تصویب دو رشته دکتری با موضوع فقه و عرفان امام خمینی/ وجود 1400 اثر علمی در حوزه امام(ره) و انقلاب در دانشگاه آزاد

دکتر جواد مددی عضو هیات علمی دانشگاه آزاد اسلامی و رییس مرکز فرهنگی دانشگاهی امام خمینی "ره" و انقلاب اسلامی است. او در کارنامه خود، سمت هایی چون عضو شورای فرهنگی اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی، عضو شورای فرهنگی سازمان مدارس سما، عضو کمیسیون تخصصی معاونت برنامه ریزی دانشگاه آزاد اسلامی، مدیرکل دفتر برنامه ریزی راهبردی مرکز خدمات حوزه علمیه، عضو کارگروه برنامه پنجم توسعه کشور درحوزه رفاه و تامین اجتماعی، مدیرکل بودجه و امور مجلس مرکز خدمات حوزه علمیه و... را نیز ثبت کرده است، آنچه در پی می‌آید حاصل گفت‌وگوی خبرنگار فرهنگی آنا با او، درباره فعالیت‌ها و برنامه‌های مرکز فرهنگی دانشگاهی امام خمینی "ره" است.

ضمن تبریک دهه مبارک فجر و فرارسیدن سی‌وششمین سالگرد پیروزی انقلاب اسلامی، توصیف شما از انقلاب اسلامی ایران چیست؟

انقلاب اسلامی منشاً استقلال و استقرار حکومت دینی در قالب جمهوری اسلامی ایران و سرآغاز حرکت ملت‌های ستمدیده جهان برای رهایی از استعمار و استبداد بوده است.این انقلاب با اتکا به قدرت لایزال الهی و با تکیه بر حضور گسترده ملت ایران در دنیایی که ماهیت نظام بین‌المللی دو قطبی بود و در چنین نظامی هیچ انقلابی بدون کمک از سوی قدرت‌های جهانی به پیروزی نمی‌رسید، پیروزی شد به طوری که قدرت‌های بزرگ جهانی، پیروزی این انقلاب را شکستن نظام آهنین استبداد و ... می‌دانستند. در عصری که شاهد ه‍ژمونی و تسلط قدرت‌های اقتصادی و سیاسی بودیم و در زمانه‌ای که ارزش‌های انسانی تحت تأثیر تجملات و دنیاپرستی بود و از شاخصه‌های تعیین‌کننده پیشرفت بشریت محسوب می‌شد و عملاً کارکرد دین برای تحولات اجتماعی و سیاسی برای عده‌ای غیرقابل باور بود، انقلاب اسلامی ایران با رهبری حضرت امام خمینی(ره) و مبتنی بر اسلام ناب محمدی به پیروزی رسید. به طوری که برخی از اندیشمندان غربی ظهور و پیروزی انقلاب اسلامی ایران را، «روح» یک جهان بی روح دانستند و آن را تحلیل کردند. علاوه بر این، انقلاب اسلامی و نظام سیاسی برآمده از آن به الگویی برای حرکت‌های مسلمانان جهان برای رهایی از استبداد و استعمار تبدیل شده است.

به نظر شما انقلاب اسلامی ایران واجد چه ویژگی‌های متمایزی نسبت به دیگر انقلاب‌ها بوده است؟ رمز پیروزی انقلاب را چه می‌دانید؟

همان‌طور که حضرت امام خمینی(ره) در وصیت نامه سیاسی _ الهی خویش تصریح فرموده‌اند، این انقلاب در سه مؤلفه‌ پیدایش، انگیزه و نیز کیفیت مبارزه با دیگر انقلاب‌های جهانی متفاوت است. دو عنصر اول از جمله ویژگی‌های تمایزبخش انقلاب اسلامی در پیدایش آن است و مؤلفه دیگری که انقلاب اسلامی ایران را از دیگر انقلاب‌های جهان جدا می‌کند، مؤلفه کیفیت و چگونگی مبارزه است. در این راستا بایستی رمز پیروزی انقلاب اسلامی را تسخیر قلوب و فطرت پاک انسانی دانست که خود نشأت گرفته از سیره انبیاء الهی بوده است. به همین جهت خشونت و کاربست استراتژی‌های مسلحانه با هدف بیان حقوق مردم در دوران مبارزات انقلاب به هیچ وجه وجود نداشت و توجه به چگونگی مبارزه بر اساس آموزه‌های دینی همواره مورد تأکید حضرت امام خمینی(ره) بوده است.

