مجید نداف: قرار بود بنویسیم کربلای 4 تاکتیک فریب کربلای 5 بود، اما مرحوم نخعی و شاگردانش نپذیرفتند/ سردار رشید: پروژه مهم روزشمار جنگ، مرهون تلاش‌های دکتر نخعی است

به گزارش خبرنگار سیاسی خبرگزاری آنا، در این مراسم حجت‌الاسلام حاجی ابراهیم، عضو هیأت علمی دانشکده معارف دانشگاه امیرکبیر در سخنانی مرحوم نخعی را مصداق انسان‌هایی معرفی کرد که از زندگی روزمره و مادی عبور کرده و با برخورداری از عشق الهی و دردمندی زندگی خود را وقف تحقق آرمانها و ارزشهای خود می کنند.

وی با اشاره به آشنایی بیست ساله خود با مرحوم نخعی در مورد شخصیت او افزود: ایشان آدمی عاشق، مومن، متشرع، آداب دان و صبور و رفیقی خوب و صالح بود. مرحوم نخعی واقعا شجاع بود، شجاعتی که امثال من نداریم.

محدث، دیگر عضو هیئت علمی دانشگاه امیرکبیر نیز در سخنان کوتاهی ضمن قرائت شعری از مرحوم نخعی، به دو مقطع از زندگی ایشان در ابتدای دفاع مقدس و ابتدای تدریس درس ریشه های انقلاب اسلامی در دانشگاه‌ها اشاره کرد.

سردار رشید: پروژه مهم روزشمار جنگ، مرهون تلاش‌های دکتر نخعی است

سپس سردار محسن رشید، دوست و همرزم قدیمی مرحوم نخعی از آشنایی خود با وی از سال 59 و از زمان ورود به دفتر سیاسی سپاه گفت و 25 سال همکاری تنگاتنگ خود با مرحوم نخعی را به 5 دوره تقسیم کرد.

رئیس پیشین مرکز مطالعات و تحقیقات جنگ با اشاره اجمالی به راه اندازی دفتر سیاسی سپاه در سال 59، کاربردی ترین موضوع کاری این دفتر را در آن زمان گروه‌های سیاسی و منازعات ایدئولوژیک دانست و افزود: بخش مدیریت بررسی گروه‌ها با مرحوم نخعی بود و البته جنس مدیریت مرحوم نخعی با مدیریت‌های مرسوم تفاوت داشت و اگر وی نبود نتیجه ملموس حاصل نمی‌شد.

وی ادامه داد: خروجی فعالیت آقای نخعی در چارچوب بیانیه‌ای در صدهزار نسخه منتشر شد و خروجی دیگر آقای نخعی کتاب «تروریسم ضد مردمی» درمورد سازمان مجاهدین خلق بود.

او گفت: در دوره دوم سال 61 تا 63 که تازه جنگ آغاز شده بود ما با خلا یک نیروی موثر برای مدیریت تدوین تاریخ جنگ مواجه بودیم که آقای نخعی از بحث گروه‌ها خارج شد و اولین تاثیرگذاری آقای نخعی خلق واژه راوی جنگ بود. در این مقطع که اوج پیروزی‌های جنگ بعد از فتح خرمشهر بود، وزارت خارجه می‌خواست کتابی راجع به جنگ تدوین شود که این کتاب سه بخش داشت و بخش اصلی آن گزارش چهارعملیات موفق ما بود. در آن زمان برای اولین بار گزارش مدون جنگ به همت آقای نخعی نوشته و منتشر شد.

سردار رشید ادامه داد: نخعی در ابتدای کار روایتگری جنگ، گفت که باید اولین راوی خودم باشم تا بر ابعاد کار مسلط شوم. از این رو در عملیات رمضان با وجود ناراحتی کلیه در گرمای تابستان و ماه رمضان و شرایط تلخ شکست وارد عرصه شد و خود از نزدیک کار روایت جنگ را لمس کرد.

