نخستین پیام‌های هسته‌ای مردان ترامپ و عقب‌نشینی از پاره‌کردن برجام

تیلرسون مقابل سناتورهای امریکایی قریب به 10 ساعت نشست تا ثابت کند که گزینه مناسبی برای شصت و نهمین وزارت امور خارجه ایالات متحده است. اما در این ساعت‌های متوالی آنچه بیشتر به چشم آمد موضع‌گیری‌های تیلرسون درباره ایران و روسیه بود.
لورا روزن، تحلیلگر ارشد مسائل ایران درباره این نشست برای المانیتور می‌نویسد: دولت ترامپ نسبت به نگه داشتن توافق هسته‌ای ایران با 1+5، منعطف است و البته این توافق را از تمام زوایه‌ها و کاملا دقیق بررسی می‌کند تا از وفای به عهد کامل ایران و اجرای بی‌کم و کاست برجام از سوی این کشور مطمئن شود. تیلرسون در بخش‌های دیگری از سخنان خود ادعا کرد که شاید این دولت اقدام به بررسی یک توافقنامه ضمیمه‌ای کند تا به این قطعیت برسد که ایران هرگز به سمت سلاح هسته‌ای نخواهد رفت. تیلرسون در بخش مقدماتی سخنان خود خطاب به سناتورهایی که به وی زل زده بودند، گفت: اولویت‌های بی‌شماری در منطقه خاورمیانه وجود دارد. اما این اولویت‌های متعدد نباید توجه ما را از اصلی‌ترین آنها که مبارزه با داعش است، دور نگه دارد. باید توجه داشته باشیم که زمانی که همه‌چیز را در قالب اولویت برای خود تعریف کنیم دیگر هیچ اولویتی نخواهیم داشت. مبارزه با داعش باید اصلی‌ترین اولویت ما در خاورمیانه باشد.
امتناع از جنایتکار خواندن پوتین
سخت‌ترین پرسش‌ها از تیلرسون را مارکو روبیو، سناتور جمهوریخواه از ایالت فلوریدا مطرح کرد و البته مهم‌ترین آنها نیز سیاستی بود که تیلرسون در قبال روسیه اتخاذ خواهد کرد. گزینه ترامپ برای وزارت امور خارجه از اینکه ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه را جنایتکار جنگی بخواند، سرباز زد و البته تاکید کرد که امریکا باید دست به اقدام جدی‌تری در سال 2014 در برابر روسیه می‌زد. اشاره تیلرسون به مساله اشغال کریمه توسط روسیه در آن سال بود.
عربستان در مسیردلخواه ما حرکت می‌کند
مساله دیگری که منجر به داغ شدن بحث میان تیلرسون و روبیو شد مساله حق زنان در عربستان سعودی بود. تیلرسون تلاش کرد نشان دهد که وی از همان ارزش‌هایی دفاع می‌کند که روبیو از آنها سخن می‌گوید اما به هرحال تاکید کرد که فکر نمی‌کند چندان بتوان درباره ارتقای این مسائل در سایر کشورها با مشت آهنین برخورد کرد. تیلرسون در این مقوله اندکی عنان کلام را به سمت حمایت از حاکمیت سعودی برد و گفت: در حال حاضر تغییراتی در عربستان سعودی در شرف رخ دادن است. این کشور در همان مسیری حرکت می‌کند که ما به دنبال آن هستیم. من فکر می‌کنم ما نباید گام‌های تحریک‌زایی‌برداریم که عربستان را از ادامه مسیری که در آن قرار دارد، منحرف کنیم.
نه قاطع به سیاست تغییر رژیم
تیلرسون در مجموع سخنان خود در این 9 ساعت بارها و بارها بر لزوم نگاه منطقی به حوادث تاکید کرد و خود را مهندسی خواند که عمدتا با حقایق سر و کار داشته و ایده آل‌گرایی جایی در تصمیم‌گیری‌هایش ندارد. وی برخی تلاش‌های امریکا برای تغییر رژیم و حاکمیت در سایر کشورها را زیر سوال برد و گفت: فکر می‌کنم که شغل من به عنوان دیپلمات ارشد در کابینه آتی خواهد بود که گزینه‌های دیگر را به جای تغییر رژیم پیش ببرم. تیلرسون در این باره گفت: هر تصمیمی برای تغییر در حاکمیت و رهبری یک کشور نباید با سهل‌انگاری گرفته شود. وی در پاسخ به سوال یک جمهوریخواه دیگر درباره جایگاه دخالت‌های نظامی در دولت آتی ترامپ گفت: سوال اصلی این است که پس از این دخالت چه اتفاقی رخ خواهد داد؟ وظیفه من این است که از قرار گرفتن کشور در مسیر یک دخالت نظامی دیگر جلوگیری کنم. مسوولیت من این است که راهکارهای دیگری را پیدا کنم تا در سایه آنها بتوانیم رشد آرام و حرکت کردن حاکمیت یک کشور به سمت مسیری که می‌خواهیم را تضمین کنیم.