امروز در سطح جهان اسلام و به ویژه منطقه خاورمیانه، شاهد حرکت‌ها و جنبش‌هایی به ظاهر دینی و مذهبی هستیم که به اسم اسلام و دعوت به پیروی از سیره پیامبر(ص) مبنی بر خشونت، افراط‌گری و چپاول است. این حرکت‌ها در راستای تشدید موج اسلام هراسی در غرب و توجیه برای سیاست‌های لشگرکشی به منطقه خاورمیانه و نیز برای انحراف حرکت‌های تحول‌گرایانه اسلام ناب محمدی صورت گرفته است.

امام عامل آسیب‌زننده به انقلاب را فراموشی هدف و تفرقه و اختلاف می‌دانند

در انگیزه نیز بنا به فرمایش حضرت امام خمینی(ره) انقلاب اسلامی با سایر انقلاب ها متفاوت است. ایشان در وصیت نامه سیاسی الهی خویش رمز پیروزی انقلاب را انگیزه الهی و مقصد آن را حکومت اسلامی و نیز اجتماع ملت در سراسر کشور با وحدت کلمه بر پایه انگیزه الهی می‌دانند. حضرت امام خمینی(ره) با ذکاوت مثال‌زدنی خود همواره رمز پیروزی انقلاب و نیز بقای انقلاب را وحدت تمامی اقشار کشور

حول محور ولایت و در همین چارچوب، ایشان یکی از عوامل آسیبزننده به انقلاب و نظام سیاسی برآمده از آن را فراموشی هدف و تفرقه و اختلاف می‌دانند. همین موضوع را مقام معظم رهبری(مدظله‌العالی) به عنوان جانشین برحق ایشان، بارها در بیانات‌شان تأکید داشته‌اند. ایشان همیشه عامل وحدت و پرهیز از اختلاف را از مهمترین ارکان بقاء این انقلاب برشمرده و معتقدند دشمنان انقلاب نیز همواره تلاش دارند بین مسئولین و توده مردم ایجاد اختلاف نمایند تا مانع گسترش این انقلاب در جهان شوند. لکن رهبری مقتدر و تدبیر عالمانه مقام معظم رهبری(مدظله العالی) همواره این نقشه‌های شوم دشمنان را نقش برآب کرده و ملت بزرگ ایران مثل همیشه در کنار رهبری خواهند بود. تاریخ نظام اسلامی ایران نشان داده است که همواره عامل وحدت بخش بین مردم و مسئولین، مقام رهبری بوده و خواهد بود. اتحاد و انسجام ملت ایران در پرتو رهنمودها و با محوریت رهبری، موجب تعالی نظام اسلامی است و این مهم همواره دشمنان و استکبار جهانی را با شکست مواجه خواهد ساخت.

دستاوردهای انقلاب اسلامی را چگونه ارزیابی می‌کنید و چه عاملی را زمینه‌ساز این دستاورها می‌دانید؟

