تاکسی تلفنی‌ها زیر سایه تاکسی‌های «آنلاین»

به گزارش گروه رسانه های دیگر خبرگزاری آنا از روزنامه ایران، تاکسی‌های آنلاین دردسرهای خودشان را دارند. بویژه وقت‌هایی که هوا بارانی می‌شود یا برفی، «تاکسی‌های آنلاین هم مانند خیلی دیگر از هم صنف‌هایشان کمیاب می‌شوند.» این را فردی می‌گوید که جزو مشتری‌های پر و پا قرص تاکسی‌های آنلاین است. «هادی» که در منطقه مینی سیتی تهران می‌نشیند، می‌گوید که هفته‌ای که تهران برفی و هوا بشدت سرد شده بود، هرچقدر که سفارش تاکسی‌داده است، هیچ‌پیامی از هیچ راننده‌ای نشنیده و جالب اینکه هر چقدر هم منتظر مانده، خبری از تاکسی‌های آنلاینی که روزهای عادی 5 دقیقه‌ای می‌رسیدند، نبوده است. او می‌گوید که البته این اتفاق به ندرت می‌افتد، اما در انتظار تاکسی‌های آنلاین ماندن چه در هوای آفتابی و چه در هوای بارانی کار درستی نیست، چرا که یکی از مزیت‌های این تاکسی‌ها نسبت به آژانس‌ها، همین «سروقت رسیدن» آنهاست. هادی البته حرف‌های دیگری هم دارد. او می‌گوید که برخی مواقع، نرخ تاکسی‌های آنلاین هم متفاوت می‌شود. یعنی مسیری که همیشه 14هزار تومان را نشان می‌دهد، در برخی روزها به 16 هزارتومان می‌رسد که این موضوع، مسافران را گیج می‌کند.
قلی‌زاده هم به‌عنوان دانشجویی که به‌قول خودش مرتب از تاکسی‌های آنلاین استفاده می‌کند، می‌گوید مزایای این تاکسی‌ها این است که در هر مکان و زمانی که احتیاج داشته باشید، کمتر از 5 دقیقه ماشین جلوی در منتظرتان ایستاده و نیازی نیست که دقیقه‌های طولانی در انتظار خودرویی بایستید که معلوم نیست چه زمانی به شما ملحق می‌شود. از طرفی شما می‌توانید با امکانی که در اختیارتان است، خودروی بهتر و با امکانات بیشتری را انتخاب کنید. مثلاً من چندین بار خودروی جک مشکی که کولردار هم بود با راننده‌ای انتخاب کردم که به نظر می‌رسید سطح سواد بالاتری نسبت به سایر راننده‌ها دارد، چون خیلی رفتار مؤدبانه‌ای داشت و حتی درباره شهر هم اطلاعات خوبی ارائه می‌داد. مثلاً وقتی از جلوی باغ قلهک رد شدیم، بخوبی می‌دانست که این باغ متعلق به دوره قاجار است، چند هکتار وسعت دارد و اینکه مثلاً 90 ساله به دولت انگلیس اجاره داده شده و از این اطلاعات که جالب است یک راننده در اختیارتان قرار بدهد. قلی‌زاده، اما تنها نگرانی‌اش بابت تاکسی‌های آنلاین، اعتماد کردن یا نکردن به آنها است.
خودش می‌گوید که خیلی وقت‌ها با تردید سوار تاکسی می‌شود، چون نمی‌داند که آیا این همان تاکسی است یا نه! بویژه نیمه‌های شب که بناچار باید تاکسی بگیرد و به فرودگاه یا ترمینال برود. حرف‌های قلی‌زاده البته حرف‌های «مهشید» هم هست. او که حالا سال آخر رشته روان‌شناسی است درباره یکی از تجربیات استفاده از «تاکسی‌ آنلاین» این‌طور می‌گوید: «من فقط یکبار از این تاکسی‌های آنلاین استفاده کردم که همان یکدفعه هم پشیمان شدم. چون راننده به آدرس ما مسلط نبود و زمان زیادی هم در راه مانده بود، از طرفی با یک خودروی مدل بالای عجیب و غریب آمده بود که با ترس و لرز سوار شدیم. بعد هم چون آدرس مقصد را بلد نبود، راه ما را خیلی دور کرد. در مجموع تجربه خوبی نبود، چون نمی‌دانستیم چطور باید به این فرد اعتماد کنیم البته خدا را شکر در نهایت سالم به مقصد رسیدیم.»