غیبت امریکا، در را برای روسیه باز کرد
بخش بزرگی از سخنان تیلرسون به روسیه اختصاص داشت. وی که سابقه فعالیت‌های تجاری در روسیه را در کارنامه خود دارد ابتدا به عنوان مقدمه تلاش کرد به سناتورهای کمیته روابط خارجی سنا بگوید که مسکو از چه لنزی جهان را نگاه می‌کند با اینهمه درباره رفتاری که وزارت امور خارجه وی در قبال روسیه اتخاذ خواهد کرد، سخن چندانی به میان نیاورد. وی البته سیاست‌های باراک اوباما در قبال روسیه در پرونده اوکراین و همچنین منش وی در پرونده سوریه زمانی که از خطوط قرمز مدنظر واشنگتن عبور شد اما کاخ سفید سکوت کرد، را به باد انتقاد گرفت. شاه کلید سخنان تیلرسون درباره روسیه آنجا بود که گفت: باید درباره رابطه خود با مسکو با شفافیت کامل برخورد کنیم. روسیه امروز یک خطر برای ما محسوب می‌شود اما رفتارهای این کشور در تامین منافعش به هیچ‌وجه غیرقابل پیش‌بینی نیست. حمله این کشور به اوکراین، الحاق کریمه به خود، حمایت از دولت بشار اسد همه و همه قانون‌های بین‌المللی را زیر پا گذاشته است. اما این غیبت رهبری امریکا و ارسال سیگنال‌های متفاوت بود که در را برای این اقدام‌های روسیه باز گذاشت. ما به وعده‌ها و تعهدهایی که به متحدان خود داده بودیم وفا نکردیم و از آنها عقب‌نشینی کردیم. یا سیگنال‌های متفاوت یا ضعیف از خود بروز دادیم و خط قرمزهای ما در نتیجه انفعال ما به خطوط سبز بدل شدند. تشخیص ندادیم که روسیه نه مانند ما فکر می‌کند و نه مانند ما عمل می‌کند. روسیه بیش از هر چیز دیگری به دنبال بازتعریف نقش خود در نظم جهانی است. برای رسیدن به این جایگاه تلاش می‌کند و می‌خواهد سایرین را به گفت‌وگو درباره نقشی که می‌تواند در نظم جهانی ایفا کند، وادار کند. دو کشور می‌توانند به درک بهتری از هم دست پیدا کنند و البته که ما دو کشور به احتمال بسیار زیاد نمی‌توانیم دوست باشیم.
تاکید بر نظارت دقیق بر اجرای برجام از سوی ایران
لورا روزن در بخش‌هایی از گزارش خود می‌نویسد: هنگامی که نوبت به پرسش و پاسخ درباره ایران و توافق هسته‌ای رسید، پاسخ‌های تیلرسون به یک سناتور دموکرات نشان داد که وی تسلط چندانی به برجام ندارد. وی ادعا کرد که در سایه برجام، ایران می‌تواند اسلحه هسته‌ای بخرد اما نمی‌تواند آن را در داخل تولید کند. البته بعدها وی در فاصله استراحت تعیین شده این سخنان خود را تصحیح کرد و گفت مطلع شده است که ایران هم در سایه معاهده منع تکثیر تسلیحات هسته‌ای و هم در سایه برنامه جامع اقدام مشترک هرگز نمی‌تواند به سلاح هسته‌ای دست پیدا کند. نامزد مدنظر ترامپ برای وزارت امور خارجه دولتش در ادامه سخنانش تاکید کرد که دولتش بازبینی برجام را انجام خواهد داد و در میان مدت تلاش می‌کند اجرای آن را به دقت دنبال کند. برنامه احتمالی تیلرسون برای دراز مدت نیز این است که شاید به سمت مذاکره دوباره‌ای برود که در نتیجه آن یک توافقنامه ضمیمه هم متولد شود. تیلرسون در این باره گفت: درباره توافق هسته‌ای، من تلاش می‌کنم نگاه جامعی به آن داشته باشم و البته توافق جانبی را هم دنبال کنم تا در سایه آن از تمام فعالیت‌های ایران آگاهی داشته باشیم. باید بدانیم که آیا ایرانی‌ها به تمام تعهدات خود برای شفافیت‌سازی برنامه‌های خود پاسخ مثبت می‌دهند یا خیر. هدف ما تغییر نکرده و همچنان همان است که ایران نمی‌تواند تسلیحات هسته‌ای داشته باشد.
