فریدون مجلسی: ترامپ تنها میتواند سهم آمریکا از برجام را کم یا زیاد کند
دونالد ترامپ در دوران مبارزات انتخاباتیاش مواضع تندی علیه برجام اتخاذ میکرد؛ از بدترین توافق خواندن توافق هستهای تا تهدید به پاره کردن آن. در چنین شرایطی فکر میکنید وی در قبال اجرای برجام چه موضعی اتخاذ کند؟
همانطور که شما اشاره کردید، دونالد ترامپ در دوران مبارزات انتخاباتیاش، نسبت به برجام موضعگیری مثبتی نداشت و به آن حملات تندی داشت اما در این باره همانند خیلی از موضوعات دیگر، ترامپ موضع ثابتی نداشت. او در یکجا برجام را بدترین توافق در طول تاریخ خواند ولی در یکجای دیگر هم میگفت که این توافق را اصلاح خواهد کرد و با ایران در این باره مذاکره انجام میدهد. با این حال، ترامپ رییسجمهور امریکا شده است و باید منتظر بمانیم او در این باره چه خواهد کرد. در این باره، مشاورانی حلقه پیرامونی دونالد ترامپ را فراخواهند گرفت که نمایندگان اتاقهای فکر و دستگاههای تصمیمساز امریکا هستند و او را در این باره راهنمایی خواهند کرد. در واقع، اینگونه نیست فردی که تا به امروز در ساختار سیاسی امریکا نقشآفرینی چندانی نکرده است، بخواهد مطابق میل و نظر خود عمل کند و به یکباره، سیاستهای امریکا را تغییر دهد. نخستین نکتهای که این مشاوران به ترامپ خواهند گفت، این است که توافق هستهای از طریق قطعنامهای از سوی شورای امنیت تایید شده و براساس آن، هفت قطعنامه تحریمی علیه ایران از بین رفته است. لغو قطعنامه ٢٢٣١ که برجام را تایید کرده، خود مستلزم طی کردن روندی است. همچنین در این روند برای لغو برجام، کشورهای دیگر هم باید به لغو آن رای بدهند. به عبارتی، لغو قطعنامه ٢٢٣١، نیازمند رای دیگرانی هم است که آن دیگران، لزوما سرسپرده امریکا هم نیستند. از سویی، ما باید بدانیم بسیاری از حرفهایی که ترامپ در دوران مبارزات انتخاباتی درباره برجام و همچنین ایران میزد، مبتنی بر سیاستهای ایرانهراسانه و البته انتقاد از کاخ سفید بود چراکه حزب دموکرات، توافق هستهای را دستاورد و میراث خود معرفی میکرد و هرکس دیگری هم به جای ترامپ بود، طبیعی است که بخواهد برای به چالش کشیدن دموکراتها از برجام انتقاد کند. آن سخنان و رفتارها، قطعا با سخنان و رفتارهای پس از عهدهدار شدن ریاستجمهوری و استقرار در کاخ سفید متفاوت باشد. البته این تفاوت به معنای آن نیست که او بخواهد رفتارش را با ایران صمیمی بکند. قطعا او سیاست دوستانهای نسبت به ایران نخواهد داشت و سختگیریهایی هم خواهد کرد ولی احتمالا او با فروش هواپیماهای بویینگ هم مخالفت نمیکند چراکه این کار موجب زیان مالی برای امریکا میشود در حالی که ترامپ در دوران مبارزات انتخاباتیاش از اشتغالزایی و کسب سود برای امریکا سخن گفته بود.
از زمان اعلام نتایج انتخابات ریاستجمهوری امریکا، مسوولان عالیرتبه اروپایی همانند فدریکا موگرینی، مسوول سیاست خارجی اتحادیه اروپایی گفتهاند که برجام تعهدی بینالمللی است. در صورتی که امریکا در دوران ترامپ بخواهد به هر نحوی برجام را اجرا نکند، واکنشی که کشورهای اروپایی در این باره اتخاذ خواهند کرد چه خواهد بود؟
بستگی دارد بهانه امریکا برای برهم زدن برجام چه باشد. ایران تا به امروز تمامی تعهدات خود را در قبال توافق هستهای اجرا کرده و بهانهای به طرف مقابل از نظر فنی نداده است. در چنین شرایطی اگر امریکا بخواهد توافق هستهای را برهم بزند، اروپا در این باره با امریکا همراهی نخواهد کرد. من فکر میکنم اگر دونالد ترامپ بخواهد حرفهایش را عملی کند و براساس تصمیم مشاورانش و دستاندرکاران وزارت امور خارجه امریکا عمل نکند، حتما فاصلهای میان امریکا و اروپا ایجاد خواهد شد؛ فاصلهای که تنها سود آن را روسیه خواهد برد.