وی افزود: مرحوم نخعی تقوای بالای تحقیقاتی داشت تا بتواند از خروجی‌اش دفاع کند. ایشان مبدع اولین همایش آموزشی و مهارتی برای راویان جنگ بود و اولین دوره آموزشی را برای راویان جنگ برگزار کرد. بهبود چشمگیر عملکرد راویان جنگ در طی 5 سال پایان جنگ محصول فعالیت آقای نخعی بود.

به گفته سردار رشید، نخعی در سال 1368 مشغول مرکز مطالعات جنگ شد و تا سال 1369 در مرکز ماند و سپس به دانشگاه آمد و از سال 1372 به مرکز بازگشت و پروژه مهم روزشمار جنگ را که از سال 1366 آغاز شده بود مهندسی مجدد کرد و این کار ارزشمند، مرهون تلاشهای ایشان است.

محسن رشید در پایان سخنان خود گفت: در یک جمله نخعی قابل تکرار نیست و ما هرچه کردیم در مرکز مطالعات جنگ مرهون ایشان بود و یک سرو گردن از دیگران بالاتر بود.

نداف: غیبت فرماندهان دفاع مقدس در نکوداشت نخعی نشان داد او تاریخ جنگ را واقعی نوشت، نه از نگاه فرماندهان

در ادامه برنامه مجید نداف، از پژوهشگران ارشد جنگ به سابقه ی 35 ساله شاگردی خود نسبت به مرحوم نخعی در دفتر سیاسی سپاه و روایتگری جنگ اشاره کرد و افزود: تاریخ نگاری جنگ ایران و عراق مرهون مرحوم نخعی است .

وی گفت: غیبت برخی فرماندهان دفاع مقدس در همایش نکوداشت دکتر نخعی را باید به فال نیک گرفت، زیرا نشان می‌دهد اتهام تدوین تاریخ از نگاه فرماندهان از اساس غلط است. اگر نخعی و شاگردانش در تاریخ نگاری، فرمانده محور بودند و مثلا می‌نوشتند کربلای4 تاکتیک فریب کربلای5 بود، در طول بیماری و سپس در مجلس ترحیمش، فرماندهان بیشتری حداقل تظاهر به همدردی و حضور می‌کردند.

نداف با یاد کردن از نخعی به عنوان یک استاد سخاوتمند، که از او خیلی چیزها یاد گرفت تاکید کرد: شخصیت آقای نخعی آمیزه ای از سنت و روشنفکری بود. آقای نخعی از یک طرف توجه فراوان به اعتقادات اسلامی با گرایش معنوی و ذکر و دعا داشت و همواره به دوستان و همکاران توصیه می کرد این گونه باشند و از طرف دیگر در شناخت مهمترین مسائل سیاسی و اجتماعی به قدری قوی و جلوتر از سایر افراد بود که می توان گفت بر برخی از نظریات اندیشمندان تسلط کامل داشت و همین تسلط او بعدها زمینه ساز کارهای ارزشمند او شد که در نوع خود بی نظیر است.

وی اضافه کرد: رویکرد دکتر نخعی به جنگ غیراحساسی، غیر تبلیغاتی و کاملا علمی و فنی بود، درعین اینکه بسیار مخلص و معتقد بود. ایشان افراد مستعد را از بین رزمندگان و بسیجیان شناسایی می کرد و آنها را به جرگه راویان جنگ وارد می کرد و به آنها می گفت، تفنگ شما زمین نمی ماند اما تاریخ انقلاب و جنگ زمین مانده است.

نداف تصریح کرد: رویکرد دکتر نخعی واقع‌گرایانه بود. او مخالف فرمانده محوری بود و اعتقاد نداشت تاریخ جنگ را از نگاه فرماندهان بنویسیم بلکه معتقد بود این رویداد مهم باید براساس واقعیت نوشته شود.

وی ادامه داد: نخعی نسبتی با رویکردهای متحجرانه نسبت به دفاع مقدس نداشت. ایشان حتی گاهی با توجه به حساسیتهایی که وجود داشت، با گذاشتن اسم ائمه به عنوان رمز عملیات مخالف بود و می گفت این اقدامات شائبه رویکرد فرقه ای ایجاد می‌کند و در عین حال به ما می‌گفت از شهید بروجردی الگو بگیرید.