وزیر امور خارجه مدنظر ترامپ در حالی بر عدم دستیابی ایران به بمب اتمی تاکید دارد که دولت ایران بارها و بارها تاکید کرده به دنبال بمب هسته‌ای نبوده و نیست و بسته شدن پرونده ابعاد احتمالا نظامی برنامه اتمی ایران موسوم به پی‌ام دی نیز گواه دیگری بر همین ادعای ایران است. تیلرسون در مقدمه سخنان خود ایران و کره شمالی را در کنار هم قرار داد و ادعا کرد: دشمنانی مانند ایران و کره شمالی تهدیدهای جدی برای جهان هستند چرا که با نرم‌های بین‌المللی کنار نمی‌آیند. نامزد وزارت امور خارجه کابینه ترامپ در بخش‌های دیگری از این مقدمه با بیان اینکه حذف داعش می‌تواند نخستین گام در از میان بردن توانایی‌های سایر گروه‌ها و افرادی باشد که امنیت امریکا و متحدانش را تهدید می‌کنند، گفت: «حذف داعش می‌تواند به ما اجازه دهد که بر حذف سایر نیروهای رادیکال مانند القاعده، اخوان المسلمین و برخی گروه‌های حامی ایران تمرکز کنیم. در حالی که ابهام درباره چهره‌های حاضر در بدنه وزارت امور خارجه تیلرسون همچنان به قوت خود باقی است اما مشخص نیست که چه کسی به تیلرسون درباره ایران و به خصوص چند و چون توافق هسته‌ای مشاوره می‌دهد.
وزیر امور خارجه ترامپ از پاره کردن برجام سخن نگفت
آنچه از سخنان تیلرسون درباره ایران به چشم رسانه‌ها آمد، تعهد وی به اجرای برجام بود. رویترز دراین باره نوشت: هرچند که تیلرسون وعده بازبینی کامل توافق هسته‌ای را داده است اما خواهان رد کامل توافقی نشده است که ایران و 1+5 در سال 2015 به آن دست یافتند. این موضع‌گیری تیلرسون را می‌توان نخستین نشانه‌های برآمده از کابینه آتی ترامپ درباره برجام دانست که برخلاف اظهارات شخص دونالد ترامپ هنگام رقابت‌های انتخاباتی است. نامزد جمهوریخواهان در کارزار انتخاباتی‌اش این توافق را به‌طور کلی زیر سوال برده بود اما از زمان پیروزی، سیگنال‌های متفاوت و گاه متناقضی را درباره اجرای برجام یا نادیده گرفتن آن نشان داده است. ترامپ گاه از پاره کردن برجام سخن گفته است گاه گزینه مذاکره مجدد را روی میز گذاشته و از امتیاز‌گیری دوباره از ایران سخن گفته است. برخی منابع نزدیک به ترامپ می‌گویند که تیلرسون بسیار بیش از سایر شخصیت‌های درون کابینه ترامپ مانند وزیر دفاع یا رییس سازمان سیا مورد مشورت رییس‌جمهور تازه نفس درباره ایران خواهد بود. تیلرسون مانند شخص ترامپ روحیه تجاری دارد و یک بار در ماه مارس در مصاحبه‌ای ادعا کرده بود که با توجه به موقعیت ایران، کمپانی‌های امریکایی می‌توانند به روی سرمایه‌گذاری در ایران فکر کنند. برخی از تحلیلگران غربی می‌گویند که تیلرسون در جریان نخستین حضور خود در کمیته روابط خارجی سنا و 9 ساعت جدل با سناتورها تلاش کرد درباره ایران موضع میانه را اتخاذ کند و به خصوص این میانه روی را هم درباره جمهوریخواهانی که خواهان پاره کردن برجام بودند به کار بگیرد و هم درباره کسانی که نگاه منعطف‌تری به برجام دارند و می‌گویند که این توافق باید با جدیت و سختگیری بیشتری از سوی امریکا دنبال شود. تیلرسون در بخش‌هایی از سخنان خود تاکید کرد که محدودیت‌های هسته‌ای اعمال شده بر ایران در سال 2030 به پایان خواهد رسید