مقام‌های ایرانی چگونه در اروپا از صلح دفاع کردند؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، اسلو فروم(Oslo Forum) یا همان اجلاس اسلو از سال 2003 هر سال در پایتخت نروژ با حضور متفکرانی از سراسر جهان برگزار می‌شود تا چالش‌های موجود دنیا را در جمع اندیشمندان و مقامات عالی کشورها به بحث بگذارد و شاید راهی برای آن بیاندیشد.

اسلو فروم در زمان تشکیل با جمعی محدود آغاز به کار کرد. در اولین نشست در سال 2003 تنها 17 کشور جهان حضور داشتند.

این اجلاس که از سوی وزارت امور خارجه نروژ و مرکز گفت‌وگوی بشردوستانه میزبانی می‌شود اکنون پس از گذشت 14 سال هر سال میزبان تقریبا 100 تن از مقامات کشورهای جهان است که در دو روز کاری به تمرین و تلاشی برای موفق عمل کردن در اعمال میانجیگرانه در منازعات می‌پرداند.

وبسایت اسلوفروم در تعریفی از این اجلاس نوشته است که اهداف عمده آن، تسهیل تبادل صریح نقطه نظرات از سوی مقامات ارشد کشورها برای یافتن راه حلی به سوی صلح پایدار است.

شرکت‌کنندگان در این اجلاس که اغلب از میان مقامات ارشد کشورها، شخصیت‌های سازمان ملل متحد، سازمان‌های بین‌الدولی و منطقه‌ای و همچنین نمایندگان رسمی کشورها، سازمان‌های خصوصی، نمایندگان طرف‌های درگیر، گزارشگران و خبرنگاران جنگی، تحلیلگران مسائل مختلف مربوط به منازعات مسلحانه، روشنفکران و کارشناسان مختلف انتخاب می شوند، موضوعات مربوط به منازعات مسلحانه را مورد بحث قرار می‌دهند. موضوعاتی از قبیل مناقشات در سوریه، یمن، سومالی، بحرین، افغانستان و ...

کوفی عنان، دبیر کل سازمان ملل متحد در سال‌های 1996 تا 2006، جیمی کارتر، رئیس‌جمهوری وقت آمریکا، کاترین اشتون، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و... از جمله مقامات و شخصیت‌های بین‌المللی و سیاسی هستند که در این مجمع سالیانه شرکت کرده اند.

مجمع سالیانه اسلو در طول 14 سال گذشته در دوره‌های مختلف میزبان مقامات ایران نیز بوده است.

سیدمحمد خاتمی، رئیس‌جمهوری پیشین ایران، محمد نهاوندیان، رئیس دفتر رئیس جمهوری ایران، معصومه ابتکار، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست و همچنین محمد جواد ظریف، وزیر امور خارجه از جمله مقامات ارشد ایرانی بوده‌اند که در طول سالیان گذشته در اجلاس فروم حضور یافته‌اند.

رئیس جمهوری اسبق و گفت‌و‌گوی تمدن‌ها در اسلو

حضور سید محمد خاتمی در این اجلاس به سال 2008 (1387) باز می‌گردد. او به عنوان رئیس موسسه‌ بین‌المللی گفت‌وگوی فرهنگ‌ها و تمدن‌ها در این اجلاس حضور یافت. «اشتراک تجارب: زنان، مساوات و صلح» عنوان نشستی بود که با سخنرانی رئیس جمهوری اسبق کشورمان آغاز شد. وی در این سخنرانی به بررسی دیدگاه‌های اسلام و غرب درباره نقش زنان و حقوق زن در خانواده و تبادل تجربیات در رابطه با حقوق و مسائل قانونی، موضوعات مرتبط با قوانین خانواده، بهره‌مندی زنان از عدالت، آموزش و شغل درخور، نقش دیدگاه‌های زنان در برقراری صلح بین‌المللی و...پرداخت.

نهاوندیان در آغاز مذاکرات هسته‌ای در اسلو

ایران از سال 1387 تا سال 1393 که محمد نهاوندیان برای شرکت در اسلو فروم به نروژ سفر کرد دیگر نماینده‌ای در این اجلاس نداشت.

نهاوندیان در اولین اجلاس اسلو بعد از آغاز دولت یازدهم به نمایندگی از ایران حضور یافت؛ زمانی که مذاکرات هسته‌ای ایران و کشورهای 1+5 هنوز در ابتدای راه بود. نهاوندیان در اسلو تأکید کرد که ایران و آمریکا در مقطع کنونی (خرداد 1393) تنها در موضوع هسته‌ای و در قالب گروه 1+5 متشکل از آمریکا، بریتانیا، فرانسه، چین، روسیه و آلمان قادر به گفت‌و‌گو هستند.

او مذاکرات با کشورهای 1+5 را آزمونی برای اعتماد سازی خواند و در حالی که نمایندگان صلح از 100 کشور دنیا در این اجلاس حضور پیدا کرده بودند از مواضع ضد تروریسم ایران سخن گفت.

