منبت آباده از سازمان جهانی مالکیت صنعتی نشان جغرافیایی بین‌المللی گرفت/ احمدی‌پور: ثبت نشان جغرافیایی باعث می‌شود تا از اقتصاد تک‌محصولی نفت‌محور خارج شویم
به گزارش خبرنگار فرهنگی آنا، زهرا احمدی‌پور رئیس سازمان میراث فرهنگی کشور در نخستین همایش ثبت نشان جغرافیایی صنایع‌دستی با اشاره به جایگاه جغرافیا در زندگی بشر تصریح کرد: «جغرافیا و فضایی که آدم‌ها در آن زندگی می کنند بر چگونگی معاش و روحیات آنها تاثیر می‌گذارد و مکان، بستر اولیه جغرافیا است و مکان یک محدوده مشخص در یک سرزمین خاص نیست.»
توجه به اهمیت صنایع‌دستی کشور
رئیس سازمان میراث‌فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری در بخش دیگری از سخنانش به تنوع جغرافیایی و سبک زندگی ایران اشاره کرد و افزود: «بیشترین تنوع در سبک زندگی و صنایع‌دستی باعث می‌شود ما بیش از پیش به اهمیت صنایع‌دستی کشور به عنوان عناصر هویت‌ساز توجه داشته باشیم.»
احمدی‌پور همچنین افزود: «این ویژگی به عنوان سرمایه فرهنگی کشور قلمداد می‌شود و صیانت از آن برعهده ما است. ثبت نشان جغرافیایی کمک می کند تا ارتباط میان فضای جغرافیایی و تنوع در عرصه فرهنگ و هنر بیشتر برقرار شود و همچنان اصالت‌های فرهنگی ایران کهن را حفظ کنیم و در سبک زندگی روز از آن بهره ببریم و همچنین با به‌روز کردن آن اجازه از بین‌رفتن آن را دهیم.»
وی اظهار کرد: «این برنامه همچنین باعث می‌شود تا از اقتصاد تک‌محصولی نفت‌محور خارج شویم. ما باید از صنعتگران خود حمایت کنیم و فرصتی را برای اشتغال پایدار آنها فراهم آوریم.»
سعید حبیبا معاون پژوهشی دانشکده حقوق دانشگاه تهران در ادامه مراسم، صنایع دستی بحث صنایع‌دستی را یکی از مهم‌ترین حقوق مالکیت فکری دانست و در ادامه گفت: «مالکیت فکری در دنیا از اهمیت خاصی برخوردار است و اگر بعد از انقلاب صنعتی به شرکت‌ها و کشورهای مختلف نگاه کنیم می‌بینیم اکثر شرکت‌ها اموال‌شان قابل لمس است. تقریبا 80 درصد دارایی شرکت‌ها را اموال فیزیکی تشکیل می‌دهد و 10 تا 20 درصد آن اموال فکری است.»
وی عنوان کرد: «اموال فکری مجموعه قوانین و مقرراتی است که از خلاقیت‌ها و ابتکارات و از فکر افراد ناشی می‌شود که در کشور ما اشتباها مالکیت معنوی اطلاق می‌شود. مالکیت فکری به دو شکل کپی‌رایت و صنعتی است که شکل صنعتی آن نشان‌های جغرافیایی در مالکیت صنعتی است و برایش کنوانسیون‌های مهمی برنامه‌ریزی کرده است. مالکیت فکری به قدری اهمیت دارد که سازمان ملل یک سازمان تخصصی را با عنوان سازمان مالکیت فکری به آن اختصاص داده است.»
وی نشان‌های جغرافیایی را نشان‌هایی معرفی کرد که در ارتباط با کالایی است که به یک شهر، استان و یا یک کشور تعلق دارند. البته این نشان جغرافیایی دارای ویژگی‌های قابل انتساب به یک محل است.« برای مثال فرش کاشان به دلیل طرح، رنگ و غیره به این منطقه اختصاص دارد و نباید اجازه داده شود که این نشان از بین برود.»
وی همچنین اظهار کرد: «ما باید از نشان‌های جغرافیایی که ثبت نشده‌اند نیز حمایت کنیم. البته من توصیه می‌کنم تمام نشان‌های جغرافیایی ثبت شود، چرا که ثبت آن باعث می‌شود که اگر در جایی با کپی‌برداری از آن مواجه شدیم، امکان سوء‌استفاده‌ها را از بین ببریم.»
