مفاد قطعنامه عادی‌سازی روابط اتحادیه اروپا با ایران/ از نجات دریاچه ارومیه تا افزایش بورسیه برای دانشجویان ایرانی

به گزارش خبرنگار گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، این قطعنامه چارچوب گسترده و مفصلی برای همکاری‌های ایران و اتحادیه اروپا در نظر گرفته است.

الف: گفت‌وگوهای سیاسی

در بخش گفت‌وگوی سیاسی، این قطعنامه یاد‌آور شده است که برجام نه تنها دستاوردی قابل توجه برای دیپلماسی مشترک که به توسعه پایدار مناسبات ایران و اتحادیه اروپا منجر شده است، به شمار می‌آید، بلکه همچنین به توسعه ثبات در سراسر منطقه کمک خواهد کرد. همچنین این قطعنامه همه طرف‌های برجام را مخاطب قرار داده و نوشته که همگی طرف‌ها مسئول تضمین اجرای تعهدات موجود در برجام هستند.

بنا به این قطعنامه، رفع تحریم‌ها پس از برجام فرصت مناسبی برای دو طرف فراهم کرده تا به یکدیگر نزدیک شوند. همچنین اعلام شده که روابط ایران و اتحادیه اروپا باید از طریق گفت‌وگوهای چند لایه شامل گفت‌وگوهای سیاسی، دیپلماتیک، اقتصادی، آکادمیک، فنی و جوامع مدنی با یکدیگر توسعه پیدا کند.

سپس به تلاش‌های اتحادیه اروپا برای افتتاح دفتر در تهران اشاره شده و آمده است که اتحادیه اروپا «تغییرات اساسی ایجاد شده در دفتر اقدامات خارجی اتحادیه اروپا» را که بازتاب برجام است، پاس می‌دارد. همچنین اتحادیه اروپا از تلاش‌های این دفتر برای افتتاح دفتر در ایران قدردانی می‌کند.

این قطعنامه در این بخش یادآور شده که ایران و اتحادیه اروپا تصمیم گرفته‌اند که درباره مسائل مربوط به نگرانی‌های مشترک به روشی سازنده گفت‌وگو داشته باشند. ضمنا به تلاش‌های مجلس‌های دو طرف برای مبارزه با تروریسم اشاره شده و از آن حمایت شده است.

این قطعنامه مذاکرات سیاسی میان ایران و اتحادیه اروپا را که از جمله شامل «موضوعات حقوق بشری» خواهد بود پاس داشته است. بنا به این قطعنامه قرار است در این مذاکرات، هیأت‌هایی از دستگاه قضایی، نیروهای امنیتی و فعالان جامعه مدنی حضور داشته باشند. این قطعنامه نوشته است که «اذعان داریم که در این زمینه تردیدها و بی اعتمادی‌ها میان دو طرف وجود داشته است. تکرار می‌کنیم که اتحادیه اروپا در تلاش برای تاثیرگذاری بر انتخاب‌های سیاسی داخلی ایران یا هر کشور دیگری نیست. همچنین پیچیدگی‌‌های موجود در نظام سیاسی ایران را به رسمیت می‌شناسیم اما در جست‌وجوی راهی برای همکاری بر مبنای احترام متقابل به استاندارها و اصول بین‌المللی هستیم. اعتقاد داریم که همکاری کامل می‌تواند به موازات تداوم اجرای برجام از طریق گفت‌وگوهای منظم و پایدار صورت پذیرد.»

این قطعنامه در بخشی دیگر موضعی کاملا مداخله جویانه پیدا کرده و با یادآوری موضع این اتحادیه مبنی بر مخالفت با مجازات اعدام تحت هر شرایطی، از ایران خواسته تا این مجازات را لغو کند. این قطعنامه لغو مجازات اعدام را «هدف کلیدی» حقوق بشر در اتحادیه اروپا و سیاست خارجی این بلوک منطقه‌ای معرفی کرده است.

