نقش بیوتکنولوژی در برنامه اقتصاد مقاومتی/ آموزش عالی، ضامن دستیابی به توسعه پایدار کشاورزی

مسعود لشکری، خبرنگار خبرگزاری آنا در زرند- دکتر علیرضا بهرامی نژاد عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد زرند با توجه به افزایش جمعیت دنیا و لزوم افزایش تولید محصولات غذایی، ضرورت نگاه به بیوتکنولوژی را برجسته عنوان کرده و با توجه به ظرفیت‌های بالقوه و خاصی که در سراسر کشور وجود دارد، کشاورزی و توجه بیشتر به آن را زمینه رشد بیشتر اقتصاد مقاومتی می‌داند.

گفت‌وگوی خبرنگار خبرگزاری آنا در این باره با «بهرامی‌نژاد» را در زیر می خوانید:

* نقش بیوتکنولوژی در برنامه اقتصاد مقاومتی چگونه است؟

- مهمترین الزام اقتصاد مقاومتی، «اقتصاد بدون نفت» است؛ اینکه نفت، اقتصاد ما را تأمین بکند ما دچار مشکل می‌شویم؛ یعنی اگر ما را تحریم بکنند یا پول ما را پرداخت نکنند ما هم نمی‌توانیم حقوق کارمندان‌مان را بپردازیم. رفاه و آسایش مردم به هم می‌ریزد و شرایط سختی بر کشور حاکم می‌شود.

علاوه بر این، نفت مثل بسیاری از ذخایر طبیعی و خدادادی برای کشور «سرمایه» است و این سرمایه و ذخیره را نمی‌توانیم هدر بدهیم؛ در موردش «حقوق بین‌النسلی» مطرح هست و صرفاً مختص نسل کنونی نیست. نفت سرمایه است و باید به سرمایه تبدیل شود. نمی‌توانیم آن را بابت امرار معاش و پرداخت حقوق صرف کنیم، بلکه باید تبدیل به سرمایه شود تا به صورت مولد به کار گرفته شود. علاوه بر ضرورت فاصله گرفتن از نفت در اقتصاد باید از ارز هم فاصله بگیریم که البته این دو به هم مرتبط هستند و اقتصاد ما به این دو بسیار وابسته است.

موضوع غذا از مهمترین مسائل مورد توجه در جوامع انسانی است. تولید و فرآوری مواد غذایی یکی از عناصر حیاتی اقتصاد جهانی و منطقه ای به شمار می رود و تمام جوانب این امر به شدت به فناوری وابسته است. تحول و پیشرفت حاصل از صنایع غذایی یکی از موفقیت های بزرگ قرن بیستم به شمار می رود.

علی‌رغم تلاش های انجام گرفته برای افزایش بازدهی تولید غذا در کشورهای در حال توسعه، گرسنگی و سوء تغذیه هنوز در این مناطق متداول است. زمین های حاصل‌خیز در سراسر جهان رو به کاهش بوده، فرسایش و شوری خاک بر روی محصولات زراعی اثرات زیانباری به جای گذاشته است. اما جمعیت جهان همچنان روبه افزایش است و پیش بینی های انجام شده حاکی از آن است که افزایش رشد به ویژه در کشورهای در حال توسعه هم‌چنان ادامه خواهد داشت و یکی از چالش‌­های پیش رو، چگونگی افزایش تولید محصولات غذایی برای تأمین نیازهای غذایی جمعیت در حال افزایش است.

بیوتکنولوژی بدون شک توان بالقوه برای مقابله با چنین مشکل بزرگی را دارد و به کارگیری فناوری‌­های جدید در فرآوری مواد غذایی، می تواند منجر به ایجاد سیستم­‌های کشاورزی پایدار و مؤثر شده و در این راستا با توجه به اهمیت و ضرورت بیوتکنولوژی مواد غذایی در کشورهای در حال توسعه در زمینه های مختلف در فرآیند تولید مواد غذایی مورد استفاده قرار گیرد که بالطبع با توجه به توانمندی‌های بالقوه کشور اسلامی‌مان، ما نیز می توانیم از این تکنولوژی برای توانمند کردن صنعت غذایی کشور بهره ببریم.

* نقش دانشگاه ها و مراکز عالی در توسعه کشاورزی استان کرمان و حرکت به سمت روش­‌های مدرن چگونه است؟

- توسعه آموزش عالی به عنوان یکی از زیرساخت‌‏های توسعه هر کشور، از اهمیت فراوانی برخوردار است. در همین راستا توسعه آموزش عالی می تواند نقش مهمی در رشد کشاورزی ایفا کرده و دستیابی به توسعه همه جانبه و پایدار کشاورزی را تضمین کند.

