احمدی: علم و فناوری را باید به عنوان فرآیند اجتماعی مطالعه کرد

به گزارش خبرنگار گروه دانشگاه خبرگزاری آنا، دکتر وحید احمدی، معاون پژوهش و فناوری وزیر علوم در چهارمین همایش ملی مدیران فناوری اطلاعات گفت: «مطالعات اجتماعی علم و فناوری همچون بسیاری از حوزه‌های معرفت بشری در دهه‌های اخیر تحولات بسیار گسترده‌ای یافته است، یکی از این تحولات، شکل‌گیری مجموعه نظریه‌هایی در حوزه مطالعات علم و فناوری است که زمینه‌هایی تخصصی همچون فلسفه علم و فناوری، جامعه‌شناسی و تاریخ علم و فناوری و اخلاق را با یکدیگر پیوند زده است».

او افزود: «این نظریه‌ها با وجود تنوع و اختلافاتی که با یکدیگر دارند، همگی در این زمینه مشترک هستند که علم و فناوری را باید به منزله فرآیند اجتماعی مطالعه کرد. بر این اساس توسعه علم و فناوری جدا از جامعه نیست و توسعه فناورانه تاثیر طیف وسیعی از عوامل اجتماعی و فرهنگی است».

احمدی ادامه داد: «از این‌رو فناوری‌ها و محصولات فناورانه نتیجه و برآیند فرآیندهای اجتماعی بسیار پیچیده هستند که دارای نقش و اثر تضمینی برای موفقیت و پذیرش اجتماعی محصولات فناورانه است. باید اذعان کرد اگرچه محصولات فناورانه اشیا مادی و دست‌ساخته بشر هستند، اما بدون جا گرفتن در مجموع شرایط و فعالیت‌های اجتماعی نمی‌توانند سودمندی لازم را داشته باشند».

او گفت: «از دیدگاه حوزه مطالعات علم و فناوری، فناوری‌ها و مصنوعات آن به منزله سیستم‌های اجتماعی- تکنیکی و نه صرفا سیستم‌های تکنیکی درنظر گرفته می‌شوند. این موضوع به این معنا است که جامعه و مصنوعات فناورانه شبکه درهم تنیده‌ای را تشکیل می‌دهند. از این رو در طراحی، ساخت و توسعه سیستم‌های فناورانه، بی‌توجهی یا کم‌توجهی طراحان، مهندسان و مدیران به مجموعه شرایط اجتماعی به معنای چشم‌پوشی از تبعات و پیامدهای فرهنگی و اخلاقی است».

معاون پژوهش و فناوری وزیر علوم افزود: «اینکه فناوری‌ها را صرفاً مجموعه‌ای از محصولات تکنیکی تلقی کنیم و تنها با رویکرد مهندسی آنها را تجزیه و تحلیل کنیم بیش از حد مساله را ساده‌سازی کرده‌ایم. با چنین نگاهی از اذعان به چندلایگی سیستم‌های فناورانه که ویژگی‌های بسیار مهم فناورانه شمرده می‌شود، غفلت ورزیده‌ایم. از منظر سیستم‌های اجتماعی- تکنیکی محصولات فناورانه از لایه‌های متعددی برخوردار هستند که برخی از این لایهها ملموس‌تر و عینی‌تر و برخی از آنها غیرملموس به شمار می‌رود».

او ادامه داد: «نمونه‌ای از این لایهها را در سیستم آموزش الکترونیکی می‌توان دید، مواردی از قبیل کتاب‌ها و درس‌نامه‌های الکترونیکی و فرآیندهای آموزشی نظیر برگزاری کلاس‌های درسی و آزمون‌های آنلاین، مولفه‌های تکنیکی سیستم آموزش الکترونیکی را تشکیل می‌دهند، اما در عین حال با مواردی همچون نبود محیط فیزیکی کلاس درس و پیامدهای آموزشی آن و یا کیفیت اعتماد و ادراک متقابل میان استاد و دانشجو را نمی‌توان با رویکرد تکنیکی بررسی کرد زیرا بررسی این موارد نیاز به مطالعات اجتماعی دارد».

احمدی درباره چهارمین همایش ملی مدیران فناوری اطلاعات گفت: «رویکردهای انتخاب شده در این همایش برای جامعه علمی کشورمان در راستای بومی‌سازی دستاوردهای علمی و فنی دارای اهمیت است، در نتیجه فراهم‌سازی این فرصت برای تبادل آرا میان طیف گسترده‌ای از متخصصان و پژوهشگران در زمینه موضوعات و مسائل فنی، مدیریتی و اجتماعی مرتبط با فناوری‌های اطلاعاتی و ارتباطی را می‌توان گام ارزنده برای دست یافتن به جایگاه اول اقتصادی، علمی و فناوری در سطح منطقه آسیای جنوب غربی با تاکید بر جنبش نرم‌افزاری در تولید علم زیر اهداف سند چشم‌انداز 1404 جمهوری اسلامی ایران دانست».