«تاکسی‌ آنلاین» به‌گفته خیلی‌ها، یک شغل دوم محسوب می‌شود. یعنی برخی‌ها که کاروبارشان بیرون سکه است، ترجیح می‌دهند وقت‌هایی که بیکار مانده‌اند یا جیب‌شان از بد روزگار خالی شده، با خودرویی که وقت‌های تنهایی، انیس و مونس شان شده، چراغ آنلاین شان را روشن کنند و به استقبال در راه مانده‌های خسته و کلافه بروند. مثل «کریم» که از نظر مالی وضعیت روبه‌راهی دارد و خانه‌اش هم در ولنجک تهران است. اما به گفته خودش وقت‌هایی که حقوق بازنشستگی وزارت نفتی‌اش ته می‌کشد، خودروی سمندش را بر می‌دارد و می‌رود به‌دنبال مسافرکشی آنلاین! حقوقش هم اگر چه بالا نیست، اما خودش می‌گوید که از «هیچی بهتر است!»
«مسعود» هم مانند «کریم» وقت‌هایی به سراغ تاکسی‌ آنلاین می‌رود که از سرکار به خانه برگشته و خسته و درمانده نیست. «خب وقتی در خانه هستم و کاری ندارم، اپلیکیشن را فعال می‌کنم تا یک مسافر به من معرفی کند، وقت‌هایی هم که نخواهم، گزینه را غیر فعال می‌کنم. مثل خیلی‌های دیگر، الآن خیلی ازکارمندها شبیه من، تاکسی‌ آنلاینی را شغل دوم خود انتخاب کرده‌اند، چون می‌توانند نیمه وقت هم کار کنند.»، اما «مسعود» می‌گوید که اجازه نداده کسی از شغل دومش با خبر شود، برای همین از برچسب «تاکسی‌ آنلاین» روی خودرویش استفاده نمی‌کند. خودش می‌خندد و می‌گوید که دور آدرس‌های آشنا و اسم‌های نیمه آشنا را خط کشیده و ترجیح می‌دهد با چراغ خاموش حرکت کند! (یعنی حالا‌حالاها نمی‌خواهد کسی سراز کار دومش در بیاورد.) مسعود بر خلاف آنچه این روزها درباره تاکسی‌های آنلاین تبلیغ می‌شود، می‌گوید که مدرک شهرشناسی که جزو الزامات این شغل محسوب می‌شود را نگرفته و در حال حاضر هم مدرک شهرشناسی ندارد.
او فقط یک کپی از سند خودرو خود را تحویل داده و درباره درآمدی که از این راه به‌دست می‌آورد، این‌طور توضیح می‌دهد: «خب قیمت ما از آژانس‌ها و خودروهای دربستی پایین‌تر است، اما همین که در مسیر می‌توانم مسافر جابه‌جا کنم، کارم را راحت کرده است.» او روزانه حدود 50 هزار تومان از این راه کسب درآمد می‌کند و معتقد است که برای فردی که به هر دلیلی نیاز به پول دارد، درآمد بدی نیست.
