قوانین و نحوه تغییر «نام خانوادگی»/ 100 هزار نفر در 6 ماهه ابتدایی امسال نام خانوادگی خود را تغییر دادند

سید مجید نبوی، مدیرکل دفتر روابط عمومی و همکاری‌های بین الملل سازمان ثبت احوال کشور در گفت‌و گو با خبرنگار گروه اجتماعی خبرگزاری آنا درباره شرایط تغییر نام خانوادگی، اظهار کرد: از سال 1297 ثبت رویدادهای حیاتی و سند سه جلدی برای مردم آغاز شد و در سال 1304 مجلس شورای ملی مصوبه‌ای را تصویب کرد که بر اساس آن مردم نمی‌توانستند القابی مانند سلطنه، میرزا، دوله و ... برای خود برگزینند و بعد از آن قانون مدنی مصوب سال 1313 در ماده 997 حکم کرد هر فرد باید دارای نام خانوادگی باشد.

وی با بیان اینکه بر اساس قانون نام خانوادگی پدر برای فرزندان انتخاب می‌شود، افزود: علاوه بر این، زوجه نیز می‌تواند تا زمانی که در قید زوجیت همسر قرار دارد از نام خانوادگی همسر استفاده کند و در صورتی که ازدواج منجر به طلاق شود زوجه تنها با اجازه همسر می‌تواند هم‌چنان از نام خانوادگی همسر استفاده کند و در صورتی که زوج فوت کند امکان استفاده از نام خانوادگی همسر برای زوجه منتفی خواهد شد.

قوانین تغییر نام خانوادگی

نبوی با توجه به قوانین تغییر نام خانوادگی، عنوان کرد: در صورتی که فردی درخواست تغییر نام‌ خانوادگی‌اش را داشته باشد باید قانون حق تقدم را رعایت کند. بدین صورت که باید در محدوه‌ای که برایش شناسنامه صادر شد مراجعه کند تا مطلع شود که شخص دیگری قبل از او چنین نام خانوادگی نداشته، اگر شخصی نام خانوادگی انتخابی فرد را نداشته باشد ثبت احوال اقدامات لازم برای تغییر نام خانوادگی را انجام می‌دهد اما اگر شخصی با نام خانوادگی انتخابی فرد در آن محل ثبت شده باشد فرد باید از او کسب اجازه کند و یا با اضافه کردن پسوند و پیشوند مناسب تغییراتی در نام خانوادگی ایجاد کند.

شرایط حذف یا اصلاح نام خانوادگی

وی در ادامه درباره شرایط حذف یا اصلاح بخشی از نام خانوادگی، یادآور شد: بر اساس مصوبه شورای عالی ثبت احوال، تغییر یا اصلاح بخشی از نام خانوادگی دارای چهار حالت است. حالت اول حذف مشاغل است یعنی برای مثال اگر فردی دارای نام خانوادگی محمدی با پسوند نجار، آهنگر و ... باشد می‌تواند به راحتی پسوند را حذف کند و اگر پسوند نام مکان باشد نیز ممنوعیتی برای حذف وجود ندارد برای مثال پسوند نام خانوادگی فرد تبریزی، کاشانی و .. باشد می‌تواند نام مکان را حذف کند البته باید گفت حذف پسوند تهرانی امکانپذیر نیست.

مدیرکل دفتر روابط عمومی و همکاری‌های بین‌الملل سازمان ثبت احوال کشور افزود: و حالت سوم اینگونه است که اگر پسوند نام خانوادگی نام ایلات و عشایر باشد فرد به راحتی می‌تواند پسوند خود را حذف کند. در گذشته چون اطلاعات شناسنامه به صورت دستی و بدون کمک رایانه ثبت می‌شد امکان خطا و اشتباه وجود داشت برای همین قانونگذار این امکان را فراهم کرده تا در صورت وجود هرگونه غلط املایی یا خطا در اطلاعات شناسامه، فرد با ارائه مدارک مورد نیاز نسبت به تغییر و اصلاح آن اقدام کند.

نبوی خاطرنشان کرد: هم‌چنین افرادی که نام خانوادگیشان حروف زائد داشته باشد و نام خانوادگی مستهجن و ناپسند داشته باشند، می‌توانند برای تغییر نام خانوادگی اقدام کنند برای مثال در گذشته نام خانوادگی فردی «گداپور» بوده که امروزه داشتن این نام خانوادگی برای برخی افراد پسندیده نیست که این افراد می‌توانند با رعایت قانون حق تقدم، نام خانوادگی دیگری را برای خود انتخاب کنند.

به گفته وی، افرادی که به ایران مهاجرت کرده‌اند و اکنون مسلمان شده‌اند نیز می‌توانند نام و نام خانوادگی ایرانی برای خود برگزینند.

تغییر نام‌های خانوادگی خاص

مدیرکل دفتر روابط عمومی و همکاری‌های بین الملل سازمان ثبت احوال کشور در پاسخ به سوال خبرنگار آنا مبنی بر شرایط تغییر نام خانوادگی‌هایی که مربوط به عناوین علمی و مناصب لشکری و کشوری است، گفت: نام‌های خانوادگی مانند سرهنگ، سردار، دکتر و هر عنوانی که در اذهان عمومی شائبه ایجاد کند نباید به عنوان نام خانوادگی انتخاب شود، زیرا نام بردن از آنها می‌تواند علاوه بر شائبه فکری برای مردم زمینه تحقق خلاف‌هایی را نیز ایجاد کند به همین دلیل استفاده از اینگونه نام‌های خانوادگی مرسوم نیست و این افراد می‌توانند نسبت به تغییر فامیلی اقدام کنند.

نبوی در بخش دیگری از سخنانش یادآور شد: نام خانوادگی که شهرت به اعمال خلاق و اعمال زشت داشته باشد، برای فردی که سابقه این چنینی نداشته، قابل تغییر است.

وی خاطرنشان کرد: اگر پدری نام خانوادگی خود را تغییر دهد فرزند کبیر بدون رعایت حق تقدم می‌تواند نام خانوادگی خود را با نام خانوادگی جدید پدر منطبق کند اما فرزندان زیر 18 سال باید با اجازه نامه کتبی پدر اقدام به تغییر نام خانوادگی کنند.

مدیرکل دفتر روابط عمومی و همکاری‌های بین الملل سازمان ثبت احوال کشور در پاسخ به سوال دیگر خبرنگار آنا مبنی براینکه اگر پدری تمایل به تغییر یا حذف بخشی از نام خانوادگی نداشته باشد آیا این امکان برای فرزندان وجود دارد بدون اجازه پدر نسبت به تغییر یا اصلاح نام خانوادگی خود اقدام کنند، گفت: فرزندان کبیر (بالای 18 سال) می‌توانند برای اصلاح بدون اجازنامه پدر اقدام کنند و اگر بخواهند به طور کامل نام خانوادگی خود را تغییر دهند باید تنها قانون حق تقدم را رعایت کنند اما فرزندان زیر 18 سال بدون اجازه نامه کتبی پدر هیچ تغییری نمی‌توانند در اطلاعات شناسنامه خود ایجاد کنند.

وی در پایان خاطرنشان کرد: در 6 ماهه اول امسال صد هزار نفر نسبت برای تغییر نام خانوادگی خود اقدام کرده‌اند.