انقلاب اسلامی از ابتدا تا کنون تهدیدات و چالش‌های فراوانی را پشت سر گذاشته است، ولی حضور پرشور مردم در تمامی صحنه‌ها در کنار رهبری نظام، موجب دستاوردهای ارزشمندی شده است که می‌توان به طور خلاصه به موارد زیر اشاره نمود. استقرار حکومت دینی، دستیابی به فـناوری نوین هسته‌ای برای مصارف صلح آمیز، فائق آمدن بر مشکلات و چالش‌های دست ساخته استکبار، ایجاد نهادهای انقلابی مردمی در کنار سایر سازمان‌ها و دستگاه‌های اداری برای خدمت به مردم و پیشرفت و آبادانی کشور، ساخت زیربناهای توسعه و عمران کشور، تغییر چهره روستاهای کشور و محرومیت‌زدایی از آنان به صورت گسترده، استقلال‌طلبی به معنای حقیقی و نفی سلطه پذیری به معنای واقعی کلمه، شکستن هیمنه و ابهت پوشالی آمریکا که در سایه این اقدام امروز شاهد استکبارستیزی در سـرتـاسـر جـهان هستیم، احیاء و شکل‌گیری نهضت‌های آزادی‌بخش، تحقق آزادی، ایجاد روحیه خودباوری و اعتماد به نفس، تلاش برای خود اتکایی کشور و کاهش وابستگی، اهتمام بایسته در راستای تشخص و منزلت زن مسلمان، گسترش فرهنگ، دانش و آموزش عالی، ارتقاء فضای سیاسی، بهبود وضعیت بهداشت و درمان، ایجاد و گسترش نهادهای مردمی و سیاسی چون احزاب سیاسی، نهادهای غیردولتی، آزادی مطبوعات و توسعه کمی و کیفی رسانه‌های مکتوب، دیداری و شنیداری، بالارفتن نرخ سواد و افزایش سطح تحصیلات مردم، ارائه کارنامه خدماتی ارزنده در حوزه‌هایی چون: برق‌رسانی، آب‌رسانی، گازرسانی، بنادر، فرودگاه‌ها، کشاورزی، اقتصادی، مخابراتی، مواصلاتی، راه و ترابری، نفت، پتروشیمی، صنعت، و .... را باید از جمله خدمات و دستاوردهای قابل تحسین ثبت شده در کارنامه جمهوری اسلامی به حساب آورد که تفصیل آنها و بیان آمار و ارقام در این زمینه خود محتاج فرصت و مقال جداگانه‌ای است..

بخش عمده‌ای از دستاورهای انقلاب اسلامی را که اشاره کردید، حاصل پیشرفت علم و فناوری در کشور است، نقش دانشگاه آزاد اسلامی را در تحقق آنها چگونه ارزیابی می‌کنید؟

در این بین دانشگاه آزاد اسلامی به عنوان نهادی علمی در پیشبرد اهداف علمی و فناوری کشورمان نقش بسزایی ایفا کرده است. این دانشگاه که مرهون نگاه هوشمندانه آیت الله هاشمی رفسنجانی برای رفع نیاز جامعه در حوزه علمی و آموزشی است با پیشنهاد ایشان و دستور و مساعدت حضرت امام خمینی(ره) آغاز به کار کرد. این دانشگاه علاوه بر جذب متقاضیان جامعه‌ شهری رسالت پرورش جوامع حاشیه‌ای را نیز عهده‌دار شد. دانشگاه آزاد اسلامی در طول حیات بیش از سی ساله خود توانسته است در کنار توسعه و گسترش جامعه‌ علمی، پاسخگویی به نیازهای اجتماعی، پرورش مهارتها، بازشناسی فرهنگی پس از انقلاب و نیز تعمیق آموزههای ملهم از اندیشه‌های امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی را در دستور کار خود قرار دهد.

به نظر شما محورهای اصلی اندیشه امام خمینی(ره) استخراج شده است؟

بعد از پیروزی انقلاب اسلامی، تحولی اساسی در علوم انسانی صورت گرفت که منشاء این تحول به جهت نقش علوم انسانی اسلامی در راهبری جامعه بوده است. اندیشه‌های حضرت امام خمینی(ره) نیز همواره بر اساس یک پارادایم فکری مبتنی بر حوزه‌های معرفت‌شناسی و هستی‌شناسی دینی بود که در عرصه‌های عرفان، جامعه شناسی، علوم سیاسی و سایر حوزه‌های علوم انسانی خود را نشان داد. در این خصوص اصول کلی از چارچوب نظری اندیشه‌های امام خمینی(ره) استخراج شده است. به عنوان مثال، اصل خدا محوری یکی از اصول اندیشه‌های امام خمینی(ره) است و یا اصل کرامت انسانی یکی دیگر از اصول اندیشه‌های ایشان به شمار می‌رود که این اصول به شکل کلی در پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی و مؤسسات دیگر استخراج شده ولی در علوم انسانی بومی‌سازی نشده است. ما به دنبال بومی سازی اصول اندیشه‌های امام خمینی(ره) درحوزه علوم انسانی هستیم و قصد داریم این مسأله را در برنامه‌ها و مأموریت‌های پژوهشکده امام(ره) در دانشگاه آزاد اسلامی قرار دهیم.

