شناور شدن ماهی وارداتی و نفس آخر بازار داخلی

سهیلا گلی‌زاده، خبرنگار اقتصادی: استفاده از محصولات غذایی سالم در سبد مصرفی خانوار هر چند در بسیاری از کشورها در بعد فرهنگی جلوه می‌کند اما در کشور ما اولویت سلامت محصول جای خود را به مولفه‌‌هایی همچون قیمت، فراوانی و ... می‌دهد. البته تصاحب بازار داخلی با محصولات خارجی ناگزیر مصرف‌کننده را به سمت و سوی محصولات وارداتی می‌‌کشاند، اما با این حال نکته‌ای که باید از سوی هر خریداری مورد توجه قرار گیرد این است که محصول خریداری شده تا چه میزان در کنار مولفه اقتصادی بودن، سلامت را نیز تضمین می‌کند.

هرچند فرآورده‌های آبزی و ماهی از محصولات سلامت‌محور معرفی می‌شوند اما با این حال هنوز سهم قابل توجهی از سبد غذایی خانوار ایرانی ندارند و همین اندک سهمیه نیز با ماهی‌های در رده کیفی پایین پر می‌شود. موضوعی که مورد انتقاد بسیاری از کارشناسان علوم غذایی است اما با توجه به صرفه آن برای واردات همچنان مورد بی‌اعتنایی قرار می‌گیرد.

تیلاپیا ماهی فقرا در دنیا و غذای لوکس در ایران!

این روزها بخش عمده‌ای از واردات محصولات آبزی کشور را ماهی تیلاپیا به خود اختصاص داده است. ماهی که به گفته مدیرعامل اتحادیه تکثیر، پرورش و صاردات آبزیان کشور در دنیا به عنوان ماهی فقرا نامیده می‌شود اما در ایران با گران‌ترین قیمت به دست مصرف‌کننده می‌رسد و محصولی لوکس معرفی می‌شود.

بر اساس آمارها میزان صادرات شیلات کشور در سال گذشته بالغ بر 320 میلیون دلار بوده است در حالی که به میزان یک ششم این ارزآوری را ماهی تیلاپیا وارد کرده‌ایم. این اظهار نظر ارسلان قاسمی در حالی عنوان می‌شود که به گفته وی، ماهی تیلاپیا برای اقشار آسیب‌پذیر جامعه همانند کودکان و زنان باردار مناسب نیست چرا که میزان امگا 9 این ماهی و درصد چربی قابل رسوب آن در عروق بالا بوده و از طرفی کیفیت گوشت آن مناسب است.

وی با بیان اینکه بحث واردات ماهی و شیلات را باید از دو منظر مورد بررسی قرار داد، به خبرنگار آنا گفت: بخشی از واردات به محصولات و مواد اولیه مربوط می‌شود که شامل ماهی تن است. از آنجا که اکنون مشکل تامین مالی تن در کارخانجات تن وجود دارد بنابراین با واردات تن کارخانجات داخلی فعال می‌شوند و این امر ارزش افزوده در کشور ایجاد می‌کند.

قاسمی بیان کرد: با این جنبه واردات موافقیم و تا زمانی که بتوانیم در حد نیاز داخل تولید ماهی تن داشته باشیم، از آن حمایت هم می‌کنیم چرا که اکنون علی‌رغم وجود صد نوع ماهی تن در کشور بازار داخلی تامین نمی شود و وزارت جهاد کشاورزی باید به سمت و سوی پرورش ماهی در قفس و صید ماهی در آبهای دور برود.

"نه" به وردات تیلاپیا

مدیرعامل اتحادیه تکثیر، پرورش و صاردات آبزیان کشور با تاکید بر اینکه بخشی دیگر از واردات شیلات کشور به واردات ماهی‌هایی از قبیل تیلاپیا باز می‌گردد، ادامه داد: ماهی تیلاپیا در واقع محصول نهایی است که به صورت مستقیم وارد بازار داخلی می‌شود در حالی که ما نیازی به واردات آن نداریم.

وی با بیان اینکه این واردات تاثیر مستقیم بر بازار داخلی می‌گذارد و تولیدات داخلی را دچار چالش می‌کند، اضافه کرد: ماهی تیلاپیا به لحاظ کیفی هم قابل قبول نیست. از طرفی بر روی قیمت محصولات داخلی هم اثر سوء می‌گذارد.

قاسمی با تاکید بر اینکه عملکرد سه نهاد وزارت جهاد کشاورزی، سازمان شیلات و وزارت بهداشت به عنوان مراجع دخیل در بازار شیلات کشور چندان در راستای حمایت از تولید داخلی نیست، اظهار کرد: بر اساس اطلاعات گمرک سال گذشته رقمی معادل 55 میلیون دلار تنها واردات ماهی تیلاپیا داشته‌ایم. به عبارتی به میزان یک ششم صادرات شیلات کشور، واردات تیلاپیا انجام داده‌ایم. این در حالی است که بر خلاف تراز منفی صاردات محصولات کشاورزی، تراز صادرات شیلات در سال گذشته به همت تولیدکنندگان داخلی مثبت بوده است.

