بیماری‌هایی که انسان‌ها را از بین می‌برد

به گزارش گروه رسانه های دیگر خبرگزاری آنا از مجله مهر، در تاریخ زندگی انسان‌ها روی کره زمین بیماری‌های مختلفی ظهور کرده که برخی از آن‌ها باعث نابودی کامل گروهی از آدم‌های ساکن در یک منطقه شده است، با در نظر گرفتن اینکه در قرن‌های اولیه بهداشت به شکلی که باید رعایت نمی‌شده، این بیماری‌ها در انواع مختلف میان انسان‌ها شیوع پیدا می‌کرده است. البته مرگ بر اثر بیماری تنها در گذشته نبوده و ما در قرن حاضر هم با ویروس‌هایی روبرو هستیم که قادر به نابودی موجوات زنده آن‌هم در سریع‌ترین زمان ممکن هستند.

در این گزارش نگاهی داریم به برخی از بیماری‌هایی که انسان‌ها را به شکل عظیمی از پای درآورده است.

بیماری سل

«سل» یکی از بیماری‌های عفونی شایع و اغلب مرگبار است. میکروب سل که به ریه‌ها حمله می‌کند، باعث ایجاد سرفه و عطسه زیاد می‌شود که از همین طریق هم امکان انتقال آن به افراد دیگر وجود دارد. سرفه‌های مزمن خونی به همراه تب، تعرق شبانه و از دست دادن وزن از نشانه‌های بیماری هستند. جالب است بدانید تا پیش از قرن ۲۰ میلادی از کلمه «سل» به عنوان اصطلاحی برای کاهش وزن استفاده می‌کردند.

تا قرن ۱۹، در حدود ۲۵ درصد از مرگ و میرها در اروپا را به دلیل این بیماری می‌دانند که بعد از جنگ جهانی دوم این مقدار کاهش پیدا کرد که می‌توان دلیل آن را در پیشرف پزشکی و افزایش بهداشت جست‌وجو کرد. در اواخر دهه ۴۰ میلادی کمتر از ۱۰ درصد از مرگ‌ها به سل ارتباط داشت.

آنفولانزای اسپانیایی

آنفولانزای اسپانیایی در زمان جنگ جهانی اول جان بسیاری از مردم را گرفت، این بیماری که جمعیتی بین ۲۰ تا ۴۰ ساله‌ها را هدف قرار می‌داده، حدود ۵۰ میلیون نفر در سراسر جهان را از بین برده است. آنفولانزای اسپانیایی را که «مادر بیماری‌های همه‌گیر» توصیف می‌کنند، به راحتی می‌توانست یک فرد کاملا سالم را یک شبه از بین ببرد. بیمار در لحکات پایانی در حالی که به دنبال اکسیژن سعی می‌کند نفس بکشد، خون بالا می‌آورد و بعد خفه می‌شود.

آنفولانزای اسپانیایی در آن زمان همه جهان به جز قطب جنوب را در نوردیده بود، دانشمندان تلاش زیادی برای کشف ریشه‌های بیماری انجام دادند و به نظر می‌رسید که چین یا کانزاس شروع شده باشد.

مرگ سیاه

مرگ سیاه یک اپیدمی بود که با بیماری «طاعون خیارکی» ایجاد شد و در سال‌های ۱۳۴۰ تا ۱۳۶۰ بین ۳۰ تا ۶۰ درصد از جمعیت اروپا را از بین برد. طاعون خیارکی توسط نیش کک و گاز موش آلوده ایجاد می‌شود و در آن غدد لنفاوی بزرگ شده و بسیار دردناک می‌شوند. تب و لرز، سرگیجه، درد شدید عضلات و مفاصل، کوفتگی و سر درد از دیگر علائم طاعون خیارکی است که از زمان ظهور در بدن تا ۳۶ ساعت بعد بیمار را از بین می‌برد. این طاعون به سرعت روی بافت‌های پوستی تاثیر می‌گذارد و رنگ ان‌ها را تغییر می‌دهد و از آن‌جایی که بیمار از مرگ خودش آگاه است، به نظر روش مردن دردناکی می‌آید.