دانشگاه آزاد اسلامی در راستای این مهم چه اقداماتی انجام داده است؟

دانشگاه آزاد اسلامی با تأسیس مرکز فرهنگی دانشگاهی امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی به دنبال تبیین درون‌مایه‌های علمی مبانی انقلاب اسلامی بر اساس سیره علمی و عملی حضرت امام خمینی(ره) بوده و در این خصوص علی‌رغم نوپا بودن این مرکز در این مدت در بیش از 9 واحد دانشگاهی اقدام به راه‌اندازی رشته‌های تحصیلی مرتبط با حوزه اندیشه‌های امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی نموده است. در ادامه با تأسیس پژوهشکده امام(ره) به این مباحث تعمیق خواهد بخشید.

اگرممکن است آماری از پژوهش‌هایی که با موضوع امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی کار شده است ارائه دهید؟

دانشگاه آزاد اسلامی نسبت به سایر مراکز علمی، بیشترین آثار را دراین زمینه تولید کرده است. وجود بیش از 1400 عنوان آثار علمی در قالب مقاله، پایان‌نامه، کتاب و طرح پژوهشی در حوزه انقلاب اسلامی، رهبری و اندیشه‌های نورانی امام عزیز در دانشگاه آزاد اسلامی نشانگر بخشی از نقش آفرینی این دانشگاه برای تعیین مبانی و اصول علمی و فکری انقلاب اسلامی در عرصه‌های علمی جهانی است که طی فراخوان صورت گرفته در سال 1392 بیش از 700 مورد به این مرکز ارسال شد که این آثار در گروه‌های تاریخ، قرآن و حدیث،

جامعه‌شناسی، علوم سیاسی، ادبیات، عرفان اسلامی، فقه‌ و حقوق تألیف شده بود.

آثار جمع‌آوری شده، توسط واحد تهران جنوب بررسی و ارزیابی شدند. انشاءالله مقرر شده است تا در 19 بهمن‌ماه سال جاری هم‌زمان با ایام‌الله دهه فجر در واحد یادگار امام خمینی(ره) شهرری با حضور پژوهشگران و مسئولین دانشگاه از منتخبین این آثار تجلیل صورت گیرد. تجلیل از این پژوهشگران با همکاری معاونت محترم هماهنگی استان تهران، نمایندگی مقام معظم رهبری در دانشگاه آزاد اسلامی و واحدهای تهران جنوب و یادگار امام خمینی(ره) شهرری انجام خواهد شد. هدف از فراخوان و تجلیل از پژوهشگران تشویق برای تولید آثار علمی برای تبیین و گسترش اندیشه‌های امام راحل(ره) و تعمیق آموزه‌های متعالی ایشان برای نسل‌های جدید است.

با توجه به اینکه در دانشگاه آزاد اسلامی وصیت‌نامه حضرت امام خمینی(ره) تدریس می‌شود، به نظر شما ضرورتی در بازنگری شیوه تدریس و نحوه ارایه آن وجود دارد؟

با توجه به جایگاه وصیت‌نامه امام خمینی(ره) در مسیر آینده نظام که بنا به فرمایش مقام معظم رهبری(دام عزه) نقشه راه نظام برای آینده است، ضرورت دارد تا برای شناخت تهدیدات انقلاب اسلامی و استراتژی‌های آینده نظام، همه فرهیختگان کشور که در آینده برای تحول جامعه نقش‌آفرینی خواهد داشت، با محتوای این مانیفست انقلاب آشنایی داشته باشند. در این خصوص مرکز فرهنگی دانشگاهی امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی نزدیک به 2 سال است که اقدام به مطالعات میدانی در خصوص جایگاه این امر مهم در نظام آموزشی و اثربخشی آن نموده است و نهایتاً لازم است نسبت به روش‌های ارایه و آشنایی بیشتر استادان این درس برنامه‌ریزی نماید.

