رشد 12 درصدی فروش نمایشگاه کتاب و سهم آن در بازار کتاب

به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، سی‌امین نمایشگاه بین‌المللی کتاب تهران، روز گذشته (شنبه 23 اردیبهشت‌ماه) به کار خود خاتمه داد و ناشران حاضر در این نمایشگاه، حالا باید به دفاتر خود برگردند و به امور روزانه معمول خود مشغول شوند. بخش قابل توجهی از آنان هم که نمایشگاه کتاب تهران، مهمترین بازار فروش برای آنان است، باید تا اردیبهشت 97 و نمایشگاه سی‌ویکم صبر کنند. اما آیا نمایشگاه امسال توانست انتظارات آنان را برآورده سازد؟

جمعیت شناسی و افزایش تعداد بازدیدکنندگان

آمارهای ارائه شده از سوی سیدعباس صالحی، معاون امورفرهنگی وزارت فرهنگ و همینطور رئیس نمایشگاه سی‌ام، در مراسم اختتامیه نمایشگاه حاکی از استقبال قابل دفاع و رو به‌رشد تعداد بازدیدکنندگان و میزان فروش در نمایشگاه امسال داشت. او گفت: «در روز نهم نمایشگاه پارسال ۲۰۴ هزار و ۴۰۰ نفر به نمایشگاه تهران رفتند و این رقم در نمایشگاه سی‌اُم به ۲۹۱ هزار نفر رسید که این افزایش قابل توجهی را نشان می‌دهد.»

تخمین جمعیت در رویداد بزرگی مانند نمایشگاه کتاب تهران، قطعا کار ساده‌ای نیست چراکه شمارش در هنگام ورود بازدیدکنندگان کثیر نمایشگاه، کار پیچیده‌ای است. اما نکته دیگر آن است که برای بررسی تعداد بازدیدکنندگان نمایشگاه امسال و مقایسه آن با نمایشگاه سال قبل، نیاز به انتشار آمار بازدیدکنندگان در تمام روزهای نمایشگاه است.

رشد 12 درصدی و فروش 76/5 میلیاردی

معاون امورفرهنگی وزارت فرهنگ همچنین درباره میزان فروش (میزان ثبت شده توسط دستگاه‌های کارتخوان) گفته است: «در سال ۱۳۹۵ در مجموع 69/5 میلیارد ریال کتاب در نمایشگاه به فروش رفته بود و در نمایشگاه امسال این رقم به 76/5میلیارد ریال رسیده است؛ یعنی در نمایشگاه کتاب امسال افزایش 12درصدی فروش کتاب را داشته‌ایم.»

اما درباره میزان فروش در نمایشگاه سی‌ام که مطابق با اظهارات معاون امور فرهنگی وزارت فرهنگ، رشدی 12 درصدی داشته است؛ استناد به این رقم نیازمند بررسی‌های جزئی‌تری است. مثلا اینکه میزان یارانه توزیع شده در نمایشگاه امسال نسبت به نمایشگاه سال قبل چقدر بوده و افزایش مورد اشاره، در کدام بخش‌های نمایشگاه اتفاق افتاده است. به عنوان مثال ممکن است این افزایش فروش، مربوط به افزایش خرید‌های ارگانی از بخش‌های دانشگاهی و آموزشی نمایشگاه بوده باشد، نه فروش به مردم!

اما با فرض اینکه این افزایش 12 درصدی فروش کتاب در نمایشگاه امسال، در تمام بخش‌ها وجود داشته، خوب است ببینیم این افزایش فروش در مقابل تورمی که بازار کتاب طی سال 95 با آن مواجه بوده، چه وضعیتی داشته است. برای این بررسی، کافی است قیمت چند کتاب پرفروش را در سال 94 با چاپ مجدد آن‌ها در سال 95 مقایسه کنیم:

یکم؛ جلد یکم مجموعه اشعار احمد شاملو

این کتاب در سال 94 با قیمت 43 هزار تومان منتشر شد و نشر نگاه در اسفند ماه 95 این کتاب را بار دیگر تجدید چاپ کرد؛ اما این بار با قیمت 55 هزارتومان؛ یعنی قیمت این کتاب بیش از 12 درصد افزایش پیدا کرده است.

دوم؛ جای خالی سلوچ

«جای خالی سلوچ» نوشته محمود دولت‌آبادی که تا کنون چندین نوبت از سوی نشر چشمه تجدید چاپ شده، در سال 94 با قیمت 28 هزارتومان به چاپ رسیده است و همین کتاب در اسفندماه سال 95، با قیمت 34 هزارتومان، تجدید چاپ شده است. و این یعنی افزایش 21 درصدی قیمت این کتاب!

سوم؛ کوه پنجم

کتاب «کوه پنجم» نوشته نویسنده مشهور جهان یعنی پائولو کوئیلو است. این کتاب را نشر ثالث بارها به انتشار رسانده و نوبت چاپ آن در سال 95، با قیمت 21 هزارتومان روانه بازار شده است. اما همین کتاب در اسفندماه سال 95 با قیمت 27 هزارتومان به بازار آمده نشانگر رشد 28 درصدی قیمت این کتاب است!

چهارم؛ وقتی از عشق حرف می‌زنیم

بد نیست که کمی بازه زمانی مورد نظر در این گزارش را افزایش دهیم تا نمای درست‌تر و بهتری از وضعیت تورم در بازار کتاب کشور دست‌پیدا کنیم. نشر مروارید، چند نوبت کتاب «وقتی از عشق حرف می‌زنیم» که برگزیده‌ای از داستان‌های ریموند کارور است، به انتشار رسانده. یکی از نوبت‌های انتشار آن، مربوط به سال 84 است و مروارید در این سال، کتاب مورد اشاره را با قیمت 2 هزار و 900 تومان روانه بازار کرد. اما جالب است که چاپ جدید این کتاب 11سال بعد یعنی در سال 95، با قیمت 20 هزارتومان منتشر شده است. این افزایش قیمت حدودا بیانگر رشد 700 درصدی قیمت این کتاب تنها ظرف 11سال است!

حرف آخر:

با این اوصاف، رشد 12 درصدی فروش کتاب در نمایشگاه سی‌ام، در مقایسه با افزایش قیمت متوسط کتاب، نمی‌تواند به خودی خود عدد مثبت و امیدوارکننده‌ای به شمار آید. به عبارت دیگر حتی با وجود این رشد، چه بسا تعداد کتاب‌هایی که از نمایشگاه سی‌ام خریداری شده، کمتر از سال گذشته بوده است.

البته به دلیل اینکه بخشی از فروش در نمایشگاه کتاب، به صورت نقدی انجام می‌شود، عدد دقیقی از میزان فروش نمایشگاه کتاب تهران وجود ندارد و تنها عددی که می‌توان به آن استناد کرد، همان میزان فروش ثبت شده توسط کارتخوان‌ها است که به تایید سیدعباس صالحی، رشد 12 درصدی آن نسبت به سال گذشته، تثبیت شده است.