مرگ سیاه در زمان خود اروپا و شرق میانه را آلوده کرده بود، موش‌ها از طریق کشتی‌ها به شهرهای دیگر می‌رفتند و به همین دلیل بیشترین نشانی‌های بیماری در بنادر پیدا می‌شد.

تب زرد

در قرن ۱۸ میلادی تب زرد در منطقه کارائیب شیوع پیدا کرد و مردم از ترس جان خود به امریکای شمالی گریختند، در حالی که آن‌ها با خودشان بیماری وحشتناکی را حمل می‌کردند! تهوع، تب بالا و یرقان که ناشی از حمله ویروس به کبد بود، به دکتر مراجعه می‌کردند، درگیر شدن کبد باعث زرد شدن پوست بیمار می‌شد و از همین رو نام بیماری را «تب زرد» گذاشتند. دولت در آن زمان جلوی رفت و آمد مردم و هر خدماتی که فیلادلفیا را گرفت تا بتواند بیماری را در یک منطقه نگه دارد، البته بر اساس باور آن زمان، فک می‌کردند سیاه‌پوستان افریقایی به دلیل سیاه بودن پوستشان از تب زرد در امان هستند، در صورتیکه این بیماری کشنده تبعیض آمیز نبود و همه را درگیر می‌کرد و افریقایی‌هایی که برای کمک به فلادلفیا آمده بودند را هم از بین برد.

در سال ۱۷۹۳ بیش از ۵۰ هزار نفر در فیلادلفیا جان خود را از دست دادند و ۲۰ هزار نفر هم توانستند از شهر فرار کنند. نکته عجیب ماجرا این بود که در ماه نوامبر (اواخر پاییز و اوایل زمستان) بیماری به ناگاه متوقف شد! در آن زمان دلیل این موضوع را نمی‌دانستند، اما تب زرد که توسط پشه‌ها منتقل می‌شد، با فرا رسیدن فصل زمستان از بین رفت.

آبله

آبله یکی از بیماری‌های بد شکل و وحشتناکی است که با جوشهای چرکی و قرمز خودش را نشان می‌داد. جوش‌هایی که امکان داشت در سراسر بدن گسترش پیدا کنند، چرکی و دردناک باشند و آنقدر بزرگ شوند که پاره شوند و زخم برگی را بر جای بگذارند. در سال ۴۳۰ قبل از میلاد مسیح شیوع این بیماری در شهر آتن یونان جمعیت زیادی از این شهر را از بین برد. آبله به شدت واگیردار بود و با توجه به اینکه درمانی هم برای آن وجود نداشت، همه را از بین می‌برد.

مالاریا

بیماری مالاریا توسط پشه‌ها منتقل می‌شود، این انگل به صورت عفونت حاد و معمولا طولانی با تب و لرزهای متناوب، کم‌خونی و بزرگی طحال ظاهر می‌شود. مالاریا به ویژه در زنان باردار و کودکان دیده می‌شود و شیوع آن یکی از مسائل مهم کشورهای گرمسیری است. در سال ۲۰۱۵ بیش از ۴۰۰ هزار نفر به دلیل مالاریا فوت کردند. هنوز هم برای مالاریا درمان قطعی وجود ندارد و برنامه‌های پیشگری مختلفی در ارتباط با آن وجود دارد.

وبا

در قرن ۱۹ میلادی برنج آلوده هندی وبا را در سراسر اروپا گسترش داد. نیروهای امریکایی که از هند برگشتند با خودشان میکروب‌های بیماری را انتقال دادند. وبا که یک عفونت روده محسوب می‌شود، اسهال، استفراغ، گرفتن ماهیچه‌های پشت ساق پا و تشنگی زیاد از نشانه‌های وبا هستند. حجم دفع آب بدن به قدری زیاد است که بیمار در مدت زمان کوتاهی از بین می‌رود.