به نظر شما چه تمهیدی می‌توان درباره وصیت نامه امام خمینی(ره) اندیشید تا اثر ایشان فقط به عنوان یک واحد درسی در دانشگاه تلقی نشود و در عین حال مؤلفه‌های جذاب این اثر نزد دانشجویان مشخص شود؟

متأسفانه این اثر بیشتر حالت درسی پیدا کرده که به نظرم نیاز به تغییر در نگرش، مهمترین گام در بازنگری است. ضمن این که وصیت‌نامه امام خمینی(ره) باید از حالت درسی کلاسیک خارج شود و برای آن چارچوبی تعیین شود تا استاد و دانشجو در قالب این چارچوب بتوانند به گفتمان متقابل درباره این اثر بپردازند. فراموش نکنیم که وصیت‌نامه امام خمینی(ره) به لحاظ ویژگی‌های نابی که در آن نهفته، می‌تواند چراغ راه نسل‌های آینده باشد. لذا انتقال صحیح مفاهیم آن به نسل‌های آینده اهمیت زیادی در نظام مقدس جمهوری اسلامی ایران دارد.

مرکز فرهنگی دانشگاهی امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی دانشگاه آزاد اسلامی چه ارتباط ارگانیکی با حوزه‌های علمیه، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی(س) و پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی برقرارکرده است؟

مبانی فکری امام خمینی(ره) برگرفته از آموزه‌های دینی در حوزه‌های علمیه بوده است و امکان ندارد که بدون ارتباط با حوزه‌های علمیه برای معرفی اندیشه‌های نورانی امام خمینی(ره) اقدام نمود. مرکز فرهنگی دانشگاهی امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی نیز همواره با بهر‌ه‌مندی از نظرات استادان حوزه نسبت به انجام رسالت خود اقدام نموده است. در خصوص پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی که یک مجموعه علمی، پژوهشی و دانشگاهی می‌باشد و تا کنون منشاء تولیدات و اثرات علمی فاخر در حوزه‌های مبانی انقلاب اسلامی و اندیشه‌های امام خمینی(ره) بوده، می‌تواند یافته‌های علمی خود را در اختیار این مرکز قرار دهد. با توجه به سابقه ارایه رشته‌های مرتبط با اندیشه‌های حضرت امام خمینی(ره) در پژوهشکده، تعامل برای تأمین منابع درسی این رشته‌ها بسیار مفید خواهد بود.پژوهشکده امام خمینی(ره) و انقلاب اسلامی جایگاه ویژه‌ای در تبیین و ترویج اندیشه‌های امام راحل دارد و وابسته به مؤسسه تنظیم و نشر آثار حضرت امام خمینی(ره) است.

اعلام کرده‌اید 9 واحد دانشگاه آزاد اسلامی در بیست و چهار رشته محل دانشجو می‌گیرد. اگر ممکن است اسامی این رشته‌ها را اعلام کنید؟

بله، شورای انقلاب فرهنگی دو رشته دکتری با موضوع فقه امام خمینی(ره) و عرفان با گرایش امام خمینی(ره) را تصویب کرده است. تا الان دانشگاه آزاد اسلامی این دو رشته محل را داشته است ولی امسال مجوز گرفته‌ایم تا این رشته‌ها را در واحدهایی چون یادگار امام خمینی(ره) شهرری، علوم و تحقیقات، نجف آباد، خمین و.... در مقطع کارشناسی ارشد داشته باشیم که چون دراین زمینه زمان کافی نداشتیم پذیرش دانشجو از مهر و بهمن ماه نود و چهار صورت خواهد گرفت.

حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسن خمینی همواره بر پرهیز از کاریکاتوری دیدن اندیشه امام خمینی(ره) و ضروت اجتهاد در اندیشه امام خمینی(ره) تأکید داشته‌اند، نظر شما چیست؟

همین طوراست. ایشان در سخنرانی‌های‌شان به این موضوع تصریح فرموده‌اند که نگاه کاریکاتوری به اندیشه‌های امام خمینی(ره) موجب تحریف اندیشه‌های امام(ره) خواهد شد. ما باید امام(ره) را آن طور که بوده و هست منعکس کنیم، نه این که آن بخشی که نیاز داریم را پر رنگ کنیم و بخش‌های دیگر را مورد بی‌توجهی قرار دهیم.نگاه بخشی به اندیشه‌های حضرت امام خمینی(ره) علاوه بر آسیب، موجب تحریف در تاریخ انقلاب نیز می‌شود و جامعه علمی همواره با نگاه اجتهادی به یک اندیشه زمینه‌های تعالی آن را فراهم می‌نماید.