تئاتر در سوگ مولای متقیان/ «ترور»، «مجلس ضربت زدن» و «ایلیا»

به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، با فرارسیدن 19 رمضان که شب ضربت خوردن مولا علی (ع)است هنرمندان حوزه نمایش نیز به اجرای آثاری که با موضوع شهادت حضرت علی (ع) آماده کرده‌اند، می‌پردازند. در این میان نمایش «ترور» از جمله آثاری بود که به عنوان یک اثر دینی و مذهبی با درون‌مایه سیاسی که به تهدید‌های امروز دنیا اشاره داشت، اجرا شد.

نمایش «ترور» که با نقش‌آفرینی هنرمندان بنام و آشنایی چون بهزاد فراهانی، یکتا ناصر، فرید قبادی، بهناز نازی، سعید داخ، یعقوب صباحی، محمد ساربان و کاظم هژیرآزاد در آبان 1394 اجرا شد، به یک ترور اشاره داشت.

در «ترور» اگر چه در ظاهر ابن ملجم بازیچه دست خوارج است اما هدفی چون ترور حضرت علی (ع) دنبال می‌شود. از لایه‌های زیرین و رگه‌های سیاسی این اثر حضور عمروعاص حاکم مصر و معاویه حاکم شام است که در این واقعه هیچگونه گزندی نمی‌بینند. در این بین البته ردپایی از نگاه خوارج نیز دیده می‌شد که حکومت را حق مسلمانی می‌دانند که ایمان به خدا داشته باشد و از همین رو برنامه قتل حضرت علی(ع)، عمروعاص و معاویه را تدارک می‌بینند.

در این اثر همچنین نگاه بانوان مومنه و محبت و نگرانی همیشگی مادران نسبت به فرزندانشان دیده می‌شد، به طوریکه مادر ابن‌ملجم در عالم خواب مدام به او از ننگی که فکر شومش برای او تا ابد به دنبال خواهد داشت، هشدار می‌دهد.

با نظر به این‌که هنرمندان حوزه نمایش با اجرای آثار نمایشی سعی در نشان دادن گذشت و همچنین ظلمی که به شیعیان و مظلومیت حضرت علی (ع) شده دارند، می‌توان به آثار نمایشی دیگری چون «مجلس ضربت زدن» بهرام بیضایی اشاره کرد.

این اثر که بارها نمایشنامه‌خوانی شده و در سال 1393 توسط محمد رحمانیان به اجرا در آمده است، متنی اجتماعی است که ماجرای آن درباره شخصیت حضرت علی(ع) است. بهرام بیضایی که پیش از این سناریوی فیلم سینمایی «روز واقعه» با موضوع قیام عاشورا را نوشته، در این نمایشنامه دو پاره تاریخی و معاصر را به هم پیوند زده است.

بیضایی در مجلس ضربت‌زدن، داستان گروه تئاتری را روایت می‌کند که قرار است قصه ضربت‌خوردن حضرت علی(ع) را روی صحنه نمایش دهند. اما با مسأله ممنوعیت نشان‌دادن چهره اولیا و معصومین روبه‌رو می‌شوند و نمایششان به‌جای آنکه داستان مولای موحدین و اولین شهید محراب باشد، داستان‌ آدم‌های بد یعنی ابن‌ملجم و قطام می‌شود.

«ایلیا» عنوان دیگر اثر نمایشی است که هنرمندان تئاتر در راستای نشان دادن ارادت خود به مولا علی (ع) آماده اجرا کرده‌اند. این اثر نمایشی به کارگردانی سید جواد هاشمی تولید شد که داستان یک یهودی مسلمان شده را روایت می‌کرد که محبت‌های حضرت علی (ع) زندگی او را متحول ساخته است. این یهودی که تحت پرورش پدرش که خاخام بزرگ یهودی است قرار داشته که در جنگ خیبر در مقابل علی (ع) جنیده خوی تندروی را از پدرش به ارث برده و به همین علت هم با علی (ع) به آزار و اذیت برمی خیزد اما بعد متوجه می‌شود که باید مثل علی(ع) و برخوردهای نرم و مهربان او دست از تندروی بردارد و بنابراین زندگی‌اش را تغییر می‌دهد.

با نظر به این‌که ارادت و مهری که از مولا علی (ع) در دل ایرانیان و هنرمندان تئاتر است به چندین اثر اشاره شده در این گزارش محدود نمی‌شود و از دیرباز وجود داشته است، هر ساله شاهد اجراهای متعددی در خصوص نگاه، آموزه‌های دینی، وصیت‌ها و نصایح حضرت علی (ع) هستیم که ما را به اهمیت و جایگاه دین در زندگی هدایت می‌کند. همچنین در برخی آثار وصایا و نصایح‌ امام علی (ع) مبنی بر پرهیزکاری، نظم در کارها، برپایی نماز، توجه به یتیمان، قرائت قرآن و رعایت حقوق همسایگان نیز به چشم می‌خورد که یادآور نکات پراهمیت در زندگی از نگاه حضرت علی (ع) است.

از آثار به اجرا در آمده امسال نیز مجلس تعزیه شهادت حضرت علی (ع) بود که بخش‌هایی از سفره افطار در منزل حضرت زینب (س)، وداع با اهل بیت (ع)، دلربایی قطام از ابن ملجم همراه با تقاضای ضربت زدن به حضرت علی (ع)، ضربت خوردن حضرت علی (ع)، وداع قنبر (غلام وفادار) حضرت علی (ع) و در نهایت شهادت امیر مومنان (ع) را در فرهنگسرای بندگی نشان می‌داد.