و نگرانی وی این است که در آن زمان ایران به مسیر قبلی بازگردد. مساله توافق هسته‌ای ایران با 1+5 تنها موضوعی نبود که تیلرسون درباره ایران روی آن تمرکز کرد. وی در بخش‌هایی از سخنان خود گفت: تمرکز بیش از حد بر مساله هسته‌ای، موجب می‌شود تا از تهدید فوری‌تر از جانب ایران، یعنی حمایت این کشور از حماس و حزب‌الله غافل شویم. وجود «تهدید ایران» موجب شکل‌گیری یک محور مشترک شده است. به واسطه ایران، اکنون شاهد آن هستیم که اسراییل، ایالات متحده و همسایگان عرب منطقه، همگی دشمنی مشترک دارند. در حالی که تیلرسون نیز مانند ترامپ، مقابله با داعش را اصلی‌ترین اولویت دستگاه دیپلماسی امریکا می‌داند، فضایی برای همکاری با ایران بر سر داعش به وجود می‌آید که در این هفته‌ها همواره این مساله یکی از پرسش‌های مدنظر خبرنگاران از تیم ترامپ بوده است. تیلرسون در نخستین نشست خود با سناتورها احتمال همکاری با ایران برای مقابله با گروه تروریستی داعش را رد نکرد و در این باره گفت: شکست داعش پیش روی ماست و همین حالا هم داریم با ایرانی‌ها در عراق همکاری می‌کنیم.
برجام، تعهد بین‌المللی ما است
جیمز ماتیس، ژنرال بازنشسته، رییس پیشین ستاد فرماندهی مرکزی ایالات متحده، مردی که به واسطه مواضع تند و صراحت کلامش به سگ دیوانه شهرت یافته است. یونیفورم‌پوشی که ابتدا به گعده دولت باراک اوباما در سال 2010 راه پیدا کرد اما در سال 2013 به دلیل اختلاف نظرهای فاحشی که با مافوق خود بر سر ایران پیدا کرد، کنار گذاشته شد. افسر حرفه‌ای نظامی که اگر از سد سنا عبور کند اولین مقام نظامی در این جایگاه و رتبه است که بعد از ۵۰ سال به وزارت دفاع امریکا می‌رسد. جیمز ماتیس بارها و بارها ایران را پایدارترین تهدید برای ثبات و صلح در خاورمیانه خوانده بود. هرچند دونالد ترامپ و رکس تیلرسون مقابله با داعش را اولویت اصلی دولت آتی امریکا می‌دانند اما این ژنرال ایران‌ستیز اوایل بهار در یک سخنرانی تمام وزنه خود را بر روی پرونده ایران گذاشته بود و گفت: القاعده و داعش تهدیدهای جدی هستند اما هیچ تهدیدی از نظر تاثیرات پایدار در بلندمدت روی ثبات و شکوفایی منطقه و امید جوانان به آینده بهتر، جدی‌تر از ایران نیست. هرچند که گفته می‌شود تیلرسون اصلی‌ترین طرف مورد مشورت ترامپ در کابینه درباره ایران است اما به شکل سنتی نباید از نقش وزرای دفاع در پرونده‌های نظامی فرامرزی در امریکا به سادگی گذشت. ماتیس پیش از این‌باراک اوباما را به عنوان معمار توافق هسته‌ای با ایران به ساده لوح بودن متهم کرده بود. وی همچنین با انتقادهای تند و تیز از برجام تاکید کرده بود که این توافق معیوب است و نباید آن را توافق نامید بلکه نام صحیح آن یک تاخیر هسته‌ای بدون توقف کامل است. با این‌همه در نگاه ماتیس به توافق‌های بین‌المللی مزیتی وجود دارد که ذات توافق هسته‌ای را حفظ شده می‌کند. ژنرال ماتیس برخلاف همه سیاست‌های ایران‌ستیزانه‌ای که دارد متوجه ماهیت چندگانه بودن توافق هسته‌ای است و پیش از این هم اعلام کرده بود که هرگونه عقب‌نشینی از این توافق به ویژه بدون حمایت متحدان دیگر، امریکا و منطقه را در مسیر شکست قرار می‌دهد. روز