مناقشه بر سر نفوذ داعش/ آیا داعش در افغانستان حضور دارد؟

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، طی هفته‌های اخیر، برخی گزارش‌ها از آغاز فعالیت گروه تروریستی داعش در افغانستان و تشکیل هسته اولیه گروه مذکور در این کشور حکایت داشته است؛ موضوعی که در صورت حقیقت داشتن، می‌تواند بیانگر مرحله جدیدی از فعالیت تروریست‌های داعش باشد. اما پرسش اینجاست که حضور داعش در افغانستان در عمل تا چه حد جدی و سازمان یافته است؟

از یک‌سال پیش تاکنون اظهارات ضد و نقیضی از سوی مقام‌های افغانستان در باره حضور داعش در این کشور مطرح شده است که هیچ یک به طور جدی رد یا تایید نشده است.

پس از گمانه‌زنی رسانه‌های غربی مبنی بر ایجاد پایگاه‌های آموزشی داعش در مناطق مختلف افغانستان از جمله استان فراه در غرب، سرپل در شمال و لوگر در جنوب کابل و حادثه گروگان‌گیری ۳۱ مسافر هزاره در استان زابل، حادثه دیگری در اواخر فروردین ماه امسال رخ داد که سبب تقویت این گمانه‌زنی‌ها شد.

در پی این شایعات، تصاویری از برخی ستیزه‌جویان سیاه‌پوش در این کشور انتشار یافت. در ابتدا، مقامات افغان تمایلی به بیان اینکه این افراد وابسته به داعش هستند، نداشتند و صرفا آن‌ها را تروریست می‌خواندند. اندکی بعد، چنین بیان شد که این افراد سیاه‌پوش، صرفاً گروه‌های منفردی وابسته به طالبان و شبکه حقانی هستند که نام خود را تغییر داده‌اند و دلیلی برای نگرانی از نفوذ داعش در افغانستان وجود ندارد.

پس از آن، یک سخنگوی داعش، توسعه این گروه به افغانستان و پاکستان را اعلام کرد؛ اما سؤال اینجاست که آیا این گروه واقعا به دو کشور مذکور توسعه پیدا کرده یا این اخبار و شایعات، صرفاً جنگ روانی داعش است؟

رسانه‌های افغان نیز به موضوع احتمال حضور داعش در این کشور حساسیت نشان دادند. زمان زیادی نگذشت که نخستین تصاویر به همراه برخی اخبار پراکنده در این زمینه منتشر شد. یکی از جالب توجه‌ترین این موارد، تصویر مرد سیاه‌پوشی بود که سوار بر اسب و با در دست داشتن پرچم سیاه داعش، در جنگلی مشغول عبور بود.

موضوع توسعه دامنه فعالیت داعش به افغانستان، به سرعت مورد توجه مردم این کشور نیز قرار گرفت. با وجود اینکه مقامات این کشور مکرراً اعلام می‌کردند، ‌تروریست‌های مذکور صرفا افرادی وابسته به طالبان و دیگر گروه‌ها هستند، نگرانی از استقرار داعش در افغانستان، در میان مردم توسعه یافت. پس از آن، مقامات این کشور، از جمله نمایندگان مجلس و فرمانداران چنین گفتند که داعش نه تنها در فراح، هلمند و زابل، بلکه همچنین در غزنی (واقع در جنوب شرق افغانستان)، فاریاب (در مرز ترکمنستان) و قندوز (در مرز تاجیکستان) نیز فعال است.

اما برای بررسی دقیق‌تر این موضوع، باید به حادثه‌ای فروردین ماه سال جاری اتفاق افتاد، اشاره کرد. در ۲۹ فروردین ماه امسال یک حمله انتحاری در شهر جلال آباد در شرق افغانستان صورت گرفت که در آن ۱۳۰ تن کشته یا زخمی شدند که طالبان مسئولیت این حمله را نپذیرفت و آن را محکوم کرد و در مدتی کوتاه پس از آن گروه تروریستی داعش مسئولیت این حمله خونین را بر عهده گرفت.

مقامات بلند پایه افغانستان در پی این عملیات اعلام کردند که تعدادی از اعضای سابق طالبان پرچم‌های داعش را برافراشته‌اند و از دستورات آنان پیروی می‌کنند.

نیکولاس هیسم نماینده ویژه سازمان ملل متحد در افغانستان پس از آنکه داعش مسئولیت حمله انتحاری خونین جلال‌آباد در شرق این کشور را بر عهده گرفت خواستار تحقیقات جدی در این رابطه شد و گفت: باید به طور جدی برسی شود که به راستی داعش در افغانستان حضور دارد یا طالبان تحت نام داعش فعالیت می‌کند.

محمد اشرف غنی رئیس‌جمهوری افغانستان نیز در سفر چند روز پیش خود به هند، داعش را گروه تروریستی خواند که برای منطقه و جهان خطرناک است زیرا توانستند در برخی از کشورهای منطقه، مناطقی را تحت کنترل داشته باشند.

حامد کرزی رئیس جمهور پیشین افغانستان در گفت‌وگوی با شبکه سی ان بی‌سی گفته که داعش در افغانستان به خاطر فاقد حمایت لازم، حضور ندارد.