حضور نهاوندیان در فروم اسلو همزمان با آغاز فعالیت داعش بود که تشریح مواضع ایران در این‌باره برای مقامات سیاسی و پارلمانی و شرکت‌کنندگان در اجلاس قابل توجه بود.

چالش افغانستان و حضور ابتکار

سال 2015 (1394) نماینده ایران در اجلاس اسلو معصومه ابتکار، معاون رئیس‌جمهوری و رئیس سازمان حفاظت محیط زیست بود. در این اجلاس شخصیت‌هایی مانند مانوئل سانتوس، رئیس جمهوری کلمبیا، الکساندر ووکیک، نخست وزیر صربستان، ناصر جوده، وزیر امور خارجه عمان و رتنو مارسودی، وزیر امور خارجه اندونزی حضور داشتند.

سفر ابتکار با توجه به دیدارهای وی با مقامات نروژ و دیگر مقامات جهان در حاشیه این اجلاس در احیای همکاری های زیست محیطی از یک سو و تشریح موقعیت زنان در ایران نقش حائز اهمیتی داشت.

چالش موجود بین دولت افغانستان و طالبان با حضور نمایندگان دو طرف از موضوعات اصلی این دور از گفت‌و‌گوهای اسلو بود که به گزارش رویترز نمایندگان صلح در اسلو نتیجه مطلوبی از این مذاکرات حاصل نکرده و گفتند که راهی برای مذاکرات رسمی صلح بین دو طرف وجود ندارد.

اولین حضور پسابرجامی

یک سال بعد در سال 1395 در حالی که مذاکرات هسته‌ای ایران با کشورهای 1+5 به ثمر نشسته و برجام حاصل شده بود، محمد جواد ظریف ریاست هیأت ایرانی را در نشست صلح اسلو بر عهده گرفت. در حالی که در این نشست فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و جان کری، وزیر امور خارجه وقت آمریکا حضور داشتند، سید عباس عراقچی و مجید تخت روانچی ، معاونان ظریف و اعضای تیم مذاکره کننده هسته‌ای ایران نیز او را همراهی کردند و حاشیه اجلاس اسلو مکانی شد برای پیگیری روند اجرای برجام.

از سوی دیگر وزیر امور خارجه کشورمان در اجلاس اسلو ضمن اشاره به مذاکرات هسته‌ای و اینکه آمریکا در ایران به دنبال بازی برد و باخت بود گفت : «ما هم سعی کردیم که این مسئله را با مدیریت مثبت حل کنیم .»

او اما از موضوعات منطقه و بحران سوریه که موضوع اصلی اجلاس بود بیشتر سخن گفت و در جمع مقامات جهان استدلال کرد که اگر به مشکلات از زاویه دیگری نگاه کنیم می‌توانیم تصویری را دریافت کنیم که بر اساس آن منطقی‌تر مشکلات حل شوند.

او با اشاره به روندی که در مذاکرات هسته‌ای ایران طی شد گفت می‌توان مشکل را طوری توضیح داد که راه‌حلی داشته باشد. ما در مذاکرات این کار را کردیم. این باعث شد که به یک راه‌حل صلح آمیز برای مسئله هسته‌ای ایران برسیم. ما می‌توانیم مسائل را در منطقه طوری تعریف کنیم که منجر به یک راه حل شود.

ظریف و بحران‌های تازه

اما در سال 1396 حضور دوباره ظریف در اجلاس اسلو در حالی بود که در آمریکا دولتی که مذاکرات هسته‌ای با ایران را انجام داد دیگر بر سر کار نیست. دولت جدید آمریکا به ریاست جمهوری دونالد ترامپ در موضع مقابله با ایران قرار گرفته و در تلاش است که با فشارهای منطقه‌ای و بین‌المللی توافق برجام را تحت تأثیر قرار دهد.

این بار نیز فدریکا موگرینی به عنوان مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و جان کری به عنوان وزیر امور خارجه پیشین آمریکا در اجلاس حضور داشتند. کری و موگرینی در اسلو تمام قد از مذاکرات هسته‌ای ایران دفاع کردند.

فدریکا موگرینی مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا گفت راه حل سیاسی نیازمند مصالحه است و راهکار مناقشه، منجر به نتیجه‌ای مشخص نخواهد شد و باید با هر گونه راه حل‌های مناقشه‌زا در اختلافات سیاسی مقابله کرد.او تضمین اجرای برجام از سوی اروپا را در همین نشست به ایران داد.

اما محمد جواد ظریف در اسلو در حالی که آمریکا در تلاش برای اعمال تحریم‌های تازه علیه ایران و ایجاد بحران های منطقه‌ای جدید است بر این نکته تأکید کرد که اعمال فشار و تحریم برای حل مشکلات پاسخگو نیست و از همسایگان خواست که مشکلات خود را دوستانه و از طریق گفت‌وگو حل کنند.