فتاحی: ابداع و بازآفرینی قصه «ماجراهای خاله سوسکه و آقا موشه» هنرمندانه است

به گزارش گروه فرهنگی آنا و به نقل از روابط عمومی خانه کتاب، نشست نقد و بررسی مجموعه شش‌جلدی «ماجراهای خاله سوسکه و آقا موشه» نوشته سوسن طاقدیس با حضور نویسنده اثر، حسین فتاحی، فاطمه مشهدی‌رستم، حمیدرضا سیدناصری، سمیه علیپور و ملیسا معمار عصر دوشنبه( 26 مهرماه 1395) در سرای اهل قلم برگزار ‌شد.

در ابتدای این نشست، حسین فتاحی با بیان اینکه کتاب «ماجراهای خاله سوسکه و آقا موشه» با نگاهی جدید به قصه ای قدیمی نوشته شده است، گفت: این نوع نوشتن از زمان های گذشته رسم بوده است. از نمونه کتاب هایی که به این صورت نوشته شده می توان به کتاب های شاهنامه فردوسی، لیلی و مجنون، مثنوی معنوی، کلیله و دمنه و... اشاره کرد.

وی ابداع و بازآفرینی قصه «ماجراهای خاله سوسکه و آقا موشه» را هنرمندانه توصیف کرد و گفت: ریتم سوال ها و جواب ها در این کتاب تغییر نمی کند این امر کتاب را جذاب و خواندنی می کند. آدم ها در این کتاب از طبقات مختلف اجتماعی هستند و به دنبال ارائه نوعی آموزش است و واقعیت های اجتماعی، نوع برخورد با آدم های مختلف در جامعه و شیوه درست گفت و گو را به بچه ها یاد می دهد.

فتاحی با بیان اینکه رویکرد کلی این کتاب یک قصه نیست، عنوان کرد: در قصه اصلی، متن به صورت کلی بیان شده و پیام آن برای مخاطبان عام عرضه شده است اما در نسخه جدید مسائل به صورت جزئی بیان شده است. این کتاب زمان خودش بعد آموزشی تاثیرگذاری داشته و با هدف خاصی نوشته شده است. بنابراین اگر ناشر قصه اصلی را هم چاپ می کردند به زیبایی کار کمک می کرد چرا که به این صورت مقایسه ای بین کتاب جدید و قدیم صورت می گرفت.

این نویسنده به محتوای آموزشی کتاب اشاره کرد و گفت: مودب حرف زدن، دور اندیشی، انتخاب راه درست برای حل مشکلات و... از ویژگی های این کتاب است و سطح فکر جامعه در زمان قدیم را نشان می دهد چرا که قصه ها فرهنگ جامعه را منتقل می کنند.

وی پیشنهاد کرد: بهتر بود اشعار موجود در این کتاب را به یک شاعر متخصص کودک می سپاردید تا جذابیت قصه افزایش پیدا می کرد. بهتر بود که در تصویرگری، تصاویر به واقیعت قصه و شخصیت ها شباهت بیشتری پیدا می کرد. این کتاب جزو اقتباس های خوب در حوزه کودک و نوجوان است که شش قصه سرگرم کننده را بیان کرده است.

فتاحی در پایان گفت: هر مساله ای برای جاودانگی به ادبیات نیاز دارد. ادبیات ظرفیتی دارد که می توان هر چیزی را در قالب آن بیان کرد. نویسنده هر چه بتواند از این ظرفیت بیشتر استفاده کند بهتر می داند قصه و داستان خلق کند. از این رو نویسندگان باید سعی کنند کتاب قبلی از کتاب بعدی آنها بهتر باشد. در این صورت می توانیم شاهد رشد ادبیات در جامعه باشیم.

در ادامه، فاطمه مشهدی رستم با تاکید بر اینکه پرداختن به قصه های قدیمی تنها از عهده نویسندگان متبحر بر می آید، گفت: نمونه هایی داشتیم که به دنبال بازنویسی قصه های کهن بودند اما نتوانستند نظر مخاطب را جلب کنند چرا که تنها با تعویض فعل و فاعل داستان به دنبال بازنویسی بودند.

وی ادامه داد: نوشتن قصه های قدیمی و قصه هایی که عمری با نسل های مختلف در ارتباط بودند در نوع خود می تواند یک اقتباس باشد اما باید از منظر تازه به آنها نگاه شود. با قلم و تبحر نویسندگی و پرداختن به زوایای پنهان و جدید داستان های قدیمی می تواند قصه ها را برای مخاطبان جذاب کرد تا قابلیت درک قصه برای مخاطب نسل جوان ایجاد شود.

