دستاورد سفر روحانی به سرزمین تزارها؛ امضای 14 سند همکاری و بازتعریف شراکت اقتصادی ایران و روسیه

به گزارش خبرنگار اقتصادی آنا، از ابتدای روی کار آمدن دولت یازدهم،‌ دولت تدبیر و امید تلاش کرد تا دیپلماسی خود را در توسعه روابط سیاسی و اقتصادی به شرق و غرب دنیا گسترش دهد و با نگاهی درست،‌ روابط ایران با کشورهای دنیا را بازسازی کند.

از همین رو درست زمانی که محمدجواد ظریف، ‌در قامت وزیر خارجه ایران با نمایندگان 5+1 بر سر حل مناقشه هسته‌ای در دل اروپا مذاکره می‌کرد،‌ نمایندگان اقتصادی ایران نیز با همتایان خود دست می‌دادند و تفاهم‌نامه امضا می‌کردند.

با امضای توافق هسته‌ای، ایران توانست به پشتوانه مذاکرات اقتصادی خود، به سرعت به بازار بازگردند و جهان را حیرت زده کنند.

همین امر بود که سبب شد تا با اجرای برجام،‌ ترافیک کاری دولتمردان بیشتر شود و در یک سال گذشته یا میزبانی هیات‌های خارجی را داشته باشند و یا با دعوت رسمی رهسپار کشورهای دنیا شوند.

در همین راستا،‌ رئیس دولت یازدهم در اولین روزهای آغازین سال 96 عازم روسیه سرزمین تزارها شد تا بار دیگر، در خصوص تعامل تهران و مسکو در عالی‌ترین سطح خود، اقدام کند.

در این سفر دو روزه که شامگاه سه شنبه به پایان رسید، تیم اقتصادی قوی، حسن روحانی را همراهی می‌کرد. بدین ترتیب، سفری که در میانه تعطیلات نوروز انجام شد، نگاه‌ها را از کل دنیا به سمت پایتخت روسیه و کاخ کرملین معطوف کرد.

وزیران امور خارجه، نفت، صنعت معدن و تجارت و معاونان وی در سازمان انرژی اتمی، سازمان میراث فرهنگی و گردشگری و رئیس کل بانک مرکزی، رئیس جمهوری را در این سفر همراهی کردند.

در این سفر تلاش شد تا تفاهم نامه‌های اقتصادی به امضا برسد و آنگونه که از شواهد امر بر می‌آید،‌ هیات ایرانی دست پر از مسکو بازگردد.

پیش از این سفر نیز روحانی تاکید کرده بود که ایران و روسیه در زمینه اقتصادی ظرفیت‎های خوبی در دو کشور وجود دارد، هر دو کشور تولید کننده نفت در منطقه هستند اما می‌توان به جای رقابت ناسالم، روابط سازنده داشت.

روحانی افزود: در سال‎های اخیر شاهد بودیم که میان کشورهای عضو و غیرعضو سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) که در راس غیر اوپک روسیه قرار دارد، همکاری‎هایی صورت گرفت که همکاری در زمینه مجمع کشورهای صادرکننده گاز (جی‎یی‎سی‎اف) می‌تواند سازنده باشد.

وی ادامه داد: در زمینه سرمایه گذاری روسیه در ایران، در باره نفت و گاز همکاری‎هایی آغاز شده است و بخش‌هایی را به طرف روسی معرفی کردیم که شاهد تحولات بزرگی در زمینه انرژی خواهیم بود.

رئیس جمهوری افزود: حجم تجارت ایران و روسیه در یک سال اخیر نسبت به پارسال ٨٠ درصد افزایش داشته که به معنای آن است که دو کشور در مسیر پیشرفت حرکت می‌کنند.

با توجه به این تاکیدات، این سفر دستاورهای اقتصادی فراوانی به همراه داشت. در این سفر، چهارده سند همکاری میان طرفین امضا و زمینه برای ارتقاء سطح مبادلات دو کشور فراهم شد که به چند مورد آن در زیر اشاره می‌شود.

