رمزگشایی از دلایل و عوامل واقعی فرونشست‌های اخیر تهران/ دعوت از کشورهای معتبر دنیا برای شناسایی نقاط دچار آب شستگی
به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری آنا، محمدرضا معماریان گفت: عمق سنگ کف در تهران متغیر است و در شمال شهر، این عمق خیلی کم است؛ اما در جنوب شهر، خیلی زیاد می‌شود و به 40 متر می‌رسد.
وی افزود: تراز صفر – صفر معابر تهران، شیب قابل توجهی دارد و لایه‌های خاک به مرور از کوهپایه البرز شسته میشوند و دانه‌های درشت‌تر در شمال شهر و دانه‌های ریزتر در جنوب شهر، ته‌نشین میشوند و شکل گیری بستر خاک تهران، تنوع و پیچیدگی خاصی به معابر زیر سطحی داده است.
رئیس مرکز مطالعات ژئوتکنیک و مقاومت مصالح سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران گفت: در علم مکانیک، خاک متشکل از سه جزء سنگ دانه، آب و خاک است و در این میان، آب یکی از بهترین دوستان و در عین حال یکی از بزرگترین دشمنان خاک است و وقتی آب به همه فضای خالی خاک نفوذ کرده و آن را پُر می‌کند، می‌گوییم خاک اشباع شده است.
وی افزود: هر چند وظیفه شهرداری، مدیریت و جمع آوری آب‌های سطحی است؛ اما بخشی از این موضوع که شامل پسآب حاصل از دفع فاضلاب به روش سنتی است از دست مدیریت شهری خارج است، چرا که حرکت فاضلاب از شمال شهر به سمت جنوب شهر، منجر به شست و شوی خاک می‌شود و کیفیت خاک را از بین می‌برد.
معماریان گفت: در دهه اخیر، در یک هزار نقطه شهر تهران مطالعات ژئوتکنیکی بستر خاک انجام شده و مؤید این ادعا، اجرای 350 تقاطع غیر همسطح و 650 سازه با اهمیت بالاست که حتی یک مورد از آنها نیز دچار واژگونی یا حتی نشست غیر همنواخت نیز نشده‌اند.
رئیس مرکز مطالعات ژئوتکنیک و مقاومت مصالح سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران افزود: خاک ریزدانه یا خاک رُس، خاصیت منحصر به فردی دارد و می‌توان آن را به خاک کوزه گری تشبیه کرد، چرا که به محض این که آب به آن می‌خورد، شکل می‌گیرد و ظرفیت باروری خود را از دست می‌دهد و مخاطرات اخیر در تهران نیز به دلیل سرریز شدن ناگهانی حجم بالای آب در زیر زمین بوده است.
معماریان گفت: اجرای پروژه‌های زیر زمینی در تمام دنیا، خطرات و مخاطرات خاص خود را دارد و به همین دلیل، برای کل خطوط در دست ساخت مترو، مطالعات ژئوتکنیک انجام شده و این سازه‌های زیر زمینی با هزینه گزافی، عایق بندی میشوند.
وی افزود: از 10 سال پیش که بحث توسعه مترو با جدیت مورد پیگیری قرار گرفت، تمام قنوات تهران شناسایی شدند و خطوط مترو نیز بر اساس اطلاعات نقشه قنوات، طراحی و اجرا شدند.
رئیس مرکز مطالعات ژئوتکنیک و مقاومت مصالح سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران گفت: دستگاه‌های خدماتی و تأسیساتی، باید نسبت به شبکه آبرسانی پایتخت، نگاه ملی داشته باشند، چرا که در حال حاضر شاهد نَشت آب از شبکه آبرسانی و تراوش آب از چاه‌های جذبی هستیم در صورتی که با ترمیم کامل شبکه آبرسانی تهران، خروج آب از شبکه به حداقل میزان ممکن کاهش پیدا می‌کند.
وی افزود: حوادث اخیر به دلیل خروج ناگهانی آب بوده و نَشتی آب در شبکه آبرسانی و برداشت‌های بی رویه در دشت تهران، باعث کاهش ارتفاع معابر زیر سطحی می‌شود و این نَشتی هر چه بیشتر باشد، تحرکات زیر زمین بیشتر می‌شود که البته این پیچیدگی در محدوده مرکزی شهر، خیلی خاص بوده و به اوج خود رسیده است.
معماریان گفت: عملیات حفاری تونل‌های مترو در اعماق زمین های تهران با ویژگی های گفته شده، کار بسیار سخت و مخاطره آمیزی است و مهندسان و کارگران مترو، همه این خطرات را به جان خود می‌خرند تا مردم به واسطه توسعه مترو، آرامش، ایمنی و رفاه بیشتری داشته باشند.
رئیس مرکز مطالعات ژئوتکنیک و مقاومت مصالح سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران افزود: به روزترین تجهیزات شناسایی ویژگی‌های اعماق زمین، دستگاه‌های جی پی آر است که تا عمق قابل قبولی می‌تواند هر گونه تغییری را در زیر زمین شناسایی کند که البته در حال حاضر نیز دو دستگاه از این تجهیزات پیشرفته در شهرداری تهران در دست استفاده است.
معماریان گفت: بعد از اتفاقات اخیر، تمام توجه خود را معطوف به شناسایی نقاط دچار آب شستگی کرده ایم و البته چندین نقطه آب شسته را نیز در چند منطقه تهران مورد شناسایی قرار داده‌ایم.
وی افزود: از یکی از کشورهای معتبر دنیا که در این زمینه از تجربیات بالایی برخوردار است، دعوت به همکاری کرده‌ایم تا سرعت کار شناسایی نقاط دچار آب شستگی که موضوعی زمان بَری است را تا جای ممکن بالا ببریم.
معماریان گفت: در تمامی ساختمان‌‌ها و تأسیسات قدیمی همچون پل‌ها و سازه‌هایی که بعد از انقلاب اسلامی ساخته شده، آیین نامه محاسبات رعایت شده و به عنوان نمونه، در محله قدیمی مولوی، 50 مورد مطالعات ژئوتکنیکی انجام داده‌ایم.
رئیس مرکز مطالعات ژئوتکنیک و مقاومت مصالح سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران افزود: هر چند وجود آب در زیر زمین‌های تهران به یک معضل جدی تبدیل شده اما معضل جدی‌تر، خروج آب است که با توجه به شکل بستر تهران، روان‌آب‌ها از شمال شهر به سمت جنوب شهر و دشت تهران حرکت می‌کنند.
معماریان گفت: در حال حاضر، بستر تهران پر از آب است و نباید همه این آبها با اقداماتی همچون حذف چاه‌های جذبی و توسعه فاضلاب به یک باره دفع شود، بلکه این اقدام باید به تدریج اتفاق بیفتد.
وی افزود: شهرداری تهران از یک سال قبل، اقدام به پهنه بندی ژئوتکنیک کرده و نقشه اولیه مناطق 9 و 10 و 11 را ترسیم کرده و این نقشه‌ها که نگاهی کلی از وضعیت بستر شهر به دست می‌دهند تا آخر سال در شش، هفت لایه آماده و منتشر میشوند.
رئیس مرکز مطالعات ژئوتکنیک و مقاومت مصالح سازمان مشاور فنی و مهندسی شهر تهران گفت: طرح جامع جمع آوری آب‌های سطحی شهر تهران تهیه شده که بر اساس آن مجموع روان‌آب‌های شهر، هدایت و جمع آوری می‌شود و ورود و به کارگیری تجهیزات پیشرفته، مانع فرونشست‌های جدید خواهد شد.
انتهای پیام/