بنیاد بیدل دهلوی رسماً آغاز به کار کرد/ حداد عادل: بیدل همچون کوهی از یخ، زیر اقیانوس پنهان مانده است

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری آنا، مراسم افتتاحیه و آغاز به کار رسمی بنیاد بیدل دهلوی، با حضور غلامعلی حداد عادل –رئیس فرهنگستان زبان و ادب فارسی و بنیاد سعدی-، محمدی گلپایگانی –رئیس دفتر مقام معظم رهبری-، سیدعباس صالحی-معاون امور فرهنگی وزارت ارشاد-، علی‌ معلم‌دامغانی –رئیس فرهنگستان هنر-، محمود صلاحی –رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران-، غلامحسین امیرخانی –پیشکسوت خوشنویسی-، جلال‌الدین کزازی، علی‌اصغر شعردوست، هادی سعیدی‌کیاسری و جمعی از اساتید کشورهای منطقه در حوزه ادبیات فارسی برگزار شد.

شناخت بیدل در سایه انقلاب اسلامی

حداد عادل در این برنامه گفت: خوشبختم که بنیاد بیدل در ایران تاسیس می شود. این مژده بزرگی است برای علاقه مندان ادبیات فارسی. شاید در ذهن میهمانان خارجی این برنامه این سوال به وجود بیاید که چرا افتتاحیه در این مکان کوچک برگزار می شود من مساله را این طور پیش خودم توجیه می کنم که آقای سعیدی کیاسری خواسته است تعلق بنیاد بیدل را به کانون ادبیات اعلام کند و بگوید کهن جامه خویش پیراستن/ به از جامه عاریت خواستن.

وی افزود: می خواهم عنوان سخنرانی امروزم را آشتی با بیدل بگذارم زیرا فرصت آشتی ایرانیان با بیدل فرا رسیده است ما از بیدل دور بوده ایم اما او با ما بوده است و آنچنان که حق او بوده رفتار نکرده ایم، شهرت بیدل خارج از ایران حیرت انگیز است هنوز هم برای اهل ادب تعجب‌آور است که چطور بیدل در افغانستان، پاکستان، هند و تاجیکستان تا این اندازه مردمی و مطرح است و در ایران کمتر شناخته شده است.

حدادعادل در ادامه به خواندن بخشی از یادداشت های صدرالدین عینی درباره بیدل دهلوی پرداخت و گفت: «علت گمنامی بیدل در ایران چه بوده است فکر می کنم یک علتش این بوده که بیدل قله سبک هندی است و در کشور ما تا حدود ۵۰ سال پیش در دانشگاه ها بیش از آنچه از محاسن سبک هندی گفته شود از معایب آن گفته شده است و وقتی سبک هندی را اینگونه معرفی کرده اند بیدل به عنوان اوج معایب این سبک در نظر گرفته می شود. به این مساله دشواری فهم شعر بیدل را هم بیفزایید. افرادی مانند امیری فیروزکوهی و محمد قهرمان هم که به ارزش سبک هندی وقوف داشتند حقا در اقلیت بودند.»

رئیس بنیاد سعدی ادامه داد: «می خواهم بگویم ایران آشنایی خود با بیدل را مدیون انقلاب اسلامی است یعنی با وقوع انقلاب بود که تحول به وجود آمد و راه برای انس با بیدل هموار شد. این تحول اینگونه بود که شعر فارسی در اواخر دوران قاجار به تکرار و کلیشه مبتلا شده بود، درست است که پرچمداران بزرگ دوره بازگشت هم حضور داشتند اما وضعیت غالب درگیری با همان کلیشه های معمول بود. در برابر چنان تکرارهای دل آزار در شعر، شعر نیمایی آمد در نتیجه هم زبان عوض شد و هم قالب. به این ترتیب چند دهه شعر نو در ایران مطرح بود و عرصه اظهار نظرهای موافق و مخالف. اتفاقی که بعد از انقلاب افتاد این بود که شاعران ما به زبان شعر قبل از انقلاب تمایل بیشتری نشان دادند اما به شکسته شدن قالب روی خوش نشان ندادند. یعنی طبع ایرانی، شعر موزون را که موسیقی کلام دارد رها نکرد و دنباله آن قالب هایی را که به بی وزنی تمایل داشتند، رها کرد.»

حدادعادل افزود: «بنابراین از نظر قالب و عروض به قالب های سنتی و غزل برگشتیم اما زبان به سمت زبان های سبک های قدیم برنگشت بلکه تحولی که در سبک نیمایی شروع شده بود ادامه پیدا کرد در چنین فضایی بود که شباهتی بین شعر نو نیمایی با زبان بیدل کشف شد. بعد از انقلاب گفته شد در شعر بیدل و سبک هندی چنین زبانی سابقه