بررسی الگوی مصرف انرژی در 4 کشور/ سوزاندن هیزم در نروژ و استفاده از کرسی در ژاپن

سیستم اشتراکی گرمایشی در روسیه

در روسیه به دلیل هفت دهه سلطه کمونیسم و تفکر اشتراکی، خیلی چیزها مشترک است حتی سامانه های گرمایشی! این ساختار کاملا منحصر به فرد، در مسکو پایتخت روسیه، شامل 50 موتورخانه بزرگ است که آب داغ را تولید می کند و از طریق لوله به خانه شهروندان می رساند. این سامانه با کمترین میزان هدررفت انرژی کار می کند و به همین دلیل به مسکو کمک می کند تا تامین کننده 30 درصد از گاز طبیعی اروپا باشد. مهم ترین نقص این سیستم، این است که شهروندان دخالتی در تنظیم دمای اتاق خود ندارند! این موتورخانه های بزرگ، در اواخر تابستان روشن می شود و تا اوایل تابستان سال بعد، یکسره کار می کند. سپس سه هفته برای تعمیرات، تعطیل می شود و باز همین روند ادامه دارد. این سیستم، آب گرم خانه ها را هم تامین می کند، بهره وری بسیار بالایی دارد و به دلیل متمرکز بودن، بیشترین سازگاری را با محیط زیست دارد. انرژی مورد نیاز این سیستم یکپارچه عظیم، از طریق سوزاندن گاز و زغال سنگ تأمین می شود. روسیه دارای بزرگ ترین منابع گازی جهان و همچنین بزرگ ترین صادرکننده گاز دنیاست. 30 درصد گاز مصرفی اتحادیه اروپا از روسیه می آید و به همین دلیل، پوتین در برخوردهای سیاسی با اتحادیه اروپا، هرجا لازم باشد، امنیت انرژی اروپایی ها را تهدید می کند. این برخورد، در ماجراهای الحاق جزیره «کریمه» و همچنین استقرار سامانه موشکی ناتو در شرق اروپا نمود زیادی داشت.

مورد عجیب نروژ

نروژ از معدود کشورهای اروپایی است که منابع نفتی و گازی زیادی دارد؛ کشوری استثنایی که در عین توسعه یافتگی، دارای منابع سرشار سوخت های فسیلی است. نروژی ها در مقایسه با بسیاری از کشورهای اروپایی و آمریکا، انرژی خیلی بیشتری مصرف می کنند. دلیل آن هم اقلیم سرد این کشور و نزدیکی به قطب شمال است. اما جالب است بدانید نروژی ها گاز را صرفا صادر می کنند! در واقع نروژی ها بیش از 94 درصد گاز طبیعی تولیدی شان را به کشورهای اروپا می فروشند و درآمد 43 میلیارد دلاری کسب می کنند، چیزی در حدود 40 درصد کل صادرات این کشور. نروژ حدود 20 درصد گاز اروپا را تامین می کند که می تواند علاوه بر درآمد بسیار بالا، قدرت سیاسی هم برایشان به همراه داشته باشد. اما نروژی ها چطور خانه هایشان را گرم می کنند؟ با برق! 73 درصد از گرمایش خانگی در این کشور، با استفاده از انرژی برق انجام می شود که شامل انواع بخاری های برقی، گرمایش از کف، پمپ های حرارتی و همچنین گرمایش منطقه ای است. بخشی از روستاهای این کشور هم با سوزاندن هیزم، خانه های خود را گرم می کنند. نکته جالب در سامانه های گرمایش منطقه ای نروژ، استفاده آن ها از سوخت های پاک مخصوصاً زباله است. این سیستم های گرمایش منطقه ای، در شهرها وجود دارد و مردم می توانند برای خانه هایشان از آن ها اشتراک بگیرند.

چراغ نفتی و کرسی در ژاپن!