وی تاکید کرد: اکنون واردات ماهی تیلاپیا آزاد است و با وجود چند برابر کردن و بالا بردن تعرفه‌های آن هنوز هم شاهد استقبال برخی از واردات این محصول هستیم.

سرانه مصرف شیلات در کشور نصف میانگین جهانی

مدیرعامل اتحادیه تکثیر، پرورش و صاردات آبزیان با تاکید بر اینکه وضعیت ما در بخش شیلات مناسب نیست، گفت: بر اساس آمارهای سازمان شیلات مصرف سرانه ما در بخش شیلات 9 کیلوگرم و بر اساس آمار واقعی و عملیاتی در حدود 7 کیلوگرم است در حالی که این میزان در دنیا حداقل 18 کیلوگرم است.

وی با تاکید بر اینکه در صورت ملاک قرار دادن آمار سازمان شیلات هم نصف سرانه دنیا مصرف آبزی در کشور داریم، تاکید کرد: گوشت سفید و ماهی و میگو غذای سلامت محور ذکر می‌شوند اما وضعیت ما در این بخش نا مناسب است چرا که حداقل در صد استاندارد و مصرف سرانه دنیا هم نیستیم.

قاسمی ادامه داد: در کشورهایی مانند اسپانیا و ژاپن مصرف سالانه آبزی و ماهی برای هر فرد معادل 100 کیلوگرم است در حالی که این میزان برای کشور ما اصلا قابل تصور هم نیست.

وی با بیان اینکه تولید سالیانه شیلات در کشور 900 هزار تن و بر اساس آمارهای عملیاتی بالغ بر 650 هزار تن است، عنوان کرد: یکی از مشکلات ما در بخش کشاورزی به صورت عام و در بخش شیلات به طور خاص، بالا بودن میزان ضایعات است که از اگر از آمار تولید شیلات و آبزی در کشور در حدود 30 تا 35 درصد را به حساب ضایعات تولید بگذاریم، باقی وارد سبد غذایی مصرف می‌شود.

واردات بچه ماهی فرانسوی نژاد ایرانی را نابود کرد

در همین رابطه یک پرورش‌دهنده ماهی نیز با بیان اینکه ما طی سال‌های گذشته در تولید ماهی خودکفا بودیم و اکثر مصرف‌کنندگان ماهی داخلی را خریداری می‌کردند، به خبرنگار آنا گفت: در زمان تحریم‌ها، تخم چشم زده ماهی فرانسوی وارد کشور شد که متاسفانه ویروسی همراه با این بچه‌ماهی‌های فرانسوی وارد و نژاد ماهی‌های ایرانی را نابود کرد.

گودرزی با بیان اینکه اکثر بچه‌ ماهی‌های وارد شده به کشور از فرانسه است، افزود: اکنون نژاد ماهی‌های ایرانی بسیار کم است و به عبارتی بچه‌ماهی‌های ایرانی نابود شدند.

وی ادامه داد: البته واردات بچه‌ ماهی به علت کوتاه بودن دوره رشد این ماهی‌ها، برای کسانی که می‌خواهند ماهی را پروار کنند بسیار باصرفه است اما چنین وارداتی در صورت تولید آبزی با هدف پروار و تخم گیری به زیان خواهد بود.

گودرزی با بیان اینکه ماهی ایرانی به نسبت گونه فرانسوی از مقاومت بیش‌تری در برابر بیماری‌ها برخوردار است، تاکید کرد: از طرفی ماهی ایرانی ارزان‌تر است چرا که هزینه واسطه وحمل ونقل نیز برای آن وجود ندارد.

این پرورش‌دهنده ماهی قزل‌آلا تاکید کرد: بچه‌ماهی‌های فرانسوی پیش از ورود به کشور در مقصد عقیم می‌شوند تا امکان تولیدمثل آنها در کشور واردکننده وجود نداشته باشد و کشور واردکننده همواره به واردات این محصول محتاج باشد.

وی درباره وضعیت تولید و مصرف ماهی قزل‌آلا در کشور نیز گفت: ماهی قزل‌آلای مورد استفاده برای مصرف در رستوران‌ها دارای وزن 350 گرم بوده و قیمت آن نیز برای مصرف‌کننده در حدود 14 هزار تومان است.

گودرزی با بیان اینکه هرچه وزن ماهی بالاتر می‌رود کیفیت گوشت و قیمت آن در بازار کم‌تر می‌شود، عنوان کرد: ماهی قزل‌آلا با وزن 500 تا 600 گرم به قیمت 12 هزار تومان به فروش می‌رسد چرا که با بالا رفتن وزن آن هم تقاضا برای خرید کم‌تر می‌شود و هم کیفیت گوشت کاهش می‌یابد.