لبخند دمشق از انتخاب دونالد ترامپ

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، ولید معلم، وزیر امور خارجه سوریه هفته گذشته در نشستی با خبرنگاران در پاسخ به این سوال که دوست دارد چه کسی رئیس‌جهموری آمریکا شود؟ با خنده گفت: «امیدوارم هیچ یک از آن‌ها انتخاب نشوند.»

معلم در پاسخ به آن سوال، خجالتی رفتار کرده بود. بدون تردید، او و بشار اسد، بسیار تمایل داشتند که دونالد ترامپ برنده انتخابات شود. اکنون، بشار اسد و دولتش در قیاس با 5 سال پیش بسیار به آینده امیدوار هستند.

بثینه شعبان، مشاور بشار اسد در گفت‌و‌گویی با شبکه NPR گفته بود که دولت اسد «آماده» همکاری با ترامپ است و افزوده بود «مردم آمریکا، پیامی بزرگ و مهم به جهان مخابره کردند.»

رئیس‌جمهوری منتخب آمریکا، جز برنامه‌هایی کلی با اندکی جزئیات، چیز خاصی درباره سیاست خارجی خود نگفته است. با توجه به این که ترامپ در جریان کارزار انتخاباتی‌اش، بسیاری از ایده‌ها و مواضع‌اش را تغییر می‌داد، الان نیز مطمئن نیستیم که همین برنامه‌هایی که در ایام کارزار انتخاباتی گفته است، تغییر ندهد.

اما ترامپ این موضوع را روشن کرده که اولویت‌اش در بحران سوریه مداخله بشردوستانه برای حفاظت از غیرنظامیان نیست بلکه از بین بردن تروریست‌های داعش است؛ یعنی کسانی که ممکن است به آمریکا حمله کنند. پس این برنامه ترامپ به معنای کنارگذاشتن سیاست اوباما درباره سوریه است که مبتنی بر از بین بردن داعش و فشار برای برکناری بشار اسد بود. همچنین برنامه ترامپ احتمالا شامل همکاری با ولادمیر پوتین، متحد بشار اسد خواهد بود. ترامپ، در ایام کارزار انتخاباتی بارها از پوتین تمجید کرده بود.

دونالد ترامپ ماه گذشته در یک مناظره انتخاباتی گفت: «من به هیچ وجه به بشار اسد علاقمند نیستم اما اسد در حال کشتن داعش است. روسیه در حال کشتن داعش است و ایران نیز در حال کشتن داعش است.»

ترامپ در یک جمله، برنامه‌های زیادی از سیاست خارجی گفته اما احتمالا این جمله به این معناست که فشار آمریکا بر بشار اسد متوقف خواهد شد.

اوباما از زمان جنگ داخلی در سوریه دو هدف را دنبال کرده است: نخست ضربه زدن به داعش که مناطق گسترده‌ای از شرق سوریه و غرب عراق را در کنترل دارد و دوم، سرنگونی اسد. اوباما بارها مدعی شده که اسد به دلیل سرکوب و اختناق در کشور، در حال ایجاد خشونت در سوریه است.

دو هدفی که اوباما دنبال می‌کرد اگر چه ممکن است مطلوب باشند اما حداقل در کوتاه مدت، کاملا مغایر یکدیگر هستند. هر زمان که اوباما، اقداماتی را بررسی می‌کرد که به سرنگونی اسد از قدرت منجر می‌شد به احتمال خلاء قدرت در دمشق که باعث رویش و تقویت داعش می‌شد، بر می‌خورد. ما دقیقا اطلاعی نداریم اما می‌توانیم حدس بزنیم که این معما و تردید در قلب تصمیم‌گیری اوباما درباره بحران سوریه در سال 2013 وجود داشته است؛ یعنی زمانی که دولت اسد متهم به استفاده از سلاح شیمیایی شد و اوباما ترجیح داد که علیه این دولت اقدامی انجام ندهد در حالی که پیشتر گفته بود که خطر قرمز کاخ سفید استفاده دولت سوریه ازسلاح شیمیایی است.

بشار اسد از واقعیات موجود در سوریه به خوبی استفاده کرده است. یک واقعیت این است که جنگ سوریه همچون فاجعه‌ای واگیردار است. نیم میلیون نفر از مردم این کشور کشته شده‌اند، نیم میلیون نفر دیگر آواره شده و به کشورهای دیگر رفته‌اند و بسیاری از مردم سوریه خانه و کاشانه خود را از دست داده و بحران سوریه به کشورهای همسایه سرایت کرده است. اما در متن همین وضعیت، اسد خود را به عنوان دشمن داعش معرفی کرده که ایرانی‌ها، حزب‌الله و روسیه نیز در حال کمک به او و نجات دادنش از دست داعش هستند. این نقش به اسد کمک کرده تا او همچنان در قدرت باقی بماند و فرصت و توجیه کافی برای سرکوب دیگر شورشیان را نیز داشته باشد.

آیا رئیس‌جمهوری ترامپ از بشار اسد حمایت خواهد کرد؟ ما دقیقا نمی‌دانیم. مواضع و سیاست‌های دائما در حال تغییر ترامپ، اجازه نمی‌دهد تا جواب مشخص و قاطعی به این سوال بدهیم. اما آن چه که می‌دانیم این است که بعید به نظر می‌رسد که آمریکا بخواهد در دوران ترامپ، سیاست خود را کاملا تغییر داده و در آن تجدیدنظر به عمل آورد. تنها چیزی که باقی می‌ماند این است که احتمالا در دوران ترامپ، نوعی از واقعگرایی و توجه به تناقضات در مورد سوریه ممکن است ایجاد شود. بنابراین من تعجب می‌کنم اگر دولت اسد بخواهد به خوشحالی خود از انتخاب ترامپ ادامه دهد.

ترجمه هانا اسمخانی