برخی مقامات دولتی افغانستان تایید کرده‌اند در جنگ‌هایی که اکنون در استان قندوز در شمال افغانستان جریان دارد افرادی با پرچم‌های سیاه داعش حضور دارند. صدیق صدیقی سخنگوی وزارت کشور افغانستان در باره حضور داعش در این کشور گفت: به هیچ گروه تروریستی از جمله داعش اجازه داده نخواهد شد تا دراین کشور پایگاه نظامی ایجاد کند. عتیق الله امرخیل ژنرال بازنشسته نظامی و کار‌شناس مسائل سیاسی افغانستان می‌گوید داعش آنطور که در سوریه و عراق حضور دارد در افغانستان حضور پررنگ ندارد.

امرخیل افزود: تعدادی از عناصر داخلی و خارجی وابسته به تروریست‌ها به این باور رسیده‌اند که زمان مصرف گروه طالبان به پایان رسیده و دیگر نمی‌توان از آنان استفاده کرد لذا تحت نام داعش آغاز به فعالیت کرده‌اند.

نورالحق علومی وزیر کشور افغانستان نیز چند روز پیش به رسانه‌های افغانستان گفت باور دارد که گروه ترویستی داعش در این کشور حضور ندارد و افرادی که تحت نام داعش در این کشور فعالیت می‌کنند‌‌ همان گروه طالبان هستند که فقط نام و پرچم خود را تغییر داده‌اند.

وزیر خارجه استرالیا: از خطر حضور داعش در افغانستان آگاهیم

جولی بیشاپ، وزیر خارجه اعلام کرد که در سفر اخیر خود به افغانستان از ارتباط میان داعش و طالبان افغان آگاه شده است.

او اما گفته است که شواهد و اسنادی که حضور داعش را در افغانستان تثبیت کند، وجود ندارد.

وزیر خارجه استرالیا گفته است: «این نگرانی اما وجود دارد که داعش توجه خود را از عراق و سوریه به افغانستان جلب کند و شبه نظامیان طالبان ایدیولوژی وحشیانه این گروه را خواهند پذیرفت».

نقش داعش در مذاکرات دولت مرکزی افغانستان و طالبان

حالا گفته می‌شود داعش نفوذش در افغانستان را گسترش داده و این مسئله به طور بالقوه چشم انداز مذاکرات صلح میان دولت افغانستان و طالبان را پیچیده خواهد کرد. هم موافقان و هم مخالفان مذاکرات میان دولت و طالبان به حضور داعش در این کشور اشاره می‌کنند، در حالی که هر کدام از دو گروه برآورد متفاوتی از قدرت داعش دارند.

به طور مثال یکی از نمایندگان داعش در پاکستان ادعا کرده بوئ که این گروه توانسته بیعت بیش از ۱۰ هزار مبارز افغانی را در مناطق قبایلی به دست بیاورد. اما عبدالله عبدالله، رئیس اجرایی دولت افغانستان در همین ارتباط گفت: «برخی ممکن است این تهدید را اغراق آمیز جلوه دهند، در حالی که عده‌ای هم آن را کاملاً نادیده می‌گیرند.»

این غیر ممکن است که این آمار و ارقام را مورد بررسی قرار دهیم چون تمایز قائل شدن میان شبه نظامیان طالبان و مبارزان داعش کار آسانی نیست. ربودن ۳۰ شیعه قوم هزاره در اتوبان کابل- قندهار توسط مردان نقاب‌زده، یکی از شواهد این مسئله است. ژنرال عبدالحمید از ارتش ملی افغانستان این ربایش را کار طالبان توصیف کرد و گفت آن‌ها به زبان اصلی افغانستان یعنی دری و پشتو صحبت می‌کردند. بقیه می‌گویند آدم ربایان به زبانی غیر از زبان مردم محلی صحبت می‌کردند.

مذاکرات صلح میان طالبان و دولت‌های افغانستان و پاکستان و مقامات ارتش ادامه دارد. اما همه طرفین درباره نقشی که داعش می‌تواند در این بین ایفا کند، نگران هستند.

خیالات داعش در افغانستان + نقشه

ماجرا حضور داعش در افغانستان وقت جالب می‌شود که به نقشه‌ای که این گروه از آینده سرزمین خود سال گذشته منتشر کرد، سری بزنیم.

در نقشه‌ای که از سوی داعش منتشر شد این گروه برنامه پنج ساله خود را برای گسترش مناطق تحت تصرف خود اعلام کرده است. در این نقشه رویاپردازانه، داعش به سرزمین‌های خاورمیانه، شمال افریقا و بخشی وسیعی از آسیا و اروپا دست انداخته است. در این نقشه ایران، افغانستان، و مناطق اطراف دو کشور به نام خراسان و تحت تسلط داعش معرفی شده است.

باید اشاره کرد آنچه از آن به هسته داعش در افغانستان یاد شده، تاکنونن حمله‌ای علیه دولت ترتیب نداده است. برخی ناظران بر این باورند که تروریست‌های این گروه، خود را آماده انجام عملیاتی در فصل بهار و تابستان می‌کنند که قرار است طی آن، جاده اصلی متصل کننده هرات به قندهار هدف قرار گیرد؛ اما خود این امر نیز می‌تواند به خودی خود، بیانگر ضعف داعش در افغانستان باشد.

به هر ترتیب، حتی با اینکه نشانه‌های جدی از حضور داعش در عرصه میدانی افغانستان وجود ندارد، این احتمال که اقبال به این گروه از سوی ستیزه‌جویان افغان بیشتر شود، وجود دارد؛ اما به موازات این امر، مشخص شده است که داعش نخواهد توانست آنچه انتظار دارد و «سرزمین موعود» خود را در خراسان بیابد و در عوض، با مخالفت‌ها و تقابل‌های جدی از سوی گروه‌های محلی مواجه خواهد شد.