صفحه نخست

آموزش و دانشگاه

علم‌وفناوری

ارتباطات و فناوری اطلاعات

سلامت

پژوهش

علم +

سیاست

اقتصاد

فرهنگ‌ و‌ جامعه

ورزش

عکس

فیلم

استانها

بازار

اردبیل

آذربایجان شرقی

آذربایجان غربی

اصفهان

البرز

ایلام

بوشهر

تهران

چهارمحال و بختیاری

خراسان جنوبی

خراسان رضوی

خراسان شمالی

خوزستان

زنجان

سمنان

سیستان و بلوچستان

فارس

قزوین

قم

کردستان

کرمان

کرمانشاه

کهگیلویه و بویراحمد

گلستان

گیلان

لرستان

مازندران

مرکزی

هرمزگان

همدان

یزد

هومیانا

پخش زنده

دیده بان پیشرفت علم، فناوری و نوآوری
۱۱:۵۱ - ۰۱ آبان ۱۳۹۵
سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی:

با تخریب گفتمان علمی، توسعه و پیشرفت جامعه به تاخیر می‌افتد

دکتر خسرو قبادی، سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی بر نقش فرهنگ دانشگاهی و نقش آن در توسعه کشور اشاره و تاکید کرد اگر رشته‌های دیگر در تقویت فرهنگ دانشگاهی با علوم انسانی همراه باشند، گفتمان علم تقویت می‌شود.
کد خبر : 127726

به گزارش گروه دانشگاه خبرگزاری آنا به نقل از پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی جهاددانشگاهی، خسرو قبادی، سرپرست این پژوهشگاه درباره فرهنگ دانشگاهی گفت: «تعریف مفاهیم در علوم انسانی تعریف منطقی (دارای جنس و فصل) نیست بلکه تعاریف نظری است. یعنی رویکردهای مختلف در تعریف موثر است. بنابراین بسته به انتخاب رویکرد نسبت به "فرهنگ" و "دانشگاه" تعاریف متفاوتی از فرهنگ دانشگاهی می­‌توان ارائه کرد. منظور از فرهنگ دانشگاهی، فرهنگی است که به تقویت گفتمان علم در دانشگاه­‌ها و بالتبع در جامعه کمک کند. فرهنگ دانشگاهی آن مجموعه از باورها، نگرش­‌ها، بینش­‌ها، منش­‌ها، روش­‌ها و رفتارهایی است که در قالب­‌های مختلف حقوقی، مقرراتی، مالی، انضباطی، برنامه­‌ریزی (آموزشی، درسی و...) به تقویت گفتمان علم که هسته و اساس فرهنگ دانشگاهی است کمک کند. مناسبات و رفتارهای علمی را در دانشگاه بسط و تعمیق دهد.»


قبادی به نقش و جایگاه فرهنگ دانشگاهی در فرایند توسعه­ درون‌زای کشور اشاره کرد و گفت: «توسعه جوامع به توسعه دانشگاه‌های­شان وابسته است. به لحاظ تجربی، در هر کشور که دانشگاه­‌ها توسعه پیدا کرد، آن کشور توسعه پیداکرده است و بالعکس. جامعه توسعه‌نیافته از دانشگاه­‌های توسعه‌یافته برخوردار نیست. اگر دانشگاه­‌های کشور توسعه پیدا کنند، چون توسعه در تعامل با جامعه اتفاق می‌افتد، لزوما درون­‌زا خواهد بود. تجارب و سوابق کشورهای مختلف از توسعه در دانشگاه‌ها مورد بررسی قرار می‌گیرد. این تجارب مختلف خود گویای وضعیت­‌های متفاوت کشورها در گذرگاه‌های توسعه است و سنت­‌های بومی توسعه را روشن می‌سازند. علم و علم توسعه به خوبی به ما رسانده است که برنامه­‌های توسعه متناسب با فرهنگ جوامع است و نسخه­‌های واحدی (یا خطی) در این مسیر وجود ندارد.»