دونالد ترامپ در مبارزات انتخاباتی، از مذاکره مجدد با ایران در رابطه با برجام سخن گفته بود. چنین کاری تا چه اندازه شدنی است؟ واکنش اروپا دراینباره چیست؟
در این باره هم اروپا همراهی نخواهد کرد. اروپا خود را متعهد به امضایش میداند. ترامپ تنها میتواند از طرف دولت امریکا آنهم درخصوص مسائل و مناسبات دوجانبه با ایران مذاکره داشته باشد و نه مسائل و مناسبات چندجانبه. برجام نیز یک کاری براساس چندجانبهگرایی برای خروج از بحران بود. دولت کنونی ایران هم در شرایط موجود به این تصمیم پاسخ منفی خواهد داد. با این وجود، آنچه اهمیت دارد و ضروری است، این است که ایران بهانهای به طرف مقابل ندهد. این بهانه نیز تنها درخصوص مسائل هستهای نیست و مسائل دیگر را هم شامل میشود.
در دوران مبارزات انتخاباتی، صحبتهای بسیاری از نزدیکی ترامپ و روسیه گفته میشد. ترامپ در آن مبارزات هم از تلاشش برای نزدیکی واشنگتن و مسکو سخن میگفت. در صورتی که امریکا برجام را اجرا نکند، واکنش روسیه در این باره چیست؟
احتمالا روسیه از برهم خوردن برجام بدش نیاید چراکه از یکسو، هم به دنبال یارگیری است و هم به دنبال امتیازگیری بیشتر از طرف غربی است ولی من فکر نمیکنم کار به اینجا کشیده شود.
اگر امریکا بخواهد قطعنامهای ضدایرانی به شورای امنیت ببرد، آن وقت رای روسیه چیست؟
رای عمومی شورای امنیت به نفع ایران خواهد بود چراکه ایران براساس گزارشهای آژانس به تمامی تعهدات خود در قبال برجام پایبند بوده و آنها را اجرا کرده است. البته دستگاه دیپلماسی امریکا، از دیپلماتها و کارشناسان بسیار قدرتمندی برخوردار است و نمیگذارند امریکا وارد بازیای با نتیجه باخت آنهم در شورای امنیت بشود. زمانی کشورهای دیگر به نفع امریکا در شورای امنیت رای خواهند داد که ایران به تعهداتش عمل نکرده باشد. در شرایط کنونی هم اگر تخلفی صورت گرفته از سوی ایران نبوده است بلکه بدعهدیها از جانب امریکا بوده که در برخی از سوالات اروپاییها برای سرمایهگذاری در ایران رفتار خارج از قاعده از خود نشان داده است.
آسوشیتدپرس گفته است که ترامپ برجام را همان روز اول پاره نمیکند بلکه سختگیریها را افزایش میدهد. هماکنون نیز ایران از بدعهدیهای امریکا انتقاد میکند. در صورتی که امریکا بخواهد سختگیری بیشتری بکند، آیا تهران خود به صورت یکجانبه برجام را کنار میگذارد؟
زیادهروی و زیادهخواهی امریکا، تنها موجب نگرانی ایران نیست بلکه اروپا، روسیه، چین، برزیل و... را هم نگران خواهد کرد و همین مساله موجب مقابله و فاصله میان آنها خواهد شد. کنار گذاشتن برجام یعنی حرکت ایران به سمت ساخت بمب هستهای و تنها گزینه مقابل دیپلماسی، جنگ است. این مساله موجب میشود تا طرف مقابله به سمت و سویی نرود که نتیجهاش برای امریکاییها یعنی بمب و جنگ. گزینه نظامی هم برای طرفین به سادگی نیست. نه ایران تمایلی به جنگ دارد و نه مایل است در محیط پیرامونیاش، درگیری وجود داشته باشد. سیاست ایران در کشورهای همسایه نیز مقابله با تروریسم و استقرار امنیت است تا در این محیط بتواند به سمت توسعه اقتصادی حرکت کند.
کنگره سر تا پا جمهوریخواه امریکا از دوران دستیابی به برجام تا به امروز تلاشهای بسیاری برای ناکام گذاشتن توافق هستهای انجام داده است. آیا میتوان این انتظار را داشته باشیم که در دوران جدید، کنگره بخواهد سردمدار ناکام گذاشتن برجام باشد؟
بعید نیست ولی امریکا نمیتواند برجام را از بین ببرد بلکه تنها میتواند نقش و سهم خود را از برجام کم یا زیاد کند.
انتهای پیام/