این پژوهشگر مرکز مطالعات جنگ افزود: مرحوم نخعی بیش از یک رزمنده حاضر در خط مقدم زحمت و رنج می کشید و به اعتقاد من در اکثر آثار مرکز تحقیقات و مطالعات جنگ موثر بوده است، چه آثاری که اسمش بر آنها هست و چه آنهایی که نامش بر روی آنها نیست.

نداف ادامه داد: ایشان با این که قبل از انقلاب در رشته فنی فارغ التحصیل شده بود، روش‌های تحقیق علوم اجتماعی را به ما آموزش می‌داد که الان هم در دانشگاه‌ها معتبر است.

وی تصریح کرد: رویکرد مرحوم نخعی به تاریخ جنگ توصیفی و تحلیلی بود و شیوه صحیح توصیف مبتنی بر واقعیات و تحقیق علمی را آموزش داد و کارهای بسیاری کرد که نامش در آن نیست.

نداف که در مواردی سخنانش با بغض همراه بود، با انتقاد از بی‌مهری برخی فرماندهان که در پی درگذشت دکتر نخعی هم نمود داشت، آن را ناشی از صراحت لهجه و واقع نگاری نخعی در نگارش تاریخ جنگ دانست و گفت: قرار بود ما بنویسیم کربلای 4 تاکتیک فریب کربلای 5 بود، اما مرحوم نخعی و شاگردان ایشان نپذیرفتند و شاید بی مهری ها به ایشان به خاطر همین روحیه عدم توجیه پذیری ایشان بود.

ظریفیان: کتاب جنبش دانشجویی ایران مرحوم نخعی، نظیر ندارد

سخنران پایانی برنامه دکتر ظریفیان، از پیشکسوتان مرکز مطالعات جنگ و معاون پیشین وزارت علوم بود که یکی از ویژگی های مرحوم نخعی را روح لطیف ایشان عنوان کرد و افزود: یکی از نیازها نقد عالمانه آثار مرحوم نخعی است که باید انجام گیرد چون بیش از همه کسی ماندگار می‌شود که نقد عالمانه شود.

به گفته ظریفیان، صراحت لهجه، درک عمیق، خوش فکری، ادب فوق العاده، تدین و عشق عالمانه به انقلاب و امام از ویژگی‌های دیگر ایشان بود.

استاد تاریخ دانشگاه تهران تصریح کرد: سال 69 آقای محسن رضایی فرمانده سپاه پس از اصرار فراوان ما موافقت کرد که از سپاه جداشویم و به دانشگاه بیاییم اما آقای نخعی در دانشگاه تا مسلط به موضوع نشد تدریس را شروع نکرد. این گونه تلاش‌ها باعث شد گروه معارف دانشگاه امیرکبیر به یکی از غنی‌ترین گروه‌های معارف کشور تبدیل شود.

ظریفیان درباره کتاب «پنجاه سال جنبش دانشجویی» آخرین اثر مرحوم دکترنخعی گفت: موضوعی که مرحوم نخعی انتخاب کرد بسیار سخت بود و به اندازه دو دوره دکتری برای این پایان نامه وقت گذاشت و بنده به عنوان یکی از اعضای هیئت داوری این تحقیق در دانشگاه تهران می گویم که این کتاب در مورد جنبش دانشجویی ایران تا سال 1359 نظیر ندارد.

وی افزود: چند استاد داوری که این پایان نامه دکتری را داوری می کردند و می خواستند از آن ایراد بگیرند، تنها ایرادشان این بود که این اثر چرا این قدر مفصل است. کاری به جامعیت کتاب 50 سال جنبش دانشجویی در این زمینه انجام نشده است. البته این کتاب منتشره نیز حاصل تلاش مجددی است که مرحوم نخعی بعد از اتمام پایان نامه اش روی آن انجام داد.

در پایان برنامه با حضور غفوریان، حاجی ابراهیم، مهندس سلیمی نمین، ظریفیان، مجید نداف و اعضای خانواده مرحوم نخعی، رونمایی ازکتاب جنبش دانشجویی آخرین اثر نخعی انجام شد.