ب: موضوعات تجاری و اقتصادی

در بخش موضوعات تجاری و اقتصادی، این مصوبه می‌گوید که سرمایه‌گذاری‌های اروپایی می‌تواند نقشی کلیدی در تحقق هدف ایران یعنی رسیدن به رشد اقتصادی 8 درصد در سال بازی کند. این قطعنامه از ایران خواسته است تا با کاربست قوانین قابل اجرا، به شفافیت در زمینه اقتصادی کمک کند. در این زمینه اتحادیه اروپا از ایران خواسته تا توصیه‌های FATF را به اجرا بگذارد.

در این قطعنامه، اتحادیه اروپا اعلام کرده که از تلاش‌های ایران برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی حمایت می‌کند. ضمن این که کمیسیون اروپایی موظف شده تا راه‌های جدیدی برای تقویت تجارت و سرمایه‌گذاری در ایران پیدا کند به نحوی که ایران برای پیوستن به سازمان تجارت جهانی آمادگی بیشتری پیدا کند.

همچنین این اتحادیه با توجه به لغو تحریم‌های ایران، از شرکت‌های تجاری و سرمایه‌گذاری اروپایی خواسته است تا نسبت به گسترش مناسبات با ایران اقدام کنند. برای این موضوع به تحریم‌های اولیه آمریکا اشاره و گفته شده است که با وجود این موضوع، اتحادیه اروپا همچنان خواستار توسعه مناسبات تجاری با تهران است اما با توجه به محدویت‌های موجود درباره تجارت دلاری، خواستار تغییر ارز به کار رفته در معاملات تجاری با تهران است.

این قطعنامه دستاوردهای مثبت برجام در حوزه اقتصادی مناسبات با ایران را یادآوری کرده و می‌گوید که برجام باعث افزایش 43 درصدی روابط تجاری میان ایران و اتحادیه اروپا در شش ماه نخست سال 2016 در قیاس با سال 2015 شده است. همچنین این موضوع باعث شده تا 30 بانک ایرانی به شبکه سوئیفت متصل شوند.

در همین حال اتحادیه اروپا گفته است که محدودیت‌های موجود در دسترسی به اینترنت و نظارت بر آن باعث محدودیت در رشد مناسبات اقتصادی با ایران خواهد بود چرا که بخش گسترده‌ای از روابط کنونی اقتصادی، روابطی است که از طریق اینترنت انجام می‌شود.

همچنین این قطعنامه می‌گوید که پس از برجام، 180 هیات تجاری از 15 عضو اتحادیه اروپا از ایران بازدید کرده‌اند که این خود نشانه‌ای از علاقه فزاینده به روابط تجاری با ایران است.

ج: همکاری‌های بخشی (نفت، گاز، حفاظت از محیط زیست و نجات دریاچه ارومیه)

قطعنامه یادآور شده که ایران دومین ذخایر بزرگ گاز و چهارمین ذخایر بزرگ نفت را در اختیار دارد و در نتیجه همکاری با ایران در این دو بخش، باعث تنوع در منابع تامین انرژی اتحادیه اروپا شده و نیازمندی‌های اعضای این اتحادیه را به یک کشور تأمین‌کننده کاهش می‌دهد. بنابراین از شرکت‌های اروپایی خواسته شده در بخش انرژی در ایران سرمایه‌گذاری و به توسعه فن‌آوری LNG در ایران اقدام کنند.

همچنین در این بخش به انگیزه‌های اروپا برای ایجاد تنوع در تامین نیازهای انرژی ایران اشاره و گفته شده کشورمان در وضعیتی قرار دارد که می‌تواند 300 روز در سال از انرژی خورشیدی استفاده کند. بنابراین، اتحادیه اروپا در تلاش است تا زمینه‌های استفاده از انرژی‌های نو و تجدیدپذیر در ایران را فراهم کند.

این قطعنامه همچنین تأکید کرده که ایران با چالش‌های زیست محیطی فراوانی از جمله کمبود منابع آبی و توسعه بیابان روبه‌رو است و در نتیجه «اتحادیه اروپا باید همراه با ایران در تقویت حفاظت از محیط زیست و ترویج توسعه پایدار محیط زیست» اقدام کند. همچنین این قطعنامه خواستار همکاری زیست‌محیطی در زمینه مدیریت منابع آبی از جمله حمایت از ایران برای حفظ دریاچه ارومیه، مبارزه با بیابان‌زایی، آلودگی دریای خزر و... شده است.