چه تفاهم نامه‌هایی میان ایران و ورسیه امضا شد؟

یادداشت تفاهم همکاری میان شرکت ملی نفت ایران و هلدینگ زمین شناسی روسیه (روس گیالوگیا) و همچنین یادداشت تفاهم همکاری میان شرکت ملی نفت ایران و شرکت گازپروم روسیه در زمینه گاز، در حضور رؤسای جمهوری دو کشور امضا شد.

از سوی دیگر، یادداشت تفاهم همکاری میان شرکت ملی نفت ایران و هلدینگ زمین شناسی روسیه (روس گیالوگیا)، یادداشت تفاهم همکاری بین شرکت ملی نفت ایران و شرکت گازپروم روسیه در زمینه گاز از جمله تفاهم‌نامه‌هایی بود که در حضور روسای جمهوری ٢ کشور به امضا رسید.

همچنین در سفر رئیس جمهوری ایران به مسکو، یادداشت تفاهم همکاری‌های ارتباطی میان جمهوری اسلامی ایران و فدراسیون روسیه، توسط وزرای ارتباطات دو کشور امضا شد.

استفاده از روبل و ریال در مبادلات تجاری ایران و روسیه

در همین حال، رئیس‌کل بانک مرکزی از اتصال شبکه بانکی شتاب ایران و سامانه روسیه در آینده‌ای نزدیک خبر داد و گفت: پروژه استفاده از پول ملی دو کشور در مراحل نهایی است.

ولی الله سیف در بازگشت از مسکو گفت: با بانک مرکزی روسیه پیرامون اتصال سوئیچ کارت‌های بانکی دو کشور یعنی سامانه شتاب ایران و سامانه میر روسیه مذاکره کردیم تا با نهایی شدن آن، گردشگران دو کشور از خدمات این کارت ها و استفاده از دستگاههای خودپرداز و پایانه‌های فروش بهره‌مند شوند.

رئیس‌کل بانک مرکزی افزود: مذاکرات تقریبا نهایی و مقرر شد متن تفاهم نامه، ظرف هفته آینده آماده و سپس امضا شود و پس از آن نیز، به لحاظ فنی یک ماه زمان نیاز است تا این اتصال برقرار شود که دستاورد مثبتی در تسهیل گردشگری میان ایران و روسیه خواهد بود و امیدواریم به زودی عملیاتی شود.

وی گفت: ایجاد روش حساب مخصوص میان بانک‌های مرکزی ایران و روسیه، از دیگر موضوعاتی است که دنبال کرده‌ایم؛ در واقع بعد از اینکه بانک مرکزی روسیه به علت محدودیت‌های کاری که نوع وظایفش با بانک مرکزی جمهوری اسلامی ایران متفاوت است، قرار شد وظایف را به دو بانک بزرگ دیگر این کشور بسپارد، این بانک‌ها کار را پیش خواهند برد و تجار دو طرف، در کالاهای صادراتی و وارداتی، تسویه حساب‌ها را بر اساس پول ملّی انجام خواهند داد.

وی تاکید کرد: نهایی‌شدن این توافق در تسهیل تسویه حساب‌های دو طرف و سرعت و سهولت تجارت موثر است و واردات و صادرات هم افزایش خواهد داشت و تراز تجاری دو کشور ارتقا می‌یابد.

رئیس کل بانک مرکزی ضرورت تشکیل اجلاس بانک داران ایران و روسیه را از موضوعات مهم مورد مذاکره با طرف روسی بیان کرد و گفت: با تشکیل این اجلاس، بانک‌ها با شناخت عمیق‌تر از یکدیگر ارتباط بیشتری خواهند داشت.

دیپلماسی فعال صنعتی ایران در روسیه

در گفت وگوهای جداگانه نعمت زاده،‌وزیر صنعت ایران با مدیران و سرمایه گذاران بخش‌های مختلف صنعتی، تجاری و شرکت‌های صادرات واردات روسیه برگزار شد، محورهای همکاری در بخش‌های گوناگون بررسی شد.

در بخش تجاری مذاکره با مدیران چند شرکت زنجیره‌ای با حدود 5000 شعبه در سراسر روسیه برای واردات تولیدات و کالاهای مختلف از ایران و عرضه در شبکه توزیع مذاکره شد.