تفاوت نشان‌های جغرافیایی با علامت تجاری
وی در ادامه سخنانش به تفاوت نشان‌های جغرافیایی با علامت تجاری و یا برند اشاره کرد و افزود: «برند و یا علامت تجاری نشان‌هایی است که یک کالا و یک سری خدمات یک بازرگان را از خدمات و کالاهای بازرگان دیگر متمایز می‌کند، اما در نشان جغرافیایی انحصاری برای فرد وجود ندارد، در حالی که در برند یا علامت تجاری اینگونه نیست.»
رضا حسینی دارنده نشان ملی و بین‌المللی در رشته منبت شهرستان آباده استان فارس عنوان کرد: «آباده از دیرباز در سطح کشور به عنوان منطقه‌ای که به منبت‌کاری شهرت دارد، مطرح بوده است اما می‌توان گفت که قالی و همچنین گیوه آباده نیز از شهرت خاصی برخوردار است. امیدوارم هرچه زودتر شهر آباده به عنوان شهر منبت ثبت شود و البته ما هم تلاش می‌کنیم تا این اتفاق هرچه زودتر رخ دهد.»
وی افزود: «در مساله برند اهمیت اینکه کارهای صنایع دستی را با سند و مدرک ارائه کنیم از نظر من امری است که باید ضروری دانسته شود. رشته‌های زیادی وجود دارند که پتانسیل نشان‌‌دار شدن را دارند برای مثال آباده در گیوه و قالی می‌تواند دارای نشان‌هایی باشد که و به حفظ اصالت آن در صنایع‌دستی کمک کند.»
یکی از شاخص‌های مهم برای گونه‌شناسی و به دنبال آن، هویت‌شناسی، مکان است
بهمن نامورمطلق، ضمن اشاره به اینکه هویت هنگامی شکل می‌گیرد که تمایز و تقسیم‌بندی صورت گرفته باشد عنوان کرد: «اگر تمایز گروهی باشد، هویت گروهی و اگر فردی باشد، هویت فردی را سبب می‌شود. یکی از شاخص‌های مهم برای گونه‌شناسی و به دنبال آن، هویت‌شناسی، مکان است بنابراین کسی که تعلق مکانی و جغرافیایی خود را از دست بدهد، بخش مهمی از هویت خود را از دست داده است. »
معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی همچنین با تاکید بر اینکه برای حفظ هویت باید تعلق مکانی و جغرافیایی را تقویت کرد افزود: «از مهم‌ترین فعالیت‌های صورت‌گرفته در صنایع‌دستی، صیانت کردن از پیوند و تعلق جغرافیایی و فضای صنایع‌دستی بوده است. صنایع‌دستی در سرزمین‌هایی ریشه دارد که از آنجا برخاسته و با اکوسیستم آن همراهی داشته است. و در طول زمان با خاستگاه جغرافیایی خود پیوند تنگاتنگ پیدا کرد و به‌عنوان یکی از مهم‌ترین دستاوردها و میراث تاریخی این مرز و بوم شناخته شد.»
وی اظهار کرد: «از شعارهای اولیه و اصلی صنایع‌دستی این‌است که هر شهرستان یک برند ملی و هر استان یک برند بین‌المللی است . همچنین برای ایجاد برند بین‌المللی باید علاوه بر ثبت داخلی و خارجی نشان جغرافیایی صنایع‌دستی، به مستندسازی، خاطره‌سازی، تألیف کتاب و ساخت فیلم نیز بپردازیم.»
نامور مطلق همچنین بیان کرد: «ما در تاریخ معاصر، انواع نگرش‌ها را به هنر و ادبیات داشته‌ایم. رویکرد تاریخ‌گرایانه در قرن ۱۹ شکل گرفت، اما نقد جغرافیایی در اواسط قرن بیستم گسترش پیدا کرد و معرفی شد. آن هم به خاطر وجود جنگ‌جهانی دوم، جابه‌جایی مرزها و درگیری برای محدوده‌های جغرافیایی بود. این مسائل توجه انسان مدرن را به جغرافیا جلب کرد و ما شاهد توجه جدی به فضا و مکان می‌شدیم.»
تنوع در اقلیم موجب گوناگونی در فرآورده‌های دستی شده
وی با اشاره به اینکه ایران متنوع‌ترین صنایع‌دستی را در دنیا دارد، گفت: «اقلیم ایران متنوع است و این تنوع در اقلیم موجب گوناگونی در فرآورده‌های دستی شده است، از این رو باید به اعطای نشان جغرافیایی توجه ویژه‌ای شود.»
