زنان، غایبان تاریخ‌اند/ زنان خیابانی قربانی قضاوت‌های اشتباه می‌شوند
فرشته نوبخت، نویسنده مجموعه داستان‌های «کلاغ» و «مرغ عشق‌های همسایه روبرویی» و رمان‌های «سیب ترش» و «از همان راهی که آمدی برگرد» درباره رمان تازه منتشر شده خود با نام «زمستان فصل مردن نیست» که به تازگی از سوی نشر کوله‌پشتی به چاپ رسیده، به خبرنگار فرهنگی آنا گفت: «بعد از نوشتن رمان «از همان راهی که آمدی برگرد» که به موضوع دختران پرورشگاهی می‌پرداخت، این دغدغه در من ایجاد شد که از زنانِ بی‌خانمان و خیابانی بنویسم.»
وی افزود: «این پروسه، دو-سه سالی با تحقیق و یاداشت‌برداری تداوم پیدا کرد. ابتدا قصد داشتم این ماجرا را دست‌مایه نگارش فیلم‌نامه قرار دهم. اما بعد از اینکه تحقیقات و یادداشت‌هایم کامل شد، به این نتیجه رسیدم که بهتر است ابتدا رمان بنویسم کار نگارش فیلم‌نامه را به بعد موکول کنم؛ کاری که قطعا در آینده انجام خواهم داد.»
نویسنده رمان «سیب ترش» درباره نگارش رمان تازه‌اش گفت: «کار مستمر نوشتن، از شهریور سال گذشته آغاز شد و چهار-پنج‌ماهی به طول انجامید. این در حالی بود که رمان دیگری را در دوره‌ای که کار تحقیق و یادداشت برداری رمان «زمستان...» را انجام می‌دادم، نوشته و به ناشر سپرده بودم؛ رمانی با نام «کمی مایل به سرخ» که به دلیل ترافیک بالای انتشار در نشر چشمه، هنوز به انتشار نرسیده است.»
وی ضمن بیان این مطلب که انتظار نداشته رمان «زمستان....» پیش از رمان «کمی مایل به سرخ» به بازار بیاید، ادامه داد: «کار بازخوانی این رمان را بهار امسال تمام کردم. از طرفی به دلیل حجم بالای کار چشمه، به دنبال ناشر دیگری بودم و درست در همین زمان، از نشر کوله‌پشتی با من تماس گرفتند و کار خواستند. من هم این رمان را در تیرماه به آن‌ها سپردم که خوشبختانه با سرعت عمل ناشر، مراحل فنی انجام شد و رمان به ارشاد رفت.»
نوبخت اظهار داشت: «رمان «زمستان...» بدون هیچ ممیزی و ظرف مدت 45 روز مجوز گرفت. به نظرم مسأله صدور مجوز در ارشاد، سروسامان خوبی پیدا کرده و با وجود مشکلات باقی مانده، روند مثبت و قابل قبولی دارد که روند اخذ مجوز رمان من هم، گواهی بر این مسأله بود.»
این نویسنده، رمان «زمستان...» را رمانی با تم اجتماعی خواند که به معضلات زنانِ خیابانی می‌پردازد؛ معضلاتی مثل اعتیاد، ازدواج‌های بد، فقر، بدسرپرستی و خیابان‌خوابی.
وی در پاسخ به این سوال که چرا همچون دیگر آثارش، همچنان روی موضوع جامعه زنان و مشکلات این قشر تاکید دارد، گفت: «تا حدود زیادی این تاکید، شخصی است. چراکه من زن هستم، دغدغه‌های بیشتری نسبت به هم‌جنسان خود دارم و مشکلات را با ظرافت بیشتری می‌بینم.»