مذاکره برای عرضه مواد غذایی حلال و انواع فرآورده‌های ایرانی در فودسیتی مسکو که یکی از بزرگترین باراندازهای و مراکز پخش نیازهای مصرفی خانوارها، میوه، محصولات کشاورزی و خشکبار به شمار می‌رود، نیز از دیگر برنامه‌های نعمت زاده در مسکو بود.

وی همچنین در ادامه با مدیران چند شرکت فعال در صنعت نفت و اتوبوس‌سازی روسیه مذاکره کرد و طرفین در این مجموعه دیدارها بر پیگیری و ادامه گفت وگوها تاکید کردند.

برقی‌کردن خطوط و ساخت واگن با تامین مالی روس‌ها در داخل

سعید محمد زاده مدیرعامل راه‌آهن نیز در این سفر هیات ایرانی را همراهی کرد.

وی در بازگشت از مسکو بر استفاده از ظرفیت‌های روسیه برای توسعه ریلی کشور تاکید‌کرد و گفت: چند اقدام مناسب را با روس‌ها درحال پیگیری هستیم که از جمله آن‌ها تولید واگن باری با همکاری تولیدکنندگان ایرانی و روسی و همچنین تامین مالی از سوی روس‌هاست که این موضوع بسیار اهمیت دارد.

مدیرعامل راه آهن بر استفاده از ظرفیت‌های روسیه برای توسعه ریلی کشور تاکید کرد و گفت : چند اقدام مناسب را با روس‌ها در حال پیگیری هستیم که از جمله آن‌ها تولید واگن باری با همکاری تولیدکنندگان ایرانی و روسی و همچنین تامین مالی از سوی روس هاست که این موضوع بسیار اهمیت دارد.

مدیرعامل راه آهن با اشاره به توافق اولیه با روس‌ها برای مشارکت در ساخت واگن مسافری در داخل ایران، افزود : برقی کردن راه آهن گرمسار تا اینچه برون از جمله اقدامات شاخص در همکاری با روس‌هاست که در جهت فعال کردن راهگذر ریلی شمال-جنوب در چارچوب سیاست‌های برنامه ششم توسعه نقش مهمی دارد.

محمدزاده گفت : قرارداد برقی کردن این مسیر با مشارکت شرکت‌های ایرانی و روسی و با تامین مالی روس‌ها انجام خواهد شد و با اجرای این طرح ظرفیت مسیر افزایش خواهد یافت و رونق بهتری در راهگذار شمال-جنوب خواهیم داشت.

بازار 140 میلیون نفری روسیه برای تولیدکنندگان و تجار ایرانی

همچنین غلامحسین شافعی رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران که در این سفر حضور داشت، درباره نتایج سفر هیات عالی رتبه جمهوری اسلامی ایران به روسیه و سهم بخش خصوصی در همکاری های راهبردی دو کشور نیز گفت: روسیه از ابعاد مختلف برای بخش خصوصی ایران ظرفیت فوق العاده محسوب می شود.

وی افزود: روسیه، همسایه ایران است و در زمینه راه های آبی، هوایی و ریلی از وضعیت مناسبی برخوردار هستیم و علاوه بر آن بخش خصوصی به روسیه فقط به عنوان روابط دو جانبه اقتصادی نگاه نمی کند بلکه به لحاظ موقعیت جغرافیایی ایران و روسیه می توانیم در اقتصاد منطقه با همکاری سه جانبه و چندجانبه توسعه اقتصادی کشور را دنبال کنیم.

شافعی گفت: این موضوع در توسعه صادرات ایران تاثیر قابل توجهی دارد و علاوه بر آن روسیه و ایران موقعیت بالایی در ترانزیت اقتصاد منطقه دارند که فرصت خوبی برای بخش خصوصی ایران است.

رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران افزود: در مذاکرات قبلی و این سفر پیگیر هستیم که با کشورهای اورآسیا به تعرفه ترجیهی برسیم و در نهایت ایران موضوع تجارت آزاد را با اورآسیا در حال پیگیری است.

شافعی گفت: پیوستن ما به تجارت آزاد پنج کشور اورآسیا در توسعه مناسبات اقتصادی ما با کشورهای منطقه جهش محسوب می‌شود.