پنجشنبه 24 ساعت پس از حضور رکس تیلرسون در کمیته روابط خارجی مجلس سنا، ژنرال جیمز ماتیس، نامزد پیشنهادی دونالد ترامپ برای وزارت دفاع در کمیته امور دفاعی سنا حاضر شد. ماتیس نیز با سوال‌های بی‌شمار درباره ایران در این جلسه دوره شد. وی مجددا در این نشست، توافق هسته‌ای ایران با کشورهای غربی را توافقی غیردوستانه نامید اما همزمان تاکید کرد که وقتی امریکا تعهدی داده است، ما باید با همکاری هم‌پیمانان خود به آن تعهدات عمل کنیم. ماتیس همچنان تلاش کرد صفت‌های پیشین داده شده به برجام را حفظ کند و تاکید کرد که برنامه جامع اقدام مشترک مصوب جولای 2015 یک توافقنامه ناقص کنترل تسلیحاتی است. سخنان ماتیس درباره ایران سناتورهای نشسته در کمیته دفاعی را که انتظار شنیدن موضع‌گیری‌های سرسختانه‌تری را داشتند ناامید کرد. ماتیس در بخش‌هایی از سخنان خود درباره برجام گفت: این یک توافقنامه دوستانه نیست اما زمانی که امریکا تعهد می‌دهد باید پای این تعهد بایستد. با توجه به آنکه دونالد ترامپ پس از پیروزی درباره خط و مشی رسمی خود در قبال برجام سخنی به میان نیاورده است و تنها در یک مورد در واکنش به قطعنامه ضد اسراییلی در توییتر خود توافق هسته‌ای را آغاز پایان دوستی اسراییل و امریکا در دوره اوباما خواند، رسانه‌های غربی سخنان ماتیس را فاصله گرفتن از مافوقش در قبال ایران خواندند.
تمرکز ماتیس بر محدود کردن منطقه‌ای ایران؟
یکی از اصلی‌ترین دغدغه‌هایی که در مورد دولت دونالد ترامپ وجود دارد بحث تلاش‌های این دولت برای تشدید تحریم‌های غیرهسته‌ای علیه ایران به بهانه فعالیت‌های منطقه‌ای تهران، آزمایش‌های موشکی این کشور و همچنین اختلاف‌ها با غرب بر سر مسائل حقوق بشری است. این استراتژی احتمالی ترامپ در برابر ایران سوژه سوالی از ماتیس شد و یکی از سناتورها از وی درباره جنبه‌های غیر هسته‌ای فعالیت‌های ایران سوال کرد. ماتیس در پاسخ گفت: اگر آشکارا نشان دهیم ایران با استفاده از حامیان و نیروهای تروریستی چه مقاصدی را در سر دارد، می‌توانیم ایران را محدود کنیم. منظور ماتیس از آشکارا به تصویر کشیدن فعالیت‌هایی از ایران در منطقه است که بتواند اجماع کشورهای اروپایی با امریکا برای اقدام علیه ایران را جلب کند. دولت باراک اوباما نیز در سال‌های نخست حضور خود در کاخ سفید با حصول اجماع توانست تحریم‌های رنگارنگی را از کانال اتحادیه اروپا، کنگره و دولت امریکا وشورای امنیت سازمان ملل علیه ایران وارد کند. ماتیس در حالی امیدوار به جلب چنین اجماعی است که اتحادیه اروپا در یک سال گذشته از عمر اجرای برجام امیدوار به بقای این توافق و استفاده از ظرفیت نقش‌آفرینی ایران در منطقه برای پایان دادن به بحران‌هایی است که سرریز امنیتی آن قاره سبز را گرفتار کرده است. ژنرال ماتیس در بخش‌های دیگری از سخنان خود تاکید کرد که باید تهدید موشک‌های بالستیک ایران را جدی گرفت. ژنرال ماتیس پیش از این در سخنانی تاکید کرده بود که سه اولویت دارد: ایران، ایران و ایران. این موضع‌گیری ماتیس از وی چهره‌ای ضدایرانی ساخته بود و بسیاری از مخالفان برجام به وی به چشم سرمایه‌ای برای مقابله با توافق هسته‌ای نگاه