بازار بورس بازوی دولت در خرید هواپیما

چندی است که بحث خرید هواپیما از دو شرکت بزرگ تولید کننده هواپیما در خبرها پیچیده و در این بین اتفاقات خاصی هم افتاده که گاه باعث سو تفاهم هایی شده، ولی بدون شک و بی تردید دولت یازدهم با تمام تلاش در حال به سرانجام رساندن این مهم است، چراکه در این امر مهم که بعداز انقلاب شکوهمند اسلامی سابقه نداشته رئیس جمهوری یکی از بزرگترین اقتصاددانان این سرزمین عباس آخوندی را برای به اتمام رساندن این قرارداد های با اهمیت مسئولیت داده که بدون کمترین شبهه ای باید گفت سرانجام این هواپیماها چه از بوئینگ و چه از ایرباس در ایران فرود خواهند آمد.

اما مبحثی که در این نگاره به آن خواهم پرداخت ظرفیت قابل استفاده از بورس در خرید این هواپیماهاست که هامونی کارشنای بازار سرمایه بر آن اشاره و صحه نهادند.

تامین مالی از ابتدایی‌ترین جاذبه‌های بورس برای شرکت‌های عریض و طویل است که هر چه این شرکت‌ها برای تامین مالی برنامه‌های اجراییشان به بورس اعتماد کنند زودتر می توانند تامین مالی خود را به سرانجام برسانند.

حال در فصل گشایش‌های اقتصادی و به اذعان صاحبنظران، لغو تدریجی تحریم‌ها و نگاه متفاوت اقتصاددانان جهان به ایران و از آنجایی که شرکت‌های هواپیمایی هم مانند همه شرکت‌های دیگر تمایل دارند از این موقعیت بیشترین بهره را ببرند بدون تردید نوسازی ناوگان برای آنان بیشترین اولویت را دارد. چرا که یک ناوگان فرسوده بسیار بیشتر هزینه‌بر است تا یک ناوگان نو.

مهمترین مشکل هم برای شرکت‌های هواپیمایی تامین نقدینگی برای خرید هواپیماهای جدید است که باید اذعان کرد اوراق اجاره آسان‌ترین راهی است که می تواند قراردادهای خرید هواپیما را برای ایرلاین‌ها تامین مالی کند.

نکته قابل تامل در این تامین مالی این است که شرکت‌های درخواست‌کننده می توانند هم به صورت ریالی و هم به صورت ارزی می توانند از این ابزار ارزشمند بازار سهام بهره ببرند. البته اگر از این ظرفیت استفاده شود بی‌شک شرکت‌ها در تامین نقدینگی برای خرید این هواپیماها دچار کمترین مشکل خواهند شد و بازار سهام هم می‌تواند در این امر کمکی باشد برای ایرلاین ها؛ چراکه بورس از طریق اوراق اجاره تاکنون سه بار این تامین مالی را انجام داده است.

اولین بار در اسفندماه ۸۹ اوراق اجاره ماهان به مبلغ ۳۰ میلیارد تومان و در شهریور ۹۰ به مبلغ ۹۱ میلیارد تومان و بعد در خرداد ۹۵ به مبلغ ۲۱۰ میلیارد تومان که تامین این مبالغ در بازار بورس بین ۵ روز تا آخرین عرضه که فرصت ۱۰ روزه داشته؛ یعنی تامین مبالغی در این حد و حتی بیش ازآن درشاکله توانایی های بارز بازار بورس بوده و هست.

البته در کنار این ابزار ارزشمند بورسی می‌توان به اوراق استصناع هم اشاره کرد. اوراقی ارزشمند که بویژه در این مورد بخصوص یعنی خرید هواپیماها می تواند به ایرلاین ها و دولت در کنار اوراق اجاره کمک شایانی کند.

در اوراق استصناع که یک مدل مالی اسلامی برای تامین مالی است به این صورت عمل می شود که بانی طبق قرارداد استصناع، ساخت کالا یا پروژه خاصی را به واسط سفارش می دهد. واسط نیز با قرارداد استصناع دومی، ساخت کالا یا طرح را به یک یا مجموعه ای از پیمانکاران واگذار می‌کند.

براساس هر یک از این قراردادها طرفین متعهد می شوند کالا و وجه نقد را در زمان های مشخصی در آینده با یکدیگر مبادله کنند. پس اوراق استصناع را می توان اوراق سفارش ساخت هم نامید. همینطور که در قرارداد های جدیدی که با شرکت هواپیمایی بزرگ دنیا بسته شده سفارش خرید انجام نشده و سفارش ساخت است.

حال دولت می تواند در این قرارداد ها از این اوراق بهره ببرد که به یقین این اقدام دولت می تواند دارای دو بعد ارزشمند و مهم باشد و آن اینکه تامین مالی این پروژه بزرگ را از محل نقدینگی های آزاد شده بعد از برجام انجام نخواهد داد و آن مبالغ آزاد شده بدون کمترین کسری به کشور باز می گردند و در خزانه دولت برای پروژه‌های با اهمیت بالاتری هزینه می شوند و دوم آنکه این مبلغ را می تواند از محل نقدینگی که سال گذشته دکتر نیلی آن را هزار هزار میلیارد تومان اعلام کردند تامین کنند، که به صورت حرفه ای بتوانند این میزان نقدینگی را در کشور مهار کرده و مبلغ مورد نظر برای خرید هواپیماها را بدون آنکه از منابع آزاد شده بهره ببرند تامین می‌کنند.

نباید فراموش کنیم در این مسئله بازار بورس می تواند به عنوان بازوی مالی دولت حاضر شود تا دولت و ایرلاین‌ها بتواند در یک فضای شفاف اقتصادی از طریق تالار شیشه ای تامین نقدینگی مورد نظر را با کمترین دغدغه به سرانجام برساند.

* کارشناس بازار سرمایه

منبع: خبر آنلاین