مترو در تونل مشکلات؛ ازدحام جمعیت و نارضایتی عمومی

اولین نارضایتی را وقتی قطار از راه رسید شنیدیم، همان لحظه‌ای که درهای قطار مقابل جمعیت منتظری که تا چند ثانیه قبل، یک چشمشان به عقربه‌های ساعت بود و یک چشمشان به تونل تاریک، باز شد و جمعیت داخل قطار با شتاب سعی کرد خودش را به بیرون برساند و جمعیت منتظر بیرون قطار، با فشار خودش را به داخل. همین جا بود که موج گله و شکایت‌ها بلند شد.

شکایت از این‌که این وضع همیشگی است. این را از زبان دختر جوانی شنیدیم که برای رسیدن به محل کارش در محله قلهک، مجبور بود از ایستگاه هفتم‌تیر، فشار جمعیت را تا هفت ایستگاه بعدتر تحمل کند‌، درست تا وقتی که از قطار پیاده شود، ‌مسافری که می‌گفت بیشتر از هشت دقیقه منتظر رسیدن قطار شده است. گلایه او را مادر جوان دیگری ادامه داد، زنی با کودکی دوساله در آغوش که سعی می‌کرد در تکان‌های مترو، بین جمعیتی که نفس کشیدن را سخت می‌کرد، تعادل خود و فرزندش را حفظ کند. او البته مشتری ثابت مترو نبود، می‌گفت هر یک ماه یا دوماه یک بار، برای درمان پسرش، خودش را به بیمارستان می‌رساند. ازدحام جمعیت و کلافگی، اما در همین فاصله هم بارها او را آزار داده بود.

مترو افراد خاص را دوست ندارد

زمان حضور ما در مترو که بیشتر شد، گلایه‌های دیگر هم پشت سرهم از راه رسیدند؛ از نبود امکانات رفاهی داخل ایستگاه‌های مترو برای مسافران گرفته تا هوای خفه و سنگین برخی ایستگاه‌ها. از خرابی دستگاه تهویه بسیاری از واگن‌ها تا تحمل اجباری حضور دستفروش‌ها و آلودگی صوتی زیادشان.

فهرست مشکلات و موانعی که برای استفاده از مترو پیش روی ما قرار گرفت، طولانی بود. موضوعی که آن را با محسن سرخو رئیس کمیته حمل و نقل شورای اسلامی شهر تهران در میان گذاشتیم و او با تائید این مشکلات گفت: در خصوص بهره‌برداری از مترو ما همیشه با خلأ‌هایی در شهر تهران مواجه بوده‌ایم که این خلأ‌ها بیشتر به دلیل عجله‌هایی که در بهره‌برداری‌ها انجام شده صورت گرفته‌اند و درحال حاضر هم با کمبود اعتبارات ادامه دارند.

سرخو با تاکید بر این‌که رفع این مشکلات رابطه نزدیکی با تامین اعتبارات دارد، افزود: یکی از مهم‌ترین مشکلات موجود سیستم حمل و نقل زیرزمینی ما، این است که برای استفاده افراد خاص، طراحی نشده است، یعنی برای استفاده معلولان، جانبازان و سالمندان.

رئیس کمیته حمل و نقل شورا، نبود آسانسور در بسیاری از ایستگاه‌ها را یکی از نشانه‌های این طراحی نامناسب دانست و اظهار کرد: قبلا ما مشکل پله برقی داشتیم که الان تا حدودی رفع شده اما هنوز بسیاری از ایستگاه‌های ما آسانسور ندارند و بدون آسانسور مترو برای افراد کهنسال و معلول بلااستفاده است.

سرخو به بحث سرفاصله حرکت قطارها در مترو اشاره کرد، به این‌که پیش‌بینی شده است در برنامه پنجساله دوم این سرفاصله به 5/2 دقیقه کاهش پیدا کند و الان حدود شش تا هفت دقیقه است.