با وجود همه موفقیت‌‏‌ها و با در نظر گرفتن شرایط کشور باید پذیرفت که آموزش عالی کشاورزی اکنون با چالش‏‌ها و تنگناهای متعددی روبه‌روست. اهمیت بخش کشاورزی در توسعه اقتصادی و اجتماعی کشور ایجاب می کند تا دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی کشاورزی برای ایجاد و رونق کسب و کارهای کشاورزی به مقوله کارآفرینی پایدار توجه کنند.

کارآفرینی پایدار در پی پیشبرد اهداف توسعه از طریق تمرکز بر منابع موجود و حفظ آن‏ها برای نسل آینده است. نظام آموزش عالی کشاورزی و توسعه آن، نقش بسیار مهمی در بسترسازی، ظرفیت سازی، فرهنگ سازی و ترویج فرآیند کارآفرینی و به دنبال آن کارآفرینی پایدار ایفا می کند.

در حوزه «لوتک‌ها» (low Tech یا تکنولوژی‌های پایین) تحصیل‌کرده‌های معمولی ما با مخصر مهارت می‌توانند آن را بومی بکنند؛ یک سری از فناوری‌ها هم که «مدیوم‌تک» (تکنولوژی‌های متوسط) است، انتظار می‌رود که مراکز تحقیقاتی، دانشگاه‌ها و استادان آن که امکانات خوبی در اختیار دارند، وارد شوند و آن را بومی کنند.

و اما در مورد «های‌تک‌ها» (تکنولوژی‌های پیشرفته) و «اولترا های‌تک‌ها» (تکنولوژی‌های فوق پیشرفته) از طریق ارتباط با خارج که با اعزام دانشجو یا خرید و انتقال فناوری می‌تواند صورت گیرد، می‌توان به این فناوری‌ها دسترسی پیدا کرد؛ البته باید بعدها در صورت امکان با سرعت آن را بومی کنیم.

* جایگاه کشاورزی در استان کرمان چگونه است؟

- استان کرمان در جنوب شرقی ایران قرار گرفته و جمعیت این استان در سال ۱۳۹۰ و بر اساس آمار مرکز آمار ایران برابر با ۲٫۹۳۸٫۹۸۸ نفر بوده‌ و مرکز آن کلان­شهر کرمان است. کرمان با در بر گرفتن بیش از ۱۱ درصد از وسعت ایران یکی از پهناورترین استان‌های ایران است.

کرمان نهمین استان پرجمعیت و از استان‌های مهم و تاریخی کشور محسوب می‌شود. استان کرمان مرکز جنوبشرق کشور است و به نوعی مرجع صنعتی، فرهنگی، سیاسی، کشاورزی دانشگاهی-علمی، مذهبی و سایر شاخص‌ها در میان استان‌های منطقه جنوب شرق کشور است. استان کرمان همچنین بیش از ۶۶۰ اثرملی ثبت شده دارد و از استان‌های تاریخی ایران است. استان کرمان سه اثر ثبت شده در میراث جهانی یونسکو دارد.

شهرستانهای انار، سیرجان، رفسنجان، زرند و راور از بزرگترین مراکز تولید پسته در جهان هستند. پسته اکبری که مرغوب‌ترین پسته و بسیار بازارپسند بوده محصول شهرستان انار است. مرغوب‌ترین خرمای جهان و بزرگترین تولیدکننده خرمای ایران، شهرستان بم است.

شهرستان جیرفت نیز یکی از مهم‌ترین کانون‌های فراورده مرکبات در ایران است. گردو، سیب درختی، عسل، زیره، گل محمدی و گلاب، مرکبات، محصولات جالیزی، پنبه و ذرت از سایر محصولات کشاورزی مهم استان کرمان است. بیش از یک چهارم کل باغ‌های کشور در استان کرمان قرار دارد.

* از نقش دانشگاه آزاد اسلامی در تحقق اقتصاد مقاومتی بگویید.

- به طور کلی دانشگاه ها باید به تولید، اعم از تربیت دانشجو و نشر کتاب در حوزه اقتصاد دانش بنیان ورود کنند که خوشبختانه در مدت مدیریت دانش مدارانه دکتر میرزاده در دانشگاه آزاد اسلامی و تاکیدی که ایشان در حوزه ساماندهی به آزمایشگاه های متعدد معروف به ساها داشته و در سراسر کشور به یک پتانسیل بالقوه تبدیل شده است و مراکز رشد واحدهای فن آوری قدم های بزرگی برداشته که می تواند به یک پشتوانه محکم در راستای تبدیل به قطبی برای تحقق اقتصاد مقاومتی در کشور تبدیل شود.