مشهدی رستم بیان کرد: زمانی که خبر انتشار این کتاب را شنیدم فکر کردم همان قصه قدیمی را بازگو می کند اما با خواندن کتاب متوجه شدم با قلم نویسنده اتفاق تازه ای در مورد سوژه این کتاب اتفاق افتاده که آن را به فال نیک گرفتم.جنبه های تربیتی و آموزشی در کل قصه این کتاب به خوبی بیان شده است. آموزش روابط صلح آمیز و آشتی جویانه، پیدا کردن راه حل برای مشکلات، مثبت اندیشی با آموزش غیر مستقیم، تعیین هویت مشخص، توجه به بقا و دوام زندگی حیوانات، همدلی، همفکری، انتقال مفاهیم بر پایه دوستی و محبت، انتقال پیام های مثبت، تولید سوال برای بچه ها و... از جمله موضوعاتی است که در این کتاب به آن اشاره شده است.

وی عنوان کرد: نویسنده در این کتاب سعی دارد بر اساس گفت و گو و اعمال مثبت مهرآموز، فرهنگ سازی کند. بعضی اصلاحات در بیان کلمه علی رغم ظاهر غلط انداز به خوبی در داستان جا گرفته است. قصه سوم این کتاب جزو شاخص ترین قصه های این کتاب است. قاعدتا گذشت، ایثار، محبت و همدلی در این قصه موج می زند و به بچه ها یاد می دهد به جای بحث، جدل، قضاوت ناعادلانه و ارائه عکس العمل ناعادلانه به ریشه و چرایی قضیه فکر کنند و روحیه گذشت را در خود تقویت کنند. به عبارتی این داستان بچه ها را به چالش فکر کردن وا می دارد تا از درون قصه ها نکات مهم و پر محتوا را کشف کنند.

در ادامه، سوسن طاقدیس نویسنده کتاب««ماجراهای خاله سوسکه و آقا موشه» گفت: این کتاب ها را سی سال پیش نوشتم. وقتی این قصه را می بینم که بعد از سی سال هنوز مورد توجه جامعه مخاطب و ناشر آن است، بسیار خوشحال می شوم و مرا به این فکر می برد که کاش ما زودتر و بیشتر از اینها به این کتاب ها توجه می کردیم.

وی ادامه داد: احتمالا این کتاب کاری است که تا سال های آینده باقی خواهد ماند. ما در این سی سال میلیون ها کودک داشتیم که می توانستند این کتاب ها را بخوانند. اگر زودتر سیاستگذارهای مملکت به اتفاقاتی از این نوع توجه می کردند شاید بعد از سی سال به این فکر نمی کردم که مردم ما کتاب نمی خوانند.

این نویسنده عنوان کرد: بهتر است بازنویسی را به طور کل کنار بگذاریم و یک کار جدید و خلاقیتی روی کارها انجام دهیم. من به بازآفرینی و کارهایی که از خلاقیت خودم سرچشمه بگیرد را بیشتر دوست دارم. اگر نویسنده ای خلاقیت دارد می تواند آثار جدیدی را خلق کند و به سمت بازآفرینی متون کهن برود چرا که بازنویسی صرفا تکرار یک موضوع است.

در ادامه، سمیه علیپور در مورد تصویرگری کتاب «ماجراهای خاله سوسکه و آقا موشه» توضیح داد و گفت: حدود سه ماه در مورد داستان اصلی کتاب تحقیق کردم. سعی کردم بخش های مخاطب گریز داستان را حذف کنم و تصویری زیبا از شخصیت «خاله سوسکه» داستان ارائه کنم. از این رو به دنبال این بودم که تصاویر شخصیت های داستان از زیبایی همسانی تبعیت کنند. هر چند ممکن است به نظر عده ای از منتقدان این اتفاق صورت نگرفته باشد.

علیپور به شیوه تصویرگری متون کهن اشاره کرد و گفت: متن به تصویر می فهماند که به چه شیوه تصویرگری کند و اقتضاعات و زبان متن نوع تصویرگری را مشخص می کند. برای سهولت در انجام تصویرگری نویسنده و تصورگر باید با هم در ارتباط باشند.

حمیدرضا سیدناصری، مدیر انتشارات ذکر نیز گفت: طبق نیازسنجی ها به این نتیجه رسیده ایم که قصه یکی از نیازهای حوزه کودک است. شعار کلیدی ما این است که «با خواندن قصه و تقویت تخیل کودکان قدرت حل مشکلات را در آنها افزایش دهیم». خواندن قصه برای بچه ها قدرت تخیل آنها را افزایش می دهد. در حوزه کودک بازنویسی خیلی مورد توجه نیست بلکه در حوزه نوجوانان مورد توجه است.

سید ناصری به ویژگی های قلم نویسنده کتاب «ماجراهای خاله سوسکه و آقا موشه» اشاره کرد و گفت: نثر این نویسنده روان و کودکانه است. کتاب های قوی بعد از سی سال برای بازنویسی نیاز به بازنویسی کمی دارند و این به قلم توانای ایشان مرتبط است. با تصویرگری جدید کار بیشتر مورد توجه قرار گرفت و توانست در لیست کتاب های برگزیده لاک پشت پرنده قرار بگیرد چرا که مخاطبان ما به دنبال داستان های ایرانی هستند و معتقدند مهارت خواندن با داستان های ایرانی شروع می شود.