می‌کردند. با این‌همه گفته می‌شود که ماتیس هرچند در مساله برجام خواهان حفظ اتحاد میان امریکا و سایر اعضای 1+5 است اما در سال‌های حضور خود در کابینه ترامپ علیه فعالیت‌های منطقه‌ای ایران موضع‌گیری‌های سختگیرانه‌تری خواهد داشت. هرچند که ماتیس از سال‌های دور مخالف فعالیت‌های منطقه‌ای ایران بوده است اما برخی از تحلیلگران می‌گویند که نظر وی با نظر ترامپ درباره همکاری با بازیگران منطقه‌ای مانند ایران برای مهار داعش متفاوت باشد. یکی از اصلی‌ترین سوال‌هایی که برای تحلیلگران مسائل منطقه وجود دارد این است که ماتیس با این سابقه ایران ستیزی چه طرحی برای مقابله با افزایش نقش و نفوذ ایران در منطقه به روی میز کاری ترامپ خواهد گذاشت ؟
ترجیح ناتو بر روسیه
پس از اظهارات ماتیس در کمیته امور دفاعی سنا، رسانه‌هایی مانند پالیتیکو نوشتند که وزیر دفاع کابینه ترامپ با وی بر سر مساله ایران اختلاف‌های فاحشی دارد. ماتیس برخلاف ترامپ و تیلرسون، روسیه را نگرانی و دغدغه جدی و در حال رشد از چند جبهه خواند. از سوی دیگر در حالی که رییس‌جمهور منتخب امریکا می‌گوید امنیت، مقوله‌ای است که متحدان امریکا باید بهای بیشتری برای آن پرداخت کنند و بارها و بارها هم نقش ناتو را زیر سوال برده و توجه به آن را ذیل شعار امریکا اول است، قرار داده اما ماتیس خواهان افزایش جایگاه ناتو و توجه اعضای آن به این پیمان امنیتی است. ماتیس از منظر توجه به ائتلاف‌ها و اتحادهای بین‌المللی به برجام نگاه می‌کند و اعتقاد دارد که آنچه در طول تاریخ اهمیت آن اثبات شده مساله حفظ اتحادی فراآتلانتیکی است. ماتیس درباره نقش ناتو به سناتورهای حاضر در کمیته امور دفاعی سنا گفت: ناتو یک حلقه مرکزی برای حفظ امنیت ما و همچنین پرونده دفاعی ما است. من فکر می‌کنم که ما باید اراده سیاسی جدیدی را برای تقویت این اتحاد نظامی به تصویر بکشیم. باید از این اتحاد برای به عقب نشاندن روسیه و پایان دادن به رفتارهای خشن او استفاده کنیم. پالیتیکو در این باره می‌نویسد: نگاه‌های کلان ماتیس توانست نظر مساعد و مثبت بسیاری از اعضای این کمیته را تامین کند. در این کمیته چهره‌های بسیار تندی حضور دارند و بسیاری از سناتورهای حاضر در نشست فوق به‌شدت نگران سیاست‌های روسی دونالد ترامپ در سال‌های آتی هستند. ماتیس در این نشست به صراحت میان نگاه خود و ترامپ درباره روسیه فاصله گذاشت و تاکید کرد که ولادیمیر پوتین، رییس‌جمهور روسیه تلاش می‌کند اتحاد درون ناتو را تضعیف کند. سناتور جان مک کین از ماتیس سوال کرد که آیا فکر می‌کند ترامپ بیش از سایر روسای جمهور امریکا در نزدیکی امریکا و روسیه توفیقاتی را به دست بیاورد؟ ماتیس در پاسخ گفت: تاریخ شوخی نیست و من هیچ راهنمایی بهتر از تاریخ برای جلو رفتن در مسیرهای‌مان نمی‌بینم. فکر می‌کنم در حال حاضر مهم‌ترین چیز این است که متوجه واقعیت وضعیت به وجود آمده میان خود و پوتین باشیم. باید بدانیم و بپذیریم که او به دنبال شکستن اتحاد میان اعضای اتحاد آتلانتیک شمالی (ناتو) است. ما باید گام‌های اقتصادی، دیپلماتیک، نظامی لازم را با متحدان‌مان‌برداریم تا بتوانیم از خود در برابر این اتفاق دفاع کنیم.
