آشنایی با تعدادی از موزه‌های کمترشناخته‌شده ایران

سال 93 دو مجموعه‌دار، موزه هنری-خصوصی «عروسک‌های ملل» را در تهران تأسیس کردند. این موزه با نمایش ۷۰۰ عروسک از کشورهای مختلف جهان آغاز به کار کرد و پس از مدتی، ۱۵۰۰ عروسک را از ۶۴ کشور در آرشیو خود قرار داد. موزه عروسک‌ها احتمالا از معدود موزه‌هایی است که برای بچه‌ها و بزرگ ترها به یک اندازه جالب است. عروسک‌ 100ساله‌، که مادران سنندجی آن را با موهای خود و با بهترین پارچه‌ها می‌دوختند و همراه با جهیزیه به دخترشان می‌دادند. عروسک غصه، که مادران گواتمالایی آن را می‌دوختند تا بچه‌ها غصه‌هایشان را به عروسک بگویند؛ بعد توی کیسه‌ای در بسته می‌انداختندش تا غصه‌های دلبندشان را به باد بدهد. عروسک آب‎فروش، ماتریوشکاهای روسی، عروسک‌های تاجیکی بدون صورت و کلی عروسک دیگر، در این موزه منحصربه‌فرد منتظرند تا قصه‌های نابشان را روایت کنند.

دو موسیقی دان اصفهانی، سال 94 موزه‌ کوچکی برپا کردند که به «نامه‌ای عاشقانه‌ به میراث غنی موسیقایی ایران» معروف شد. این موزه بیش از 300 نمونه از آلات موسیقی متعلق به سراسر ایران را در دو تالار «سازهای ملی» و «سازهای محلی» به نمایش گذاشته‌است؛ سازهایی که ظاهر بسیاری از آن‌ها با آنچه در نقاشی‌ و مینیاتورهای قدیمی در محوطه‌های تاریخی اصفهان می‌بینیم، مو نمی‌زند. برای هر یک از سازها توضیحاتی به زبان فارسی و انگلیسی وجود دارد و جالب آن‌که بازدیدکنندگان اجازه دارند بعضی از سازهای ارزان‌قیمت را در دست بگیرند و بنوازند. «موزه موسیقی اصفهان» از سوی شورای بین‌المللی موزه‌ها (ایکوم)، بهترین موزه خصوصی ایران معرفی شده و روزنامه انگلیسی «گاردین» هم از این موزه تمجید کرده‌است.

همه‌مان با پاساژهای لوکس و تفریحات خاص و ماشین‌های گران‌قیمت کیش آشنا هستیم، اسم «خانه بومیان کیش» را اما بعید می‌دانم افراد زیادی شنیده‌باشند. خانه‌ای 200ساله که بومی‌ها در سال 93 به موزه تبدیلش کرده‌اند تا سبک زندگی پدرانشان را به گردشگران معرفی کنند. این خانه 1200 متری، یکی از قدیمی‌ترین خانه‌های محله سفین قدیم است که برای بومیان نسل‌های گذشته کیش به‌ویژه اهالی روستای تاریخی سفین قدیم منزلت و جایگاه ویژه‎ای دارد؛ چون بیشتر آن‌ها مکتب‌خانه و فراگیری قرآن را در این خانه گذرانده‌اند. بازدیدکنندگان در این خانه با شیوه معیشت و کار بومیان گذشته آشنا می‌شوند و از ابزار و وسایل مورد استفاده بومیان قدیمی کیش دیدن می‌کنند. مشابه معماری منحصربه‌فرد این خانه را هم بعید است بتوان جای دیگری پیدا کرد؛ خانه 15 اتاق دارد، شامل اتاق مهمان مردان، اتاق زمستانی و تابستانی، انبار خرما و محل گرفتن شیره خرما، آشپزخانه، اتاق خواب، اتاق مهمان زنان، مکتب‌خانه و حجله.

موزه‌هایی که تا الان معرفی کردیم، موزه‌هایی تخصصی هستند. یعنی احتمالا کسانی که به عروسک، موسیقی و آشنایی با نحوه زندگی بومیان جنوب علاقه‌ ندارند، شاید هوس رفتن به این موزه‌ها ، به سرشان نزند. اما موزه خصوصی «حسین‌پناهِ» اصفهان با تنوعی که دارد، نظر هرکسی با هر سلیقه‌ای را جلب می‌کند.

«حسین حسین‌پناه» مجموعه‌داری است که طی 50 سال، 25 هزار قطعه شی از ایران و سراسر دنیا جمع‌آوری کرده و در سال 86 با تأسیس موزه، مجموعه‌های ارزشمندش را به نمایش گذاشته‎است؛ مجموعه‌های سکه، اسکناس، تمبر، سفال، مفرغ، تابلوهای نقاشی ایرانی و خارجی، ظروف قلم‌‎زنی، سماور، دوربین عکاسی و فیلم‌برداری، لوازم صوتی، رادیوی لامپی، گرامافون، حدود 14000 صفحه صوتی گرامافون شامل بیشتر سمفونی‎های دنیا، انواع ساعت‌ مچی و دیواری و جیبی، عکس و سند و قباله، دست‎نوشته، انواع ماشین‌های اداری و کلکسیون کتاب‌های مربوط به دوران امیرکبیر، گنجینه‌های این موزه را تشکیل می‌دهد.