محرومیت مبتلایان به اختلالات روان از پوشش بیمه بستری/ بیماران اختلالات روانی در انتظار تحقق برنامه ششم توسعه

مهرو ماهر،خبرنگار گروه اجتماعی خبرگزاری آنا- با توجه به اینکه وزارت بهداشت نسبت به روند رو به رشد ابتلا به اختلالات اعصاب و روان در کشور هشدار می‌دهد، ضرورت مراجعه به روانپزشک و روانشناس احساس می‌شود در حالی که مراجعه به مراکز مشاوره و روانپزشکی هزینه‌بر است و سازمان‌های بیمه‌گر ارائه برخی از این خدمات را تحت پوشش قرار نمی‌دهند به طوری که بیماران مبتلا به اختلالات روانی مزمن نمی‌توانند بیشتر از 56 روز از خدمات بستری بیمه استفاده کنند. همچنین باید به این موضوع نیز توجه داشته باشیم که تعداد تخت‌های روانپزشکی کشور نیز با کمبود و محدودیت مواجه است. به طوری که به گفته حسن هاشمی، وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هم‌اکنون حدود ۴۰ هزار بیمار اعصاب و روان در کشور داریم که به دلیل کمبود تخت روانپزشکی کمتر از ۱۰ هزار نفر از آنها می‌توانند بستری شوند.

بر همین اساس علی اسدی، معاون دفتر سلامت روان، اجتماع و اعتیاد وزارت بهداشت در مورد متوسط میانگین نیاز به بستری بیماران اختلالات روان به خبرنگار آنا می‌گوید: نیاز به بستری بیماران اختلال روان بر اساس تشخیص پزشک معالج مشخص می‌شود البته حدود یک درصد از بیماران اختلال روان نیاز به بستری پیدا می‌کنند، متوسط مدت بستری بیماران روانپزشکی حدود 20 تا 30 روز است اما برخی از مبتلایان به اختلالات روانی مزمن به بستری بیش از این مدت نیاز دارند که بیمه‌ها تا سقف 56 روز در سال از بستری را تحت پوشش قرار می‌دهند.

او می‌افزاید: متاسفانه در صورتی که براساس صلاحدید پزشک، بیمار مبتلا به اختلالات روان بیش از 56 روز بستری شود از حمایت‌های بیمه‌ای محروم است بر همین اساس ما برای افزایش تعداد روزهای اقامت بیماران روان در بیمارستان‌ها با بیمه‌های پایه مذاکره کردیم، همچنین در تعرفه‌های جدید که بازنگری شده این موضوع در نظر گرفته شده است.

پیامد‌های تحت پوشش بیمه نبودن خدمات روانپزشکی

سحر انصاری، روانپزشک با اشاره به هزینه‌های سنگین درمان اختلالات روان به خبرنگار آنا می‌گوید: پوشش ندادن دوره‌های طولانی مدت بستری بیماران مبتلا به اختلالات روان آثار نامطلوبی در سلامتی و آینده این افراد برجای خواهد گذاشت زیرا بیماری‌های روان پس از مدتی دوباره عود می‌کند و بهبودی و ابتلا مجدد افراد نوسان دارد به طوری که افراد پس از درمان بهبود پیدا می‌کنند بنابراین در صورتی که تحت پوشش بیمه نباشند به دلیل نگرانی و ناتوانی در پرداخت هزینه‌های روانپزشکی از مراجعه و درمان مجدد خودداری می‌کنند.

این عضو انجمن روانپزشکان ایران به بخشی از اثرات نامطلوب خودداری از مراجعه به روانپزشک اشاره کرده و می‌گوید: خودداری از مراجعه و درمان مجدد بیماران اختلالات روان نیز باعث می‌شود دوره بعدی درمان بیماری طولانی‌تر و شدیدتر باشد، حتی درمان در این مقطع حسا‌س‌تر و زمان‌برتر می‌شود به‌طوری‌که پاسخ به درمان مطلوب و اثربخش نخواهد بود.

او تامین هزینه بیماری‌های روانپزشکی را یکی از معضلاتی می‌داند که اکثر روانپزشکان با آن مواجه هستند زیرا ارائه خدمات روان‌درمانی و روانپزشکی تحت پوشش بیمه نیست در حالی که درمان به موقع و جلوگیری از تشدید اختلالات روانی از بروز مجدد اختلالات مزمن روانی پیشگیری می‌کند.