ژاپنی ها نه ذخایر گاز دارند و نه می توانند آن را از طریق خط لوله وارد کنند. دلیل آن هم دور بودن این کشور از کشورهای صادرکننده گاز است. بنابراین مجبورند آن را به شکل گاز طبیعی مایع شده (LNG) و با استفاده از کشتی وارد کنند. ژاپن بزرگ ترین واردکننده گاز جهان است که 40 درصد کل تجارت جهانی گاز مایع را به خود اختصاص می دهد. اما از این همه، فقط 8 درصد را به مصرف شهری اختصاص داده است و بیشتر آن را برای تولید برق به کار می برد. شگفت انگیز است اما بیشتر ژاپنی ها خانه هایشان را با نفت سفید (نفت چراغ) گرم می کنند! به همین دلیل ژاپن بزرگ ترین مصرف کننده نفت سفید در دنیاست که در سال 2013، 15 میلیون تن نفت سفید (معادل 63 درصد مصرف جهانی) مصرف کرده است. در ژاپن وانت ها و خاورهایی با تانکر بزرگی از نفت سفید در شهر می چرخند و شهروندان، نفت سفید مورد نیازشان را از آن ها می خرند. روش دیگر گرمایش خانگی در ژاپن، انواع و اقسام بخاری های برقی است که با فناوری های مختلف ساخته می شود و تنوع بسیار زیادی دارد. روش سوم، کرسی است! همین کرسی هایی که تا 20-30 سال پیش، در شهرهای ایران هم استفاده می شد ولی با گازرسانی شهری، منسوخ شد. کرسی های ژاپنی به «کوتاتسو» معروف است و با برق کار می کند. روشی که خانواده را دور هم جمع می کند.

شوفاژهای پربازده در شمال آمریکا

نیمی از خانه های آمریکا، از گاز به عنوان سوخت اصلی گرمایش استفاده می کنند؛ اما از سال 2005 به دلیل گرانی گاز و بالا رفتن بهره وری به خاطر پیشرفت فناوری های گرمایش الکتریکی، سهم گاز در گرمایش خانگی، روز به روز کمتر شده و کم کم برق جانشین آن می شود. جالب است بدانید هزینه های انرژی در ایالات متحده آن قدر بالاست که دولت، اجرای برنامه ای را با عنوان «کمک هزینه انرژی خانگی افراد کم درآمد» مشهور به LIHEAP آغاز کرده که همان طور که از نامش پیداست، برای کمک به افرادی است که توانایی پرداخت قبوض انرژی خود را ندارند و بیم آن می رود که ناگهان در وسط زمستان، گاز خانه شان قطع شود! در این کشور به دلیل قوانین مستقل ایالتی و اقلیم های کاملا متفاوت، الگوهای مصرف انرژی در هر ایالت تفاوت های چشمگیری با سایر ایالت ها دارد. به همین دلیل، در این پرونده، الگوی مصرف انرژی در ایالت «میسوری» در شمال آمریکا مورد بررسی قرار گرفت. میسوری یکی از ایالت های منطقه Midwest این کشور است. اهالی این منطقه که شامل 12 ایالت است، بیش از دیگر شهروندان آمریکا، از گاز به عنوان سوخت اصلی گرمایشی استفاده می کنند و از این نظر، شبیه ما هستند. 35 درصد کل گاز مصرف شده در میسوری، در خانه ها مصرف می شود که رقم بسیار قابل توجهی است. در ایالت میسوری، رایج ترین راه گرمایش خانگی، با اختلاف زیاد، استفاده از کوره یا بویلر است. معمولا تأسیسات کوره و بویلر، هر دو زیر ساختمان کار گذاشته می شود و عمده تفاوتشان، در نحوه گرم کردن ساختمان است. کوره، هوای گرم را از طریق لوله یا کانال هایی شبیه کانال کولرهای آبی خودمان، به داخل ساختمان می فرستد ولی بویلر، آب را گرم می کند و کف هر طبقه به گردش در می آورد یا به داخل رادیاتورها می فرستد. بیشتر کوره یا بویلرها با گاز کار می کنند ولی مدل های برقی آن هم کم کم جای خود را در بازار باز می کند. مدل های کم بازده تر نفتی آن ها هم موجود است. دولت به منظور صرفه جویی در مصرف انرژی، قواعدی سفت و سخت برای بالا بردن بازده این وسایل در نظر گرفته است که باید توسط تولیدکننده ها و مردم رعایت شود. در این ایالت، روش های دیگر گرمایش خانه از جمله سوزاندن زباله یا زیست توده، انرژی خورشیدی یا بخاری های برقی، اصلا رایج نیست.