اولین رأی دادگاه لاهه علیه دولت‌های دارای سلاح اتمی صادر می‌شود

به گزارش گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا، دبیرخانه دیوان بین‌المللی دادگستری با صدور اطلاعیه‌ای اعلام کرد که قضات این دیوان، رأی خود را در مرحله صلاحیتی پرونده موسوم به «تعهد مربوط به خاتمه مسابقه تسلیحات اتمی و خلع سلاح اتمی» در روز 5 اکتبر (14 مهر ماه) صادر می‌کنند.

دولت جزایر مارشال که سال‌ها محل برگزاری آزمایش‌های اتمی آمریکا بوده است، در سال 2015 با طرح دعوا علیه دولت‌های دارای سلاح اتمی در دادگاه لاهه، از این دادگاه خواست تا اعلام کند که این دولت‌ها تعهد خود طبق ماده 6 معاهده منع گسترش سلاح‌های اتمی (ان‌پی‌تی) را انجام نداده‌اند و باید هر چه سریعتر این تعهد را به اجرا درآورند. طبق این ماده، دولت‌های دارای سلاح هسته‌ای پذیرفته اند مذاکراتی را با حسن نیت برای خلع سلاح هسته‌ای انجام دهند.

دولت جزایر مارشال ابتدا علیه دولت‌های بریتانیا، آمریکا، فرانسه، هند، پاکستان، کره شمالی، اسرائیل، روسیه و چین طرح دعوا کرده بود اما بنا به قوانین صلاحیتی دیوان بین‌المللی دادگستری، امکان طرح دعوا علیه دولت‌هایی به غیر از بریتانیا، هند و پاکستان وجود نداشت.

اگرچه در میان این سه کشور، هند و پاکستان عضو معاهده ان‌پی‌تی نیستند اما دولت جزایر مارشال در دادخواست خود نوشته است که تعهد مربوط به خلع سلاح هسته‌ای، واجد ماهیت عرفی شده و در نتیجه این دو دولت نیز متعهد به آن به شمار می‌آید.

رسیدگی قضایی در دیوان بین‌المللی دادگستری در دو مرحله انجام می‌شود: مرحله صلاحیتی و مرحله ماهیتی. در مرحله نخست، قضات دیوان این موضوع به این موضوع رسیدگی می‌کنند که آیا دیوان می‌تواند در موضوع مورد نظر ورود کرده و رسیدگی کند یا خیر. چنانچه دیوان تشخیص دهد که برای رسیدگی به این موضوع دارای صلاحیت است، وارد مرحله دوم (ماهیتی) شده و نسبت به دادخواست طرف خواهان و دفاعیات طرف خوانده تصمیم‌گیری کرده و رأی نهایی را صادر می‌کند.

دیوان بین‌المللی دادگستری در روز 5 اکتبر (14 مهر) رأی خود را در خصوص مرحله اول (صلاحیتی) پرونده خلع سلاح هسته‌ای اعلام خواهد کرد.

به نظر می‌رسد که رأی نهایی دادگاه لاهه (مرحله ماهیتی) پس از سال‌ها صادر شود. نتیجه این رأی آثار بسیار مهمی در حوزه حقوق سلاح‌های کشتار جمعی به ویژه سلاح‌های اتمی خواهد داشت.