نویسنده رمان «از همان راهی که آمدی برگرد» ادامه داد: «البته قبول دارم که این وقایع، دیگر مخفی نیستند و در اخبار و روزنامه‌ها به کرات مورد اشاره قرار گرفه‌اند. اما نوع و زاویه نگاه به آن‌ها برای من متفاوت است. از طرفی فکر می‌کند پرداختن از منظر هنر و ادبیات به این معضلات، می‌تواند بازخوردهای بهتری داشته باشد و چه بسا نظر مراجع مسئول در زمینه جامعه زنان را نیز بیشتر به جلب کرده و در مسیر چاره‌جویی قرار دهد.»
نوبخت درباره تداوم یافتن مشکلات زنان در جامعه اظهار داشت: «هنوز زن‌ها در معرض قضاوت‌های نادرست هستند. کافی است زنی دچار مشکل اجتماعی شود؛ بلافاصله هجمه‌ی قضاوت‌های نادرست اجتماعی او را در برمی‌گیرد. اگر دختر از خانه فرار کرده باشد، همه شروع می‌کنند به قضاوت کردن او و پیش از هر چیز، او را مجکوم می‌کنند.»
وی افزود: «این نگاه‌ها برتافته از لایه‌های فرهنگی و تاریخی جامعه ما است و به نظر هنر و ادبیات می‌توانند در راستای اصلاح این نگاه‌ها قدم‌های خوبی را بردارند. دغدغه و توان من هم همین بوده که در آثارم نشان داده‌ام.ـ
نویسنده مجموعه داستان «کلاغ» در پاسخ به این سوال که «آیا فکر نمی‌کنید پرداختن بیش از حد به موضوع جامعه زنان و دست گذاشتن روی مشکلات آن‌ها، به نوعی در تضاد با مطالبه جامعه زنان که همانا رسیدن به نگاه اجتماعی مبتنی بر برابری هستند، باشد؟» گفت: «نظر شما را قبول دارم و واقعیت این است که تاکید بر مسائل زنان، آن‌ها را از جامعه مردان متمایز می‌کند.»
وی ادامه داد: «اما باید در نظر داشت که مقتضیات تاریخی، زنان را همیشه پشت پرده نگه داشته است. زنان، غایبان تاریخ ایران بوده‌اند. مثلا با وجود اینکه زنان در جریان پیروزی مشروطه، فعالیت‌هایی داشته‌اند، در تحقیق و پژوهش‌هایی که صورت گرفته، با غیبت زنان مواجه هستیم.»
نوبخت گفت: «ولی در دوره‌‌های اخیر، زنان در جامعه فرصت نقش‌آفرینی پیدا کرده‌اند و به دلیل همان غیبت‌های تاریخی، حالا دوست دارند بیشتر حرف بزنند، بیشتر نقش‌آفرینی کنند، بیشتر بنویسند، فیلم بسازند و بیشتر از خودشان بگویند. این مسأله، نه تنها برای زنان جذاب است، بلکه جامعه مردان نیز به شنیدن و خواندن معضلات زنان علاقه نشان می‌دهد و این باعث شده که ما دوست داشته باشیم بیشتر بگوییم و بنویسیم.»
این نویسنده در انتقاد به رویه‌های اجتماعی که همچنان مبتنی بر نگاه‌های مردانه است، اظهار داشت: «هنوز نگاه مرد در جامعه ما، برتر از نگاه زن است. زنان هنوز هم جدی گرفته نمی‌شوند و شخصیت و حقیقتِ آن‌ها تحت‌الشعاع تعاریف «زنِ زیبا» یا «زنِ ضعیف» قرار می‌گیرد. به همین دلیل فکر می‌کنم اگر زنان نخواهند مشکلات و معضلات خود را بگویند و به آن‌ها انتقاد کنند، بازهم در سایه‌ی نگاه‌های مردانه باقی می‌مانند، ولو اینکه نوشتن از مشکلات، در عینِ حال به متمایز شدن جامعه زنان از جامعه مردان، بیشتر دامن بزند.»
گفت‌وگو از هادی حسینی‌نژاد
انتهای پیام/