هدی میر محمد صادقی، مدیر کل دفتر مشاوره و امور روان‌شناختی بهزیستی با اشاره به تعرفه‌های سازمان بهزیستی کشور خدمات مشاوره و سلامت روان به خبرنگار آنا می‌گوید: هم اکنون 1800مرکز مشاوره در بخش خصوصی و 300مرکز تخصصی فعال در سازمان بهزیستی در حال فعالیت است و برای ارائه خدمات روانپزشکی حدود 60 تا 80هزار تومان تعرفه در نظر گرفته شده است اما بیمه خدمات روانپزشکی یکی از مهم‌ترین موضوعات قابل بحث است که باید مورد توجه و بررسی قرار گیرد.

اختصاص تلفن رایگان برای ارائه خدمات مشاوره روان

سازمان بهزیستی کشور برای افرادی که توان مراجعه به مراکز مشاوره را ندارند شماره تلفن 1480 را در نظر گرفته است که افراد می‌توانند با تماس تلفنی با این شماره به صورت رایگان خدمات مشاوره‌ای مورد نیاز خود را دریافت کنند.به طوری که سال گذشته بیش از یک میلیون و 200هزار نفر با این شماره تلفن تماس گرفتند و حدود 800هزار نفر نیز توانستند از مشاوره‌های رایگان سازمان بهزیستی کشور بهره‌مند شوند.

البته انصاری، روانپزشک اختصاص یک شماره رایگان برای ارائه مشاوره روان به افراد ناتوان در مراجعه به مراکز روانشناسی و مشاروه را مثبت ارزیابی می‌کند اما معتقد است ارائه خدمات روان درمانی و روانپزشکی از طریق گفت‌وگو و تلفن کارایی و اثر بخشی لازم را ندارد و باید شرایطی فراهم شود که افراد بتواند در نخستین روزهای احساس بیماری روان به روانپزشک و مشاور مراجعه کنند.

حل مشکل حق بستری بیماران روان در سال آینده

اسدی ناتوانی بیمه‌ها در تامین منابع مالی را یکی از دلایل پوشش ندادن بیماران اختلالات روانی می‌داند و معتقد است بیمه‌ها به دلیل تامین منابع مالی نمی‌توانند بیش از این مدت 56 روز بیماران را تحت پوشش قرار دهند بنابراین به یک همکاری بین بخشی نیاز است، هم اکنون نیز در حال رایزنی با بیمه‌ها هستیم تا بتوانیم این مساله را به عنوان یکی از موانع مراجعه بیماران روان به بیمارستان حل کنیم.

معاون دفتر سلامت روان، اجتماع و اعتیاد وزارت بهداشت امیدوار است در سال آینده و در برنامه ششم توسعه این مساله حل شود و می‌گوید: بیمه‌ها عملا پای بسیاری از اقدامات روانپزشکی آمدند زیرا قبلا برخی از اقدامات روانپزشکی وروانشناختی پوشش بیمه‌ای نداشت و هم اکنون این موضوع حل شده است.

وی افسردگی را به عنوان شایع ترین اختلال روان در کشور عنوان می‌کند و معتقد است: براساس پایش ملی کشور در سال 90 حدود 24درصد افراد گروه سنی 15 تا 64 سال کشور از یک نوع اختلال روان پزشکی رنج می‌برند که از بین این افراد مبتلایان به افسردگی بیشترین تعداد مبتلایان به اختلالات روانی را تشکیل می‌دهند.

اسدی ادامه می‌دهد: هم اکنون حدود 12 درصد از جمعیت کشور از افسردگی رنج می‌برند، همچنین اختلالات اضطرابی 15 درصد مبتلایان به اختلال روانی را به خود اختصاص داده‌ است که البته اختلال اضطرابی چند بیماری روانی را شامل می‌شود.

رویکرد وزارت بهداشت؛ ارائه خدمات روانپزشکی در بیمارستان‌های عمومی

هم اکنون در شهر تهران تعداد انگشت شماری از بیمارستان‌های تخصصی روانپزشکی را داریم به طوری که خدمات تخصصی روانپزشکی تنها در بیمارستان روزبه، رازی، ایران در بخش دولتی و یا بیمارستان میمنت و چند مرکز دیگر در بخش خصوصی فعالیت می‌کنند البته ارائه خدمات روانپزشکی در برخی از بیمارستان‌های عمومی مانند بیمارستان رسول اکرم و امام حسین نیز در قالب یک بخش ارائه می‌شود که به نظر می‌رسد برای این تعداد روز افزون بیماران مبتلا به اختلالات روان کافی نیست.