بر اجرای صحیح برجام نظارت می‌کنم
مایک پومپئو، نامزد ریاست سیا، سازمان اطلاعات مرکزی امریکا روز پنجشنبه در جلسه کمیته سنا که برای تایید وی به عنوان رییس این نهاد اطلاعاتی امریکا تشکیل شده بود، حاضر شد. یکی از چندگانه‌های ترسناک در کابینه دونالد ترامپ که از اعضای جنبش تی پارتی است. وی به یکی از راست‌ترین چهره‌های حاضر در طیف جمهوریخواهان تعلق دارد و از هر طرح خشونت‌طلبانه‌ای حمایت می‌کند. پومپئو، عضو انجمن ملی اسلحه، گروه لابی گسترش استفاده از سلاح گرم در امریکا است. وی همواره مخالف بستن بازداشتگاه گوانتانامو بوده است و روحانیون مسلمانی را که حملات تروریستی را به اندازه کافی محکوم نمی‌کنند، برابر با تروریست‌ها می‌داند. وی در سال‌های حضور در کنگره از مخالفان سرسخت سیاست‌های اوباما در لیبی و در مواجهه با مذاکرات هسته‌ای ایران بوده است. پومپئو تا پیش از حضور در جلسه مجلس سنا از سرسخت‌ترین مخالفان برجام و نه البته مخالف معمولی بود. وی درست چند روز پیش از حضور در این جلسه در حساب توییتری خود نوشته بود: منتظر عقبگرد از این توافق فاجعه‌بار با بزرگ‌ترین دولت حامی تروریسم در جهان باشیم. این نخستین موضع‌گیری ضدبرجامی وی نبود و چندماه پیش نیز در یک یادداشت ادعا کرده بود که توافق هسته‌ای ما را در معرض خطر فزاینده قرار داده است. مایک پومپئو همچنین یکی از نمایندگان جمهوریخواه بود که در ماه فوریه سال 2016 میلادی از طریق دفتر حفاظت منافع ایران برای بازدید از ایران درخواست داده بودند. در آن مقطع زمانی آنها دلیل این درخواست برای حضور در ایران را نظارت بر انتخابات مجلس شورا و مجلس خبرگان در هفتم اسفند 94 خوانده بودند. وزارت امور خارجه ایران نیز با رد درخواست آنها این اقدام را نامناسب خوانده بود. مایک پومپئو یکی از چهره‌های تندرویی است که ادعا می‌کند به غیر از توافق هسته‌ای بین ایران و قدرت‌های جهانی، ایران و آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم دو توافق جانبی محرمانه دارند. ادعایی که دولت باراک اوباما بارها و بارها تکذیب کرده است. نامزد دونالد ترامپ برای حضور در راس ساختار سیا همچنین به دنبال تشدید تحریم‌های تسلیحاتی ایران است. در جلسه روز پنجشنبه مجلس سنای امریکا با مایک پومپئو، وی از مواضع پیشین خود فاصله گرفت و اعلام کرد که براطلاع‌رسانى دقیق به سنا در مورد اجراى توافق هسته‌ای با ایران موسوم به برجام متمرکز خواهد بود. در حالی که بسیاری از سناتورها انتظار داشتند مایک پومپئو همان اظهارنظرهای توییتری درباره برجام را در جلسه نیز تکرار کند اما وی در پاسخ به سوال‌هایی درباره یادداشت‌هایی که در این خصوص نوشته و موضع جدیدیش برای نظارت کامل بر اجرای برجام گفت: این اظهارات پیش از اعلام نامزدی‌ام برای تصدی ریاست سیا بوده است و درصورت تایید شدنم برای تصدی این مقام بر اطلاع‌رسانى دقیق به سنا در مورد اجراى توافق هسته‌ای با ایران موسوم به برجام متمرکز خواهم بود. جمله‌ای از مایک پومپئو که در فضای مجازی بسیار شنیده شد اظهارنظر بی‌ادبانه وی در مورد ایرانیان بود. وی در جلسه کمیته سنا ایرانی‌ها را حرفه‌ای در تقلب خواند. یکی از سناتورها از وی سوال کرد که آیا تدابیری که در برجام برای پایبندی ایران به این توافق وجود دارد برای راستی‌آزمایی ایران کافی است؟ این عضو کنگره امریکا با حرفه‌ای خواندن ایرانی‌ها در تقلب گفت: هرچند که امریکا سیستم نظارت بسیار جدی دارد اما من همچنان نگران این هستم که ایرانی‌ها بتوانند چیزی را مخفی کنند. نامزد دونالد ترامپ برای ریاست سیا در ادامه سخنانش گفت: شما می‌توانید روی تعهد من حساب باز کنید که من ظرفیت‌های امریکا را برای اطمینان از اینکه هیچ اقدام ایرانی‌ها دور از چشم ما نخواهد ماند، افزایش خواهم داد. برخی از رسانه‌های امریکایی با استناد به سخنان پومپئو نوشتند که توافق هسته‌ای ایران در سایه حضور وی در سازمان سیا، عبور راحت و ایمنی نخواهد داشت و به‌شدت تحت نظارت قرار خواهد داشت.