برخلاف او، اما خیلی از راننده‌های تاکسی‌های آنلاین دیگر معتقدند که درآمدشان از این راه از راننده‌های آژانس‌های دائم کمتر است. چرا که آنها باید 13درصد درآمد حاصله خود را به کارفرما بپردازند. این درصد البته برای راننده در آژانس از 15تا 20درصد متغیر است، اما درآمدی که نصیب‌شان می‌شود هم چندین برابر تاکسی‌های‌ آنلاین ‌است، ضمن اینکه بیمه هم ندارند و این مشکل اصلی رانندگان تاکسی‌های آنلاین است، به گفته آنها، دلیل اصلی درصد پایین آنها هم «نداشتن بیمه» است چون بیمه کردن موجب می‌شود کارفرما درصد بیشتری برای خود بردارد و به‌طور حتم این کار برای راننده، هزینه‌بردار است. در آن سوی ماجرا، اما رانندگان آژانس‌ها قرار گرفته‌اند که معتقدند هم‌اکنون «تاکسی‌های آنلاین» کار و بارشان را بدجور کساد کرده‌اند. «علی» که روبه‌روی بیمارستان چشم پزشکی در انتظار تورکردن یک مسافر دست به عصاست، با گلایه از بی‌رونقی این روزهای آژانس‌ها، می‌گوید وضعیت آنها با گذشته، زمین تا آسمان توفیر کرده است. او اشاره می‌کند به زنی که در انتظار یک تاکسی‌ آنلاین این پا و آن پا می‌شود و بعد رو به من می‌گوید: «ببین خانم، وضعیت هر روزمون همینه، تا میایم به خودمون بجنبیم، یک تاکسی از راه می‌رسه و مسافرامونو قاپ می‌زنه، نمی‌شه هم حرفی زد، مسافره دیگه، دلش می‌خواد با اون بره، ولی اوضاع ما چی می‌شه، اگه بگم مسافرامون نصف شده، غلو نکردم.»
علی البته درباره کم شدن مسافرهایشان هم صادقانه می‌گوید که تنها دلیل این کار قیمت پایین تاکسی‌های آنلاین ا ست: «مسیری که من 18 می‌گیرم، تاکسی‌ آنلاین با 12تومن تمومش می‌کنه، خب مسافرم چشم هاش بازه، سرش تو حساب و کتابه، معلومه که سراغ ما نمی‌یاد.»
علت این اختلاف حساب هم شنیدنی است. او می‌گوید درصدی که راننده آژانس‌ها می‌پردازند با درصدی که رانندگان تاکسی‌های آنلاین می‌پردازند متفاوت است. او البته با شک و تردید می‌گوید که رانندگان تاکسی‌ آنلاین مبلغ بسیار کمی را به‌عنوان درصد به کارفرما می‌پردازند. چرایش را هم می‌توانید از زبان «پرویزی» که به تازگی از «تاکسی‌ آنلاین» به «آژانس» برگشته، بشنوید. او می‌گوید: «تعداد ماشین‌هایی که عضو تاکسی های آنلاین هستند هزار دستگاه و بلکه بیشتر است و همین موضوع مزیت کار با تاکسی‌ آنلاین است. پس کارفرما به درصد بسیار کمتری راضی می‌شود. اصلاً هر چقدر درصد بگیرد برایش به صرفه‌ است از مثلاً 30-20 خودرویی که در یک آژانس کار می‌کنند. علاوه بر این یک آژانس باید مبلغ زیادی را به‌عنوان مالیات بپردازد. پس برای یک راننده نمی‌ارزد که مبلغ کمتری از مسافر بگیرد.
پرویزی، اما به نکته دیگری هم اشاره می‌کند و آن همان دلیلی است که او را از «تاکسی‌ آنلاین» به «آژانس» برگردانده است. «من به‌عنوان یک راننده مجبور بودم از صبح تا شب ده‌ها مسیر بروم که در نهایت درآمدی را عایدم می‌کرد که در آژانس به دست می‌آوردم. خب بهتر دیدم که مسیرهای کمتری را بروم و درآمد بیشتری کسب کنم تا حداقل به خودروام استهلاک کمتری وارد شود.البته فراموش نکنید که کار و کاسبی آژانس‌ها هم الان کساد شده و به همین راحتی‌ها راننده جدید قبول نمی‌کنند. پس خیلی‌ها به اجبار به سمت تاکسی‌های آنلاین می‌روند. وگرنه برای رانندگان آژانس‌ها کار در تاکسی‌های آنلاین به صرفه‌ نیست.»