این قطعنامه به اقدامات اروپا برای توسعه فن‌آوری هسته‌ای در ایران اشاره کرده و نوشته که با وجود کمبود منابع اورانیوم در ایران، کمیسیون اروپایی موظف است که برای تقویت ظرفیت‌های مربوط به اورانیوم برای فعالیت‌های مسالمت‌آمیز هسته‌ای در ایران در چارچوب برجام اقدام کند.

امنیت در پرواز نیز از دیگر مسائل مطرح در این قطعنامه است و اتحادیه اروپا متعهد شده تا دسترسی‌های ضروری شرکت‌های ایرانی به اجزای هواپیماها را فراهم کرده و در این زمینه ایران از فهرست سیاه اتحادیه اروپا خارج شود.

پناهجویان افغان از دیگر موضوعات مطرح در این قطعنامه است. اتحادیه اروپا اذعان کرده که ایران یکی از بزرگ‌ترین کشورهای پذیرای پناهجو در جهان است و متعهد شده که حمایت از ایران برای ارتقای سطح آموزشی پناهجویان افغان را افزایش دهد.

همچنین با توجه به این که بیش از 60 درصد جمعیت کشور را نسل جوان تشکیل می‌دهند، قرار است با افزایش بورسیه‌های اروپایی (اراسموسن) به دانشجویان ایرانی در این زمینه کمک شود.

د: بخش امنیت منطقه‌ای

در بخش امنیت منطقه‌ای این قطعنامه آمده است که فرهنگ ایران در طول هزاران سال تاثیرات زیادی بر منطقه داشته است و ایران به دلایل مختلف از جمله موقعیت ژئو استراتژیکش، «یک بازیگر مهم» در منطقه خاورمیانه و خلیج فارس به شمار می‌آید و منافع استراتژیک ایران، در قالب منطقه‌ای با ثبات بیشتر تأمین می‌شود.
اتحادیه اروپا در این قطعنامه با اشاره به اینکه مذاکرات هسته‌ای ایران فضا را برای گفت‌و‌گو بر سر موضوعات هسته‌ای فراهم کرده است،‌ تأکید کرده که ایران می‌تواند نقش خود را در ایجاد ثبات در منطقه ایفا کند و همه منطقه می‌توانند «روابط عادی» با ایران داشته باشند.

این قطعنامه از همه دولت‌های منطقه به ویژه ایران و عربستان خواسته از لفاظی‌های خصمانه که باعث تعمیق اختلافات می‌شود، پرهیز کرده و حمایت از گروه‌های مسلح در منطقه از جمله حزب‌الله لبنان و جبهه‌ النصره خاتمه داده شود.‎

همچنین این قطعنامه خواسته است تا در راستای گفت‌وگوهای اتحادیه اروپا با ایران، مانند دیگر بازیگران مهم، ایران نقش سازنده خود را در حل دیپلماتیک بحران‌های عراق، یمن، سوریه، لبنان و افغانستان با احترام به قوانین بین‌المللی و حق حاکمیت این کشورها ایفا کند. همچنین این قطعنامه خواستار اجرای الگویی از دیپلماسی اتحادیه اروپا شده که در آن به جای آنکه به اولویت‌های مذهبی اهمیت بدهد اولویت‌های سیاسی را در نظر بگیرد و مبتنی بر احترام و امنیت برای مردم کشورهای خاورمیانه از جمله اسرائیل و فلسطین با هدف ترویج ثبات و امنیت در خاورمیانه باشد.

این قطعنامه افزوده است که اتحادیه اروپا بر این باور است که حل بحران‌های خاورمیانه و آفریقا و منطقه خلیج فارس بدون حضور همه کشورها ممکن نخواهد بود و به ایران برای حضورش در گفت‌وگوهای گروه بین‌المللی حامیان سوریه خوش‌آمد گفته است.

این قطعنامه ادامه داده است که حضور ایران در این دیدارها منجر به بهبود قابل توجهی نشده است و از ایران درخواست کرده که برای این مشارکت حداقل برای تسهیل در ارائه کمک‌های بشردوستانه برای حمایت از قربانیان حملات به دنبال یک راه حل بلند مدت برای رهایی از جنگ باشد.