اسدی در مورد احداث بیمارستان تک تخصصی روانپزشکی در کشور می‌گوید: در هیچ کجای دنیا رویکرد احداث بیمارستان تک تخصصی وجود ندارد بر همین اساس وزارت بهداشت نیز بر این موضوع متمرکز نیست اما بیمارستان‌های عمومی بهترین مکان برای ایجاد بخش‌های روانپزشکی هستند زیرا در بیمارستان‌های عمومی همه تخصص‌ها وجود دارد و دسترسی به آن برای بیماران مبتلا به اختلالات روان و خانواده‌های آنان نیز ساده است. همچنین همه خدمات مورد نیاز یک بیمار روان از جمله آزمایشگاه، عکس برداری، مشاوره‌های داخلی و سایر تخصص‌ها در بیمارستان عمومی وجود دارد مهم‌تر از همه اینکه با حضور بیماران روان در بیمارستان‌های عمومی از آنان انگ زدایی می‌شود.

او تاکید می‌کند: براساس رویکرد وزارت بهداشت، خدمات سلامت روان در دل خدمات جامع سلامت ادغام شده است تا دسترسی مردم به خدمات سلامت روان از طریق بستری در بیمارستان‌های عمومی افزایش پیدا کند و این یکی از استراتژی‌های بزرگ سازمان جهانی بهداشت است.

افزایش تخت‌های روانپزشکی در دستور کار وزارت بهداشت

در دوره‌های قبل دستور العمل وزارت بهداشت مبنی بر اختصاص 10درصد از تخت‌های بیمارستا‌ن‌های عمومی به بیماران روان ابلاغ شده بود که متاسفانه در همه مراکز درمانی اجرا نشد، اسدی صدور چنین ابلاغیه‌ای را در دوره‌های قبل می‌داند و می‌گوید: در دولت یازدهم تدابیر دیگری در این زمینه اندیشیده شد به طوری که از طریق تغییر کاربری تخت‌های بیمارستان‌هایی که ضریب اشغال تخت‌های آن زیر 60 درصد بود با پیگیری وزارت بهداشت و اختصاص اعتبارات توانستیم آن‌ها را به تخت‌های روانپزشکی در بیمارستان های عمومی تغییرکاربری دهیم.

او معتقد است: با این روش حدود 1000تخت روانپزشکی به ظرفیت تخت‌های روانپزشکی کشور افزوده شد و با افزایش تخت‌های روانپزشکی در بیمارستان‌های عمومی از بیماران انگ زدایی شد زیرا بیمارستان‌های عمومی انتخاب شده در سراسر کشور پراکنده بود و در یک منطقه خاص و یا یک بیمارستان متمرکز نبود. همچنین با پراکندگی تخت‌های روانپزشکی در سراسر کشور افرادی که در مناطق دور افتاده امکان دسترسی به بیمارستان‌های روانپزشکی را نداشتند از این طریق توانستند به آسانی به این مراکز مراجعه کنند. به طوری که اجرای این طرح باعث شد از 10 تخت روانپزشکی در یک بیمارستان به 80 تخت در یک بیمارستان ارتقا یابد.

با وجود اینکه اعتراف به بیماری و اختلالات روانی در افراد می‌تواند در بهبود و تشخیص بهتر نوع اختلال به روانپزشک کمک کند اما برخی از افراد سعی در پنهان کردن بیماری (اختلالات اعصاب و روان) خود دارند در حالی که به گفته حسن هاشمی، وزیر بهداشت، امروزه در کنار افراد مشهور در دنیا، روان شناس و روان پزشک وجود دارد و برخلاف گذشته، این موضوع عیب نیست بلکه یک هنر است.

باتوجه به اینکه اختلالات روانی از جمله افسردگی و اختلالات اضطرابی در جامعه رو به افزایش است، ضرورت افزایش خدمات پوششی بیمه‌ها و تجهیز مراکز بهداشتی و درمانی برای نگهداری و درمان این بیماران بیش از پیش احساس می‌شود. به نظر می‌رسد سازمان‌های بیمه‌گر و وزارت بهداشت باید تدابیر و سازو کاری برای حمایت از این بیماران در نظر بگیرند و شرایطی را فراهم کنند که افراد بتوانند به راحتی و با هزینه کم به مراکز روانپزشکی و روانشناسی مراجعه کنند و از این طریق بروز اختلالات روانی در مراحل اولیه شناسایی و درمان شود زیرا درمان به موقع اختلالات روان می‌تواند از شیوع و بروز آسیب‌های اجتماعی بکاهد.