توافق برای ایجاد مجموعه دوم و سوم نیروگاه هسته‌ای بوشهر

در پایان این سفر و با توجه به تفاهم‌نامه‌هایی که به امضا رسید،‌روسای جمهور دو کشور بیانیه‌ای منتشر کردند.

رؤسای جمهوری ایران و روسیه از توافق سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) و دیگر کشورهای تولید کننده که سبب ایجاد شرایط مساعد در موازنه عرضه و تقاضا در بازار نفت در محدوده قابل قبول قیمتی و همچنین حفظ جذابیت سرمایه‎گذاری در صنعت نفت می‌شود، حمایت خواهند کرد.

حسن روحانی و ولادیمیر پوتین در این بیانیه مشترک بر تحقق کامل نقشه راه اجرای پروژه‌های همکاری ایران و روسیه در زمینه تجاری و صنعتی برای سال‌های ٢٠١٦ تا ٢٠٢٠ میلادی تاکید کردند.

در بخشی از متن این بیانیه آمده است که ٢ کشور ایران و روسیه توجه خاصی به گسترش همکاری در زمینه نفت و گاز، به‎ویژه اجرای پروژه‌های مشترک در زمینه اکتشاف، استخراج، انتقال تکنولوژی، حمل مواد خام هیدروکربور، سوآپ از جمله به کشورهای ثالث و همچنین ایجاد زیرساخت‌های جانبی در ایران دارند.

همچنین ٢ کشور توافق کردند در چارچوب مجمع کشورهای صادر کننده گاز که همسو با شکل گیری موازنه منصفانه منافع تولید کنندگان و مصرف کنندگان گاز و بکارگیری گسترده‌تر از این نوع سوخت فسیلی کارآمد از نظر اقتصادی و پاک از نظر زیست محیطی، از جمله با هدف کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای است، تعامل سازنده را ادامه دهند.

در این بیانیه مشترک آمده است که رؤسای جمهوری ٢ کشور از توافق اوپک و دیگر کشورهای تولید کننده نفت که سبب ایجاد شرایط مساعد در موازنه عرضه و تقاضا در بازار نفت در محدوده قابل قبول قیمتی و همچنین حفظ جذابیت سرمایه گذاری در صنعت نفت می‌شود، حمایت می‌کنند، ایران و روسیه قصد دارند همکاری در این مسیر با هدف پایداری و ثبات بازار جهانی انرژی و تامین رشد پایدار اقتصادی را ادامه دهند.

در زمینه توافق‌های اقتصادی، روحانی از احداث دو واحد نیروگاه اتمی جدید در بوشهر، ایجاد یک نیروگاه حرارتی در بندرعباس، توسعه ارتباط خط آهن بین دو کشور و کمک روسیه در برقی کردن خط آهن گرمسار - اینجه برون سخن گفت و افزود: روابط اقتصادی ایران و روسیه در مرحله جدیدی قرار دارد.

به گفته حسن روحانی، از دیگر موضوعات مورد مذاکره، خط ترانزیت شمال - جنوب و اتصال مسکو به بندر عباس بوده که قرار است جزئیات آن در نشست‌های کارشناسی تکمیل شود.

روحانی همچنین بررسی رژیم حقوقی دریای خزر و اقدامات لازم در این زمینه را از دیگر موضوعات مورد مذاکره در این سفر توصیف کرد.

ولادیمیر پوتین نیز از توافق برای ایجاد مجموعه دوم و سوم نیروگاه هسته‌ای بوشهر سخن گفت و افزود که شرکت‌های روسی به سرمایه گذاری در صنایع نفت و گاز ایران هم علاقمند هستند.

پوتین افزود که افزایش همکاری دوجانبه در ساخت هواپیما و "موضوع صادرات هواپیماهای روسی سوخو" به ایران هم مورد مذاکره دو طرف قرار گرفته است.

با توجه به این بیانیه می توان گفت مهمترین دستاورهای این سفر در بحث اقتصادی بوده است، همچنین تاکید بر همکاری‌های دو جانبه در فضای پسا برجام که می تواند شرایط برد- برد را برای دو کشور ایجاد کند.