این قطعنامه مدعی شده که حیات دولت اسد به نحو فزاینده‌ای به ایران وابسته شده و بنابراین «از مقامات ایرانی می‌خواهیم از این نفوذ برای اینکه مخاصمه سوریه به نتیجه صلح‌آمیزی منجر شود، استفاده کنند.»

همچنین این قطعنامه نوشته است که اتحادیه اروپا از آمادگی ایران برای حمایت از تلاش‌های اخیر در راستای ایجاد ثبات در عراق قدردانی و تأکید می‌کند که این حمایت، نقش مهمی در پایان خشونت‌های حرفه‌ای بازی می‌کند. این مصوبه از مبارزه ایران علیه داعش تشکر کرده و توافق ایران و استرالیا برای اشتراک اطلاعات در زمینه مبارزه علیه داعش و القاعده را یادآوری کرده است.

این قطعنامه با یادآوری وضعیت بحرانی در یمن و سوریه خواستار مدیریت دیپلماسی اتحادیه اروپا به گونه‌ای شده که مخاصمه میان ایران و عربستان که به اعتقاد این قطعنامه در این بحران نقش دارد، پایان داده شود.

ه- موضوعات اجتماعی – اقتصادی، حاکمیت قانون و حقوق بشر

قطعنامه عادی‌سازی روابط در این بخش، متذکر شده که میراث انقلابی و قانون اساسی ایران به عنوان جمهوری اسلامی و همچنین تفاوت‌های موجود میان ایران و اتحادیه اروپا در خصوص نظام‌های اساسی سیاسی نباید مانعی برای گشایش گفت‌وگوهای مستقیم و یافتن زمینه‌های مشترک درخصوص مسائل مربوط به دموکراسی، حاکمیت قانون و حقوق بشر باشد.

این قطعنامه از ایران خواسته است تا «فضا برای تکثرگرایی سیاسی را باز کند.» همچنین این قطعنامه با تحلیلی عجیب نوشته است با توجه به این که مجلس کنونی «هوادار اصلاحات و هوادار اروپاست» در نتیجه «باور دارد که نتایج انتخابات مجلس شورای اسلامی و مجلس خبرگان در فوریه 2016 (اردیبهشت 1395) بازتاب خواسته ملت ایران در این زمینه بوده و فرصتی برای همکاری بیشتر اتحادیه اروپا با ایران است.»

در این بخش مجددا به مجازات اعدام در ایران اشاره شده و خواستار حذف مجازات اعدام بابت جرایم مواد مخدر در نظام حقوقی ایران شده است.

همچنین این قطعنامه از ایران خواسته تا با مکانیسم‌های حقوق بشری سازمان ملل متحد همکاری داشته و کمک کند تا سازمان‌های حقوق بشری در زمینه انجام عملیات‌های خود (درباره نظارت بر اجرای حقوق بشر در ایران) تقویت شوند. به نوشته این قطعنامه، این موضوع باعث ارتقای جایگاه ایران نزد افکار عمومی در اروپا خواهد شد.

بنا به مصوبه پارلمان اروپا، اتحادیه اروپایی از دولت ایران خواسته تا تعهداتش طبق مصوبات داخلی و کنوانسیون‌های خارجی در زمینه‌های برابری جنسیتی، زبانی، مذهبی، سیاسی و آزادی بیان را تقویت کرده و برابری در دسترسی به فرصت‌های آموزشی، بهداشتی و حرفه‌ای را محقق کند.

همچنین قطعنامه به اصلاحات انجام شده در قانون مجازات جدید کشورمان پرداخته و از آن استقبال کرده است.

در بخش دیگری از این قطعنامه، اتحادیه اروپا، با اظهاراتی مداخله‌جویانه خواستار آزادی «زندانیان سیاسی» و همچنین شهروندان اروپایی شده است.

این قطعنامه، از تلاش‌های دولت حسن روحانی برای تهیه منشور حقوق بشر استقبال کرده و خواستار قرار گرفتن این منشور برمبنای استانداردهای بین‌المللی حقوق بشری شده است.