آقای رزاقی به‌عنوان راننده‌ای که حدود 15 سال است کار در آژانس را با هیچ کار دیگری عوض نکرده معتقد است که اغلب رانندگان تاکسی‌های آنلاین از شهرستان‌های دیگر آمده‌اند و این کار را به‌عنوان راحت‌ترین کار پذیرفته‌اند.او برای این حرفش هم سند می‌آورد و می‌گوید: کافی است به پلاک تاکسی‌های آنلاین نگاه کنید. آن وقت متوجه حرف‌های من می‌شوید، متأسفانه کار ما 50-40 درصد افول کرده و خیلی از همکاران ما با وجود سابقه بالا از کار بیکار شده‌اند.
پس نمی‌توانید تأثیر آنلاین‌ها را بر کار آژانس‌ها نادیده بگیرید. به گفته رزاقی، «تاکسی‌های آنلاین» قابل اعتماد هستند چرا که نه تنها از یک سازمان که از چندین مرکز مهم مثل وزارت کشور و پلیس فتا مجوز دریافت کرده‌اند و کارشان هم کاملاً ‌قانونی است. به گفته او در حال حاضر 2 تاکسی آنلاین در تهران در حال فعالیت رسمی هستند. اما مدیرعامل یکی از این مؤسسات تاکسی آنلاین درباره اینکه چطور می‌توان به این تاکسی‌ها اعتماد کرد حرف‌های قابل توجهی می‌زند. او می‌گوید: مسافران وقتی درخواست می‌دهند مشخصات راننده و پلاک خودرو را دریافت می‌کنند، پس باید قبل از سوارشدن مشخصات را تطابق دهند. علاوه بر این هر راننده برچسب ویژه تاکسی‌ آنلاین دریافت می‌کند که موظف است روی شیشه خودرو الصاق کند. جدا از همه این موارد در صورت نیاز مسیر هر راننده‌ای قابل ردیابی است. پس جای نگرانی وجود ندارد. مگر اینکه مسافری به اشتباه سوار خودرویی دیگر شود. او با بیان اینکه کمیسیون راننده با توجه به شاخصه هایی مثل مدل خودرو تعیین می‌شود درباره شیوه نرخ‌گذاری می‌گوید: یکی از مزایای تاکسی‌ آنلاین این است که هزینه هرسفر براساس متغیرهایی مشخص می‌شود که دست راننده نیست. مسافر پیش از سوار شدن قیمت را می‌بیند و نیازی به چانه زدن و درگیر شدن با راننده ندارد. از طرفی قیمت به متغیرهایی مثل زمان پیک، منطقه به منطقه و مسافت وابسته است.
این مدیر حوزه تاکسی‌های آنلاین با تأیید اینکه «تاکسی‌ آنلاین» شغل دوم خیلی از راننده‌ها است، تصریح می‌کند: برخی راننده‌ها به صورت تمام وقت و برخی دیگر نیمه وقت مشغول کارند که همین موجب شده دانشجوها، هنرمندان و حتی خبرنگاران هم از این فرصت برای کسب درآمد بیشتر استفاده کنند. او البته درباره بیمه رانندگان هم با بیان اینکه تاکنون هیچ راننده‌ای از سوی تاکسی‌ آنلاین بیمه نشده است، می‌گوید: البته این به‌معنای نداشتن بیمه شخص ثالث نیست و هر راننده‌ای موظف به داشتن بیمه‌نامه شخص ثالث است.
تنها مزیت تاکسی‌ آنلاین یا بهتر است بگویم مهم‌ترین ویژگی‌اش، استقلال کاری رانندگان است. راننده موظف است در روز حداکثر 10 ساعت و در هفته چند ساعت کاری تعیین شده را رعایت کند. البته زمان فعال یا غیرفعال بودن راننده کاملاً به خود او وابسته است.
با وجود این تمایل مسافران به استفاده از تاکسی‌های آنلاین را نباید نادیده گرفت. خیلی‌ها برخلاف حرف‌هایی که زده شد معتقدند کار در تاکسی آنلاین برای هر دو طرف (مسافر و راننده) به صرفه‌تر و مناسب‌تر است.