زمان در شلوغی مترو از دست می‌رود

اهمیت این نکته وقتی بیشتر معلوم شد که آن را از زبان کارشناس دیگری هم شنیدیم؛ از زبان دکتر مهشید منزوی، استاد دانشگاه و پژوهشگر و متخصص برنامه‌ریزی شهری. منزوی به ما گفت: زمانی که ما در ایستگاه‌های مترو از دست می‌دهیم هیچ‌وقت جبران نمی‌شود. منزوی با اشاره به تجربه شخصی در استفاده از متروی سایرکشورها افزود: شما در ایستگاه‌های متروی کشورهای دیگر، بیش از دو دقیقه برای رسیدن قطار معطل نمی‌شوید، یعنی سرفاصله رسیدن قطارها بسیار کوتاه است. بنابراین تجمع جمعیتی که ما در ایستگاه‌های داخلی می‌بینیم، اصلا آنجا نداریم.

این پژوهشگر حوزه شهری رعایت نشدن حریم شخصی افراد در داخل ایستگاه‌ها را یکی از مشکلات دیگر متروسواران خواند و گفت: حریم خصوصی افراد که یکی از بدیهی‌ترین حقوق شهروندیشان است در ازدحام جمعیت واگن‌ها رعایت نمی‌شود و مسافرها را آزار می‌دهد. منزوی همچنین با اشاره به گستردگی نامناسب خطوط مترو در سطح شهر گفت: مدیریت شهری باید به نوع سفرهای روزانه شهروندان و مسیر این سفرها توجه و براساس آنها برنامه‌ریزی و به راه‌اندازی ایستگاه اقدام کند که متاسفانه ما این مورد را در شبکه حمل و نقل تهران نمی‌بینیم و همان‌طور که مستحضرید با تجمع خطوط در برخی مناطق و کمبود خطوط در برخی نقاط دیگر مواجه هستیم.

دود همکاری کمرنگ دولت و شهرداری در چشم مردم

وقتی مشکلات و معضلات همیشگی مترو سواران را کنار هم قرار دادیم به یک نتیجه ساده رسیدیم، این‌که حل این مشکلات اولویت مدیریت شهری نبوده و نیست. مسئولان شهری اما در مصاحبه‌های مختلف، دلیل این کم‌کاری را نرسیدن بودجه تجهیز و راه‌اندازی مترو از سوی دولت عنوان کرده‌اند، این‌که دولت در این زمینه به شهرداری بدهکار است. موضوعی که صدیف بدری، سخنگوی کمیسیون عمران مجلس هم آن را تائید کرد و در توضیح بیشتر به ما می‌گفت: مشکلی که در حال حاضر در حمل و نقل مترو وجود دارد، این است که در کشور ما متاسفانه سرعت پیشرفت در راه اندازی و بهره‌برداری از مترو، در کلانشهرهایی مانند تهران با شتاب افزایش مشکلات ترافیکی و همچنین میزان انتظارات مردم تطابق ندارد و به همین دلیل مردم از مترو سواری، دلزده می‌شوند.

این نماینده مجلس ادامه داد: برای رفع مشکلات موجود در این سیستم هم از نظر تجهیزات و هم توسعه خطوط، ما به یک همکاری بین بخشی قوی بین مدیریت شهری و دولت نیازمندیم که متاسفانه حدود هشت سال است این همکاری به بهانه مشکلات اقتصادی خیلی کمرنگ شده و یارانه‌هایی که دولت برای حمل و نقل عمومی کلانشهرها بخصوص در مشهد،‌تهران و تبریز در نظر گرفته، اصلا مناسب نبوده است.

دود این همکاری کمرنگ و نصفه‌نیمه بین دولت و مدیریت شهری، اما بیشتر از هرچیز به چشم شهروندان می‌رود؛ شهروندانی که هرروز از وسایل حمل و نقل عمومی استفاده می‌کنند و رضایتی از این موضوع نصیب‌شان نمی‌شود.