سیاست واحد سه‌گانه امنیت ملی در برابر ایران
برآیند سخنان نامزدهای وزارت امور خارجه، وزارت دفاع و رییس سازمان سیا کابینه دونالد ترامپ این است که سلب حیات از برجام دیگر یکی از کارت‌های روی میز دولت جدید امریکا حداقل در کوتاه و میان‌مدت نخواهد بود. پیش از این جمله واحد برای اعضای تیم امنیت ملی دونالد ترامپ این بود: برجام را پاره می‌کنیم. در نخستین جلسه استماع این سه چهره مشخص شد که هر سه این مقام‌های منتخب به دونالد ترامپ در حفظ برجام کمک خواهند کرد. البته این حفظ با بازبینی جامع و اجرای سرسختانه آن خواهد بود. در حالی که برخی از رسانه‌های غربی از فاصله افتادن میان ترامپ و اعضای تیم امنیت ملی‌اش بر سر برجام سخن می‌گویند اما به نظر می‌رسد که آنچه از زبان این سه نفر شنیده شد گویای استراتژی‌ای است که دونالد ترامپ در مقابل برجام تصمیم به اخذ آن گرفته است. دونالد ترامپ در حالی خود را برای حضور در کاخ سفید مهیا می‌کند که در تیم وی همگی داعش را نخستین تهدید می‌دانند و پس از آن هم دیدگاه‌های متفاوتی در قبال نحوه مواجهه با روسیه دارند که همین تناقض در دیدگاه می‌تواند آنها را در چندماه نخست آغاز به کار گرفتار رابطه پرفراز و نشیب و چندلایه با مسکو کند. در چند ماه گذشته اروپایی‌ها به علاوه روسیه و چین در بزنگاه‌های متفاوت به ترامپ هشدار داده‌اند که برجام توافقی بین‌المللی است و بر هم زدن یک جانبه آن ممکن نخواهد بود. دونالد ترامپ که در داخل امریکا نیز با مخالفت‌های جدی روبه رو است در ماه‌های نخست و شاید سال‌های نخستین حضور در کاخ سفید باید تلاش کند وعده‌های اقتصادی داده شده را تحقق ببخشد و لذا در چنین فضایی هزینه‌های دست به یقه شدن با اروپا، چین و روسیه بر سر ایران برای مرد تاجر مسلکی مانند وی عاقلانه به نظر نمی‌رسد. ایران به صحنه اقتصادی و سیاسی جامعه جهانی بازگشته است، تحریم‌های هسته‌ای برداشته شده‌اند، قراردادهای سنگین اقتصادی بسته شده‌اند و در بحران‌های منطقه‌ای ایران نقش بازیگر موثر را ایفا می‌کند و بازگرداندن همه اینها به نقطه صفر بدون اجماع جهانی دیگر ممکن نیست. هرچند که همگان ریاست‌جمهوری ترامپ را جعبه سیاه سربسته‌ای می‌دانند که به سختی می‌توان محتوای آن را حدس زد اما برآورد سخنان سه عضو احتمالی کابینه سرنخ‌هایی از رفتار ترامپ در برابر ایران را نشان می‌دهد. هرچند که این سه مقام در قبال مساله‌ای مانند روسیه دیدگاه‌های متفاوتی را اتخاذ کردند اما خروجی مشترک سخنان آنها درباره توافق هسته‌ای این بود: دولت دونالد ترامپ، برنامه جامع اقدام مشترک را پاره نخواهد کرد.