معاون صنایع‌دستی و هنرهای سنتی در ادامه سخنانش گفت: «ما در‌حال‌حاضر ۴ شهر اصفهان، تبریز، مشهد و لالجین را به عنوان شهرهای جهانی در حوزه صنایع‌دستی ثبت کرده‌ایم و پس از چین، دومین کشور به لحاظ تعدد شهرهای جهانی هستیم. همچنین توانسته ایم چند شهر ملی را به ثبت برسانیم، اما در مورد نشان‌های جغرافیایی، کمی عقب هستیم.»
وی همچنین ضمن بیان اینکه به اینکه ثبت نشان‌های جغرافیای ملی بهانه‌ای برای ثبت بین‌المللی است، گفت: «بعد از دریافت نشان جغرافیایی ملی، اعتباری در اختیار یک شهر یا یک فرآورده دستی که مخصوص یک شهر یا یک منطقه جغرافیایی است قرار می‌گیرد. امیدواریم این اعتبار به لحاظ مالی آنقدر باشد که به هنرمندان آن منطقه یا آن شهر کمک کند که طرح‌های خود را به روز کرده و آن را به ثبت جهانی برسانند. همچنین هنرمندان باید بتوانند خاطره‌سازی کنند. صنایع‌دستی باید بتواند تعلق‌خاطر مخاطبان را برانگیزد. به‌عبارتی شهروندان آباده باید با منبت این منطقه خاطره داشته باشند و ما باید بتوانیم ثبت را به گفتمان تبدیل کنیم.»
محمدحسن کیانی رئیس مرکز مالکیت معنوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور با اشاره به فعالیت های مرکز مالکیت معنوی سازمان ثبت اسناد و املاک کشور نیز اعلام کرد: این مرکز از سال ۱۳۰۴ فعالیت خود را آغاز کرده و قانون حمایت از حقوق مولفان و هنرمندان در سال ۱۳۴۸ تصویب شده است. به دنبال آن قانـــون حمایت از نشان های جغرافیایــــی کالا در سال ۱۳۸۳ به تصویب رسیده است.»
وی در اظهاراتش به ضرورت توجه مالکیت معنوی و حمایت از آن اشاره کرد و افزود: «امروزه نقش اساسی و تعیین کننده حمایت از حقوق مالکیت معنوی در ایجاد زمینه ابتکار و نوآوری و توسعه اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و رشد سرمایه گذاری و تجارت بین المللی برکسی پوشیده نیست. حقوق مالکیت صنعتی نیز به عنوان بخش عمده ای از حقوق مالکیت معنوی با دربرگرفتن حق استفاده انحصاری علائم تجاری، اختراعات، طرح های صنعتی، نام تجارتی، مبدأ و نشان جغرافیایی کالا و... از ابتکار و نتیجه فکر افراد در برابر اشخاص ثالث از طریق ثبت این حقوق در محدوده جغرافیایی کشور یا کشورهای محل ثبت حمایت نموده و بدین ترتیب ضمن ایجاد انحصار بهره برداری از رقابت مکارانه در عرصه تجارت و صنعت جلوگیری و موجبات تسهیل انتقال تکنولوژی و سرمایه گذاری مستقیم خارجی را فراهم می سازد .»
وی همچنین ثبت ملی نشان های جغرافیایی را مقدمه ای برای ثبت جهانی آن دانست و تاکید کرد: «نشان‌های جغرافیایی، بدون ثبت هم مورد حمایت قرار می گیرند اما تا یک نشان به ثبت ملی نرسد در فهرست جهانی ثبت نمی شود. از سویی اگر کالایی، خارج از قلمرو تولید شود یا خصوصیات ویژه آن منطقه جغرافیایی خاص را نداشته باشد، خارج از دایره نشان جغرافیای ملی قرار می گیرد.»
در بخش پایانی این مراسم نیز تفاهم‌نامه‌ای میان معاونت صنایع دستی و یازمان فنی حرفه‌ای با حضور زهرا احمدی‌پور ریاست سازمان میراث فرهنگی صنایع دستی و گردشگری و ریاست سازمان فنی حرفه‌ای به امضا رسید. نخستین نشان جغرافیایی ملی به ۹ رشته صنایع دستی از طریق دفتر مالکیت صنعتی داده شد.
اخذ نشان جغرافیایی بین‌المللی به 9 رشته صنایع دستی
در ادامه نیز منبت آباده موفق به اخذ نشان جغرافیایی بین‌المللی از طریق سازمان جهانی مالکیت صنعتی WIPO شد و جاجیم خلخال، گلیم نمین، ورنی مغان، آبگینه تهران، نازک کاری سنندج، گلیم هرسین، زیلو میبد، گلیم ارداق و گلیم سنه موفق به دریافت نشان جغرافیایی ملی از طریق دفتر مالکیت صنعتی شدند.
انتهای پیام/