جای خالی کتاب‌های غیرآموزشی در زاهدان/ نبود کتاب‌فروشی‌های جامع در سیستان و بلوچستان
هادی حسینی‌نژاد، خبرنگار فرهنگی آنا: عوامل مختلفی در روند توزیع کتاب به سراسر کشور وجود دارد که امکان محقق شدن عدالت فرهنگی در حوزه نشر را در سراسر کشور محقق می‌کند. به جز ساز و کار شبکه‌های توزیع کتاب، علاقه‌مندی مردم شهرها و استانها به کتاب و کتاب‌خوانی و همچنین وجود بستر لازم برای عرضه کتاب در مناطق مخالف، از عوامل مهم در این زمینه هستند؛ هرچند تک تک عوامل مربوطه به چرخ نشر، از مولف و ناشر گرفته تا مخاطب، همگی همچون حلقه‌هایی تو در تو به یک‌دیگر متصل بوده و روی یک‌دیگر تاثیر می‌گذارند؛ اما به هر تقدیر بررسی شرایط کتاب‌فروشی‌ها در استان‌های مختلف، می‌تواند نمایه‌ای باشد از مشکلاتی که در عرصه فروش و ارائه کتاب در کشور ما وجود دارند.
استانی با 2 و نیم میلیون نفر جمعیت و کتاب‌فروشی‌های محدود
از اطلاعات و آمارهای رسمی مشخص است یکی از استان‌هایی که در زمینه فروش کتاب و کتاب‌فروشی مشکلاتی دارد، استان سیستان و بلوچستان است؛ استانی که بیش از 180 هزار کیلومتر مربع مساحت دارد بیش از 2 و نیم‌میلیون نفر از هم وطنان ما در آن زندگی می‌کنند. یکی از مصادیق وجود نارسایی در شبکه فروش کتاب در این استان، میزان مشارکت پایین کتاب‌فروشان سیستان و بلوچستان در طرح‌های حمایتی ارشاد است؛ آنچنان که در طرح حمایتی پاییزه کتاب، تنها 2 کتاب‌فروش از این استان مشارکت داشتند.
حسین‌مسگرانی، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان سیستان و بلوچستان در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی آنا، ضمن تایید وجود نارسایی‌ها در سیستم فروش کتاب در این استان، درباره وضعیت کتاب‌فروشی‌ها در مرکز استان گفت: «تعداد کتاب‌فروشی‌ها در زاهدان کم نیست، اما تعداد قریب به اتفاق این کتاب‌فروشی‌ها یا به فروش کتاب‌های کمک‌درسی اختصاص دارند، یا کتاب‌های مذهبی. به عبارت دیگر مشکل ما کمبود کتاب‌فروشی‌های جامعی است که در آن‌ها کتاب‌هایی از تمام حوزه‌ها و موضوع‌ها ارائه شود.»
همه درسی-مذهبی فروش‌اند
وی ضمن بیان این مطلب که شاید در مرکز استان، 2 یا 3 کتاب‌فروشی باشد که بتوان در آن‌ها کتاب‌هایی غیر از کتاب‌های درسی و مذهبی یافت، افزود: «ما در اداره کل ارشاد استان، درصدد تحقق برنامه‌هایی هستیم که بتواند خلاء موجود در حوزه کتاب‌فروشی‌ها را رفع کند. به طوری که ما در تعامل با شورا اسلامی و شهرداری زاهدان به دنبال ایجاد چند کتاب‌فروشی جامع در شهر هستیم.»
مسگرانی اظهار داشت: «خواسته ما این است که زمین‌هایی را به طور رایگان و یا با اجاره پایین در اختیار ما بگذارند تا نسبت به احداث کتاب‌فروشی‌های جامع در آن‌ها اقدام کنیم؛ فروشگاه‌هایی شبیه شعبه‌های شهر کتاب در تهران. در این زمینه، قول همکاری و مساعدت به ما داده‌اند و امیدواریم این مهم را اجرایی کنیم.»
بعد مسافت از تهران و مشکلات ارسال کتاب
وی ضمن بیان این مطلب که نمایشگاه کتاب استان سیستان و بلوچستان، همواره یکی از پرفروش‌ترین نمایشگاه‌های استانی در کشور است و یکی از دلایل رونق آن، نبود کتاب‌فروشی‌های جامع در استان به شمار می‌آید، گفت: «البته یکی دیگر از مشکلات ما، مسافتی است که از مرکز کشور یعنی شهر تهران داریم. چراکه بعد مسافت باعث می‌شود انتقال تازه‌های نشر به استان، هزینه‌های به مراتب بیشتری را نسبت به سایر استانها دربرداشته باشد. به همین دلیل، پیشنهاد ما به برگزارکنندگان نمایشگاه کتاب زاهدان این بوده که برای ترغیب بیشتر ناشران به شرکت در این نمایشگاه، تخفیفات بیشتری را برای این نمایشگاه در نظر بگیرند.»