وبا در قرن نوزدهم چندین بار در اروپا فراگیر شده و امروزه بیشتر در کشورهای جهان سومی که آب‌های ناسالم و غیربهداشتی دارند، دیده می‌شود.

طاعون یوستینیانوس

این طاعون هم از طریق موش‌ها منتقل شده بود و به نظر می‌رسید همه‌چیز از مصر آغاز شد. این طاعون در سال ۵۴۱ قبل از میلاد به امپراتوری روم شرقی ضربه بزرگی زد. اما نام آن به دلیل امپراطور آن روزگار یوستینیانوس بود که هیچ دلرحمی با بیماران نداشت و حتی در آن زمان مالیات‌ها را هم افزایش داد.

این طاعون در یک روز توانایی از بین بردن روزانه پنج هزار نفر را داشت و در نهایت در حدود ۲۰ میلیون نفر از مرگ و میرهای آن دوره از تاریخ را بر عهده داشت.

تیفوس

دقیقا بعد از آنفولانزای اسپانیایی این تیفوس بود که سر و کله‌اش پیدا شد! بیشتر روسیه و اروپای شرقی را در بر گرفته بود. در سال‌های ۱۹۱۸ تا ۱۹۲۲ تنها کشور صربستان بیش از ۱۵۰ هزار مرگ در اثر بیماری تیفوس داشت. باکتری این بیماری توسط کنه، شپش و پشه منتقل می‌شد. اروپا که در آن سال‌ها درگیر جنگ بود، وحشت زیادی داشت و کشوری هم به نزدیکی صربستان نیم‌آمد، اگر بیماری تا اروپای غربی گسترش پیدا می‌کرد، قطعا شرایط جنگ هم متفاوت می‌شد.

فلج اطفال

در سال ۱۹۱۶ فلج اطفال از شهر نیویورک شروع شد و پس از آن در سراسر امریکا دیده شد. به طوریکه حتی فرانکلین روزولت رسیس جمهور امریکا قربانی بیماری شد و در سال ۱۹۲۱ در ۳۹ سالگی از کمر به پایین معلول شده بود.

پزشکان نمی‌دانستند چرا این بیماری هم کودکان و هم بزرگسالان را درگیر می‌کند و در آن زمان بیش از ۹ هزار نفر به فلج اطفال دچار شده بودند.از همین رو در سال ۱۹۵۵ واکسیناسیون فلج اطفال راه افتاد و امروزه هم یکی از واکسن‌های مهم دوران کودکی همه ما است.

ایدز

در سال ۲۰۱۴ یک مقاله دانشگاهی مشخص کرد که ریشه ویروس HIV به جمهوری کنگو برمی‌گردد. در حدود پنج درصد از جمعیت کنگو به ایدز مبتلا هستند، یعنی در حدود ۱.۲ میلیون نفر. در ابتدای دهه ۲۰ تجارت انسان و استفاده از سوزن‌های غیربهداشتی باعث انتقال این بیماری به کشورهای دیگر شد.

ایدز تا سال ۱۹۸۰ که شناخته شود، در حدود ۱۰۰ میلیون نفر را مبتلا کرده بود و این نشان از یک بحران همه‌گیر داشت. آموزش‌ها در زمینه شناخت و کنترل این بیماری مدت‌هاست سازمان بهداشت جهانی را درگیر خود کرده است.

سارس

سارس یک بیمرای تنفسی بسیار حاد است که از نوامبر ۲۰۰۲ تا ژوئن ۲۰۰۳ به صورت گسترده در ۳۷ کشور دیده شدو باعث مرگ بیش از ۷۰۰ نفر شد. این بیماری از چین شروع شد و همچنان برای آن درمانی وجود ندارد. پروتکل درمانی سارس، اتاق قرنطینه برای بیمار است که فشار اتاق را منفی نگه می‌داشتند. آخرین مرودهای سارس اواخر سال ۲۰۰۴ دیده شده است.