او به جایگاه فرهنگ دانشگاهی در نهادینه شدن گفتمان علم اشاره کرد و افزود: «به نظر من هسته اساسی فرهنگ دانشگاهی و ستون خیمه دانشگاه "علم" است. هر حرکتی که بخواهد منجر به تضعیف این ستون شود، در واقع بر سر شاخ نشستن و بن بریدن است. برجستگی علمی در دانشگاه­‌ها باید همواره تقویت شود. اگر فرهنگ دانشگاهی به معنای نگرش، بینش، منش و رفتار علمی در جای جای فضای دانشگاهی تقویت شود و حاکمیت یابد، خود ترجمان نهادینه‌شدن گفتمان علم در دانشگاه و جامعه است. به عبارت دیگر تقویت فرهنگ دانشگاهی یعنی تقویت فرهنگ علمی.»


قبادی گفت: «اگر همه رشته‌ها در تقویت فرهنگ دانشگاهی همراه با علوم انسانی باشند (که عهده‌دار تبیین مبانی نظری و تئوریک تقویت گفتمان علم در دانشگاه‌ها است) فضای گفتمان علم تقویت می‌شود. رشته‌های دیگر دانشگاه‌ها، هم باید بر یافته‌های علمی خود و حاکم‌شدن آن در فضای عمومی کشور، مصر باشند و هم زمینه‌ها و بسترهای تقویت این گفتمان را که در علوم انسانی مطرح می‌شوند، فراهم کنند.»


او راهکارهایی برای تحکیم گفتمان علم در جامعه پیشنهاد داد و گفت: «اول باید درباره تحکیم گفتمان علم در جامعه‌مان بیاندیشیم. گفتمان‌های رقیب گفتمان علم در جامعه ما عبارتند از گفتمان قدرت، گفتمان ثروت و گفتمان ایدئولوژیک. گفتمان قدرت اصولا درصدد است تا علم توجیه­‌گر وضع موجود باشد و انتقاد از وضع موجود را عمدتا برنمی­‌تابد. گفتمان ثروت، می­‌کوشد علم در خدمت قدرت اقتصادی و افزایش تولید ثروت باشد بنابراین با حمایت از علومی که بازار اقتصادی بالاتر و بهتری­ دارند، عرصه و انگیزه برای علومی که با بازار فاصله بیشتری دارند کم می­‌شود. حال آنکه همین علوم سرمایه علوم دیگر واقع می­‌شوند و علوم بازار، خود مصرف‌کننده علوم نظری هستند. به عبارت دیگر با قدرت‌یافتن و تسلط گفتمان ثروت، علم در خدمت ثروت قرار می‌گیرد و جهت­‌گیری­‌های علمی عوض می‌شود و برخی رشته­‌ها تقویت و سوگیری­‌ها به تدریج در علم نمودار می‌شود. از طرف دیگر هم ثروت می‌تواند به گفتمان علم ضربه بزند و آن اینکه دانشگاه‌ها به دلیل کاهش اعتبارات آموزشی و گسترش بی­‌رویه ساختارها به خاطر درآمدهای اقتصادی، از استاندارهای علمی فاصله بگیرند و اندک اندک قدرت اقتصادی و پول جایگزین سواد علمی شود که این هم خود به خود به تضعیف گفتمان علم در جامعه می‌انجامد.»


سرپرست پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات اجتماعی گفت: «گفتمان ایدئولوژیک زمانی رقیب گفتمان علم و مانع تحکیم آن به حساب می‌آید، که پایبندی و تعصب به گزاره‌های ایدئولوژیک هم‌پایه یا بالاتر از پایبندی و تعصب به یک گزاره علمی در جامعه شود. فرضا دو نفر که یکی از پایگاه ایدئولوژیک و نفر دیگر از پایگاه علم، از موضوعی دفاع یا آن را رد می­‌کنند، اگر به یک میزان در جامعه ارزش داشته باشند یا آن کسی که از موضعی علمی دفاع یا رد می­‌کند، ارزش کمتری داشته باشد، گفتمان علم تفوق ندارد چه رسد به اینکه آن دو نفر در موضوعی اختلاف داشته باشند و یکی بر صدر بنشیند و آن دیگری طرد شود.»


قبادی گفت: «نسبت گفتمان علم و ایدئولوژیک به یکدیگر مانند آن دو گفتمان دیگر می‌تواند تایید کننده، خنثی و تکذیب‌کننده باشند، در هر یک از سه وضع مورد اشاره، در صورتی که گفتمان علمی تخریب شود، به ضرر جامعه است و توسعه و پیشرفت به تاخیر می‌افتد.»


انتهای پیام/

ارسال نظر