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان سیستان و بلوچستان ضمن بیان این مطلب که به دلیل تعدا پایین کتاب‌فروشی‌ها در زاهدان، اتحادیه‌ای در این زمینه وجود ندارد و اداره کل ارشاد مستقیما اقدام به صدور پروانه می‌کند، ادامه داد: «همین مسأله بعد مسافت، باعث شده که دسترسی به کتاب‌های جدیدالانتشار در استان، محقق نشود و مردم از کتاب‌های تازه بی‌بهره بمانند.»
وی خاطر نشان کرد: «البته عوامل دیگری همچون مشکلات اقتصادی و معیشتی، درآمد پایین مردم استان، بیکاری و نبود سرمایه‌گذاری‌ها در استان و واحدهای کارخانه‌ای و تجاری، باعث شده که میل به کتاب و کتاب‌خوانی در استان کاهش پیدا کند که بدون شک بهبود این مشکلات، لازمه ایجاد بازار کتاب پررونق در استان است. به همین خاطر است که اکثر کتاب‌فروشی‌ها در زاهدان و سایر شهرستان‌ها، در کنار کتاب به فروش لوازم‌التحریر و حتی اسباب‌بازی هم روی آورده‌اند.»
از کتاب‌فروشی تا عطر و سجاده‌فروشی!
مرتضی سلطانی‌نژاد، معاون امور فرهنگی و مطبوعات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان سیستان و بلوچستان، ضمن تایید معضلات مربوط به کتاب‌فروشی‌ها در سطح استان، در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی آنا گفت: «عمده کتاب‌فروشی‌های ما، کمک درسی هستد. کتاب‌فروشی‌های دیگر هم، مانند کتاب‌فروشی‌های اطراف مسجد مکی، عمدتا مذهبی فروش هستند و بخش قابل توجهی از آن‌ها به فروش کتاب‌های اهل تسنن اختصاص دارد.»
وی اظهار داشت: «با توجه به آمار پروانه‌هایی که اداره کل برای کتاب‌فروشی‌ها صادر کرده، زاهدان دارای 62 کتاب‌فروشی‌است که برخی از آن‌ها فعال نیستند. برخی نیز به دلیل مشکلات اقتصادی به فروش سایر اقلام مانند عطر و چادر و سجاده و ... نیز می‌پردازند. البته به جز این آمار، مواردی هم وجود دارد که با کسب مجوز از اصناف دیگر، مشغول به فعالیت بوده و در کنار آن، به ارائه و فروش کتاب نیز می‌پردازند که البته عمدتا آموزشی و کمک‌درسی هستند؛ مثل لوازم‌التحریر فروشی‌ها.»
آمار کتاب‌فروشی‌های شهرستان‌ها
سلطانی‌نژاد درباره آمار سایر شهرستان‌های این استان نیز توضیح داد: «مطابق با تعداد پروانه‌های صادر شده، برای سراوان 6، خاش 8، میرجاوه 2، زابل 12، زهک 2، ایرانشهر 46، چابهار 12، نیم‌شهر 2، سرباز 2 و کنارک 2 پروانه کتاب‌فروشی صادر شده است.»
معاون امور فرهنگی و مطبوعات اداره کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان سیستان و بلوچستان در توضیح برنامه احداث کتاب‌فروشی‌های جامع در زاهدان، گفت: «با موافقت سازمان‌ها و نهادهای استانی مثل فرمانداری و استانداری و شورای فرهنگ عمومی، قرار است در 5 نقطه شهر زمین‌هایی در اختیار ما گذاشته شود تا با کمک خیرین و متقاضیان دایر کردن کتاب‌فروشی، در آن‌ها کتاب‌فروشی‌هایی احداث شود که در آن‌ها قفسه‌های متنوع برای انواع موضوعات و حوزه‌های نشر وجود داشته باشد.»
وی مشکل سرانه مطالعه پایین را، مشکلی ملی و در حد کشور خواند و گفت: «عمده آمار مراجعه به کتاب در استان، مربوط به دانش‌آموزان و دانشجویان است که آن‌ها هم معمولا به جز کتاب‌های درسی، کمتر به سراغ کتاب می‌روند.»
انتهای پیام/