد در حال اجراست. اما از نظر طرح‌های پژوهشی برون دانشگاهی که شاخص مهمی در ارزیابی تحقق درآمدهای غیر شهریه‌ای محسوب می‌شود، واحد زنجان موفق به انعقاد قرارداد و انجام 48 عنوان طرح برون دانشگاهی با مبلغ بالغ بر 18 میلیارد ریال شده است.

اگر بخواهیم واحد زنجان را از نظر توسعه شاخص‌های کیفی در میان سایران برجسته بدانیم باید به عملکرد اداره ارتباط با صنعت و جامعه دانشگاه در انعقاد تفاهم‌نامه‌های مختلف با دستگاه‌های اجرایی و صنایع استان اشاره کنیم از جمله این فعالیت‌ها راه‌اندازی دفتر ارتباط با صنعت در شهرک صنعتی شماره یک زنجان و تشکیل کمیته توسعه فناوری و ارتباط با صنعت استان به‌منظور عارضه‌یابی مسائل در صنایع استان و ارائه خدمات فنی و مهندسی و پژوهشی در این زمینه بوده است.

راه‌اندازی دفتر استانداردسازی در واحد دانشگاهی به‌منظور اخذ مجوز آزمایشگاه‌های همکار استاندارد از دیگر فعالیت‌های این اداره بوده است.

* اگر بخواهید فعالیت‌های خاص حوزه پژوهشی واحد زنجان را نام ببرید، این فعالیت‌ها کدام هستند؟

- دو و نیم برابر شدن ارزش ریالی طرح‌های پژوهشی برون دانشگاهی نسبت به کل 30 سال فعالیت واحد زنجان، دو برابر شدن انتشار دستاوردهای علمی واحد زنجان در قالب تعداد مقالات معتبر ISI نسبت به 30 سال قبل، راه‌اندازی مرکز رشد واحدهای فناور با رویکرد تأکیدی کانی‌های فلزی و غیر فلزی، استقرار و فعالیت 12 شرکت، هسته و واحد فناور و دانش‌بنیان در مرکز رشد، اخذ مجوز و راه‌اندازی مرکز تحقیقات متالورژی (تخصصی سرب و روی)، آمایش فضایی و تجمیع کتابخانه ها، بخش مرجع و کتابخانه دیجیتال و طراحی و ساخت پهپاد با موتور جت با قابلیت‌های ویژه و خاص از دستاوردهای علمی این واحد دانشگاهی است که به زودی به بهره‌برداری می رسد. این پرنده هدایت پذیر از دور، قادر به جابجایی های افقی و عمود پروازی است که کاربردهای نظامی، پزشکی و ... دارد.

* فعالیت‌های مرکز رشد (شرکت‌های دانش بنیان و واحدهای فناور)چگونه است و آیا محصولاتی به تجاری‌سازی رسیده‌اند یا پروژه‌ای در حال انجام هست؟

- ساختمان مستقل مرکز رشد واحدهای فناور و شرکت‌های دانش‌بنیان زنجان سال گذشته تجهیز و راه‌اندازی شد و اکنون 12 هسته و واحد فناور و شرکت دانش‌بنیان در انکوباتور مرکز رشد در حال فعالیت و درآمدزایی هستند.

با توجه به رویکرد مندرج در مجوز صادره مرکز رشد زنجان با عنوان «کانی‌های فلزی و غیر فلزی» پتانسیل‌های ویژه معدنی استان زنجان، شرکت دانش‌‌بنیان «هومان شیمی سپهر» در حال تولید ماده دانش‌بنیان و استراتژیک «سیانید سدیم» در کشور و تلاش برای صادرات این محصول است.

سیانید سدیم یک ترکیب غیر آلی با فرمول NaCN جامدی سفید و حلال در آب است. سیانید دارای میل ترکیبی بالایی با فلزات است که منجر به خاصیت سمی بسیار بالای این نمک می شود. کاربرد اصلی آن در معدن کاری طلا است که البته واکنش پذیری بالای این ترکیبات با سایر فلزات گرانبها موجب می شود در استخراج سایر فلزات مهم و آبکاری فلزات مورد استفاده قرار گیرد.

تولید این محصول استراتژیک برای نخستین بار در خاورمیانه در مرکز رشد واحد زنجان صورت می‌پذیرد که صرفه‌جویی ارزی زیادی را برای صنایع فلزی کشور و توانمندسازی آنها از بعد اقتصاد مقاومتی خواهد داشت.

دیگر رویکرد و راهبرد اتخاذ شده در شورای مرکز رشد واحد زنجان، توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان فرهنگی با توجه به بازدهی و ارزش افزوده بالای این نوع شرکت‌ها است که در بخشنامه‌های سازمان مرکزی دانشگاه آزاد اسلامی مورد تاکید قرار گرفته است.

در این راستا واحد فناور «ترنج» در زمینه ترکیب هنر میناکاری با هنر ملیله زنجان با الهام‌گیری از نقوش هندسی و رنگ‌های تزئینات معماری گنبد تاریخی سلطانیه زنجان در مرکز رشد واحد زنجان مستقر شده است و محصولات صنایع دستی این واحد در زمینه میناکاری به کشور ایتالیا صادر می‌شود.

تولید خودرو کارتینگ برای شهربازی‌ها، تولید داروی کاملا گیاهی ضد خونریزی آندیا، تولید لباس نظامی هفت حالته، تولید جوراب نانو آنتی باکتریال از دیگر محصولات تجاری‌سازی شده این مرکز رشد است.

* با توجه به افزایش بودجه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی، اهم دستور کارها در واحد زنجان چیست؟

- یکی از اتفاقات خوب پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی در سال جدید، افزایش بودجه پژوهشی واحدهای دانشگاهی است اما نکته‌ای که باید به آن توجه کرد این است که بخش بزرگی از این بودجه باید از منابع درآمدی غیر شهریه‌ای و دانش‌بنیان تامین شود.

به این منظور و در راستای اجرای برنامه عملیاتی هزینه کرد ردیف‌های بودجه‌ای واحد زنجان، اقدام به اخذ مجوز مرکز تحقیقات متالورژی (تخصصی سرب و روی) کردیم و این مجوز از سوی سازمان مرکزی صادر شد.

مرکز تحقیقات متالورژی واحد زنجان با انتقال و تجمیع دستگاه های بسیار پیشرفته آزمایشگاه‌ها و کارگاه‌های گروه متالورژی در ساختمان مهدیه دانشگاه راه‌اندازی شده است و به زودی به بهره‌برداری می‌رسد. به اذعان کارشناس مسئول سازمان مرکزی، این مرکز از نظر وسعت و امکانات در میان مراکز تحقیقاتی دانشگاه کم‌نظیر است و با این اقدام، شاهد راه‌اندازی بزرگترین مرکز تحقیقاتی متالورژی (تخصصی سرب و روی) خاورمیانه در استان زنجان خواهیم بود.

تجهیزات و دستگاه‌های پیشرفته این مرکز مانند دستگاه آنالیز پیشرفته مواد (XRD)، انواع میکروسکوپ‌های پیشرفته نوری، انواع کوره‌های پیشرفته عملیات حرارتی که جزئیات و مشخصات تفصیلی آنها در سامانه ساها (سامانه آزمایشگاه های همکار آزاد) ثبت و درج شده در کشور بی‌نظیر است و حتی در دانشگاه‌های دولتی کشور نیز وجود ندارد. این مرکز تحقیقاتی آنالیز نمونه‌های معدنی سرب و روی معادن کشور و انجام تحقیقات برون دانشگاهی بخش‌های تحقیق و توسعه(R&D) صنایع و کارخانه‌های سرب و روی را در قالب تفاهم‌نامه‌های منعقده عهده‌دار خواهد شد.

از دیگر اتفاقات خوبی که در سال جاری و در ماه‌های آتی در این واحد دانشگاهی انجام و شاهد آن خواهیم بود، می‌توانم راه‌اندازی نمایشگاه دائمی دستاوردهای پژوهشی و فناورانه دانشگاه آزاد اسلامی در ساختمان جدیدالاحداث و با معماری خاص شمسه‌ای شکل مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی نام ببرم. در این نمایشگاه همه نمونه‌هایی از محصولات دانش‌بنیان و فناورانه واحد و دستاوردهای علمی و پژوهشی واحد به صورت دائمی به نمایش در خواهد آمد.

برگزاری دوره‌های شتاب (Startup) در مرکز رشد واحدهای فناور و تلاش برای اخذ مجوز مجله علمی و پژوهشی کسب‌ و کار و کارآفرینی و راه‌اندازی دفتر مطالعات کسب و کار و کارآفرینی و دفتر مطالعات زنان از دیگر برنامه‌های مهم حوزه پژوهش و فناوری واحد زنجان در سال جاری است.

* چه فعالیت‌های پژوهشی در واحد متبوع شما در حال انجام است و آیا در موردی بین دانشگاه ها خاص و «برند» هستید؟

- واحد زنجان، دارای پتانسیل‌های خوبی در زمینه مهندسی عمران و بتن است و این موضوع باعث شده است که تیم‌های بتن واحد در مسابقات ملی و بین‌المللی بتن و بتن آمریکا (ACI) خوش درخشیده و مقام‌آور باشند. بنابراین پیشرو بودن واحد زنجان در زمینه مسابقات بتن، از ویژگی‌های خاص و برند این واحد دانشگاهی است.

با توجه به پتانسیل‌های معدنی این استان در زمینه معادن بسیار غنی سرب و روی و وجود تجهیزات آزمایشگاهی و دستگاه های بسیار پیشرفته متالورژی در گروه مهندسی مواد این دانشگاه و اخذ مجوز مرکز تحقیقات متالورژی (تخصصی سرب و روی)، بزودی این دانشگاه را به یک برند شاخص در کشور تبدیل خواهد کرد.

برنامه محوری، هدف گذاری و آینده پژوهی به نظرم مهم‌ترین رویکردهای خاص پژوهش و فناوری واحد زنجان بوده است. یکی از فعالیت‌های خوب که سال گذشته شروع و در سه ماهه نخست امسال محقق شد، آمایش فضایی ارائه خدمات پژوهشی به دانشجویان و استادان بود.

واحد زنجان در دو سایت علامه (اعتمادیه) و سایت امام(ره) فعال است و گسیختگی فضایی این دو سایت باعث پراکندگی و جزیره‌ای شدن دفاتر و ادارات و کتابخانه های دانشگاه شده بود. تجمیع کتابخانه‌های دانشگاه در قالب یک کتابخانه مرکزی و راه‌اندازی بخش مرجع و کتابخانه دیجیتالی و توسعه کمی و کیفی فضاهای کتابخانه‌ای اقدامی بود که بر اساس برنامه انجام شد.

در این طرح، بخش مرجع، قرائت‌خانه و کتابخانه واحد زنجان از ساختمان مهدیه به ساختمان جدیدالاحداث شمسه‌ای مرحوم آیت‌الله هاشمی رفسنجانی منتقل و تجمیع شده که در نتیجه این آمایش فضایی، مکانی بسیار مناسب از لحاظ معماری و امکانات پژوهشی و مطالعاتی برای دانشجویان و استادان و محققان فراهم شده است.

راه‌اندازی سامانه ساها (سامانه آزمایشگاه‌های همکار) در واحد زنجان از دیگر افتخارات پژوهشی این واحد دانشگاهی است.

* نظر شما درباره اقدام دکتر ولایتی در افزایش بودجه و تاثیر آن در رشد دانشگاه و همچنین جذب نخبگان و تاثیرات آن چیست؟

- این اقدام در رشد و شکوفایی علمی و پژوهشی دانشگاه تاثیر بسزایی خواهد داشت. با تامین بودجه‌ «پژوهانه»، انجام تشویق‌های مالی پژوهشی، تامین بودجه فرصت‌های مطالعاتی برای استادان نخبه و برجسته واحدهای دانشگاهی، انگیزش بیشتری در آنان در انجام فعالیت‌های پژوهشی و جلوگیری از مهاجرت آنان به سایر کشورها فراهم خواهد شد.

* فعالیت دانشجویان و اعضای هیات علمی در حوزه پژوهش واحد متبوع خود را چگونه ارزیابی می کنید؟

- فعالیت پژوهشی و فناورانه استادان و دانشجویان در این حوزه رونق خوبی دارد به‌طوری‌ که استادان هیات علمی موفق به چاپ و انتشار مقالات در کنفرانس‌های معتبر بین‌المللی شده و در این کنفرانس‌ها شرکت می‌کنند و با صاحب‌نظران رشته خود به رایزنی و تبادلات علمی می‌پردازند. تعدادی از استادان واحد نیز موفق به اخذ فرصت مطالعاتی از دانشگاه‌های پیشرفته جهان شده‌اند.

دانشجویان این واحد در رشته‌های مختلف علمی در مسابقات علمی شرکت می‌کنند که برخی از این مسابقات که دانشجویان این واحد دانشگاهی موفق به کسب مقام شده اند عبارتند از هجدهمین دوره مسابقات بتن آمریکا (ACI)، مسابقات بتن ایران (ICI) در تبریز، مسابقات کشوری سازه‌های ماکارونی، دومین دوره مسابقات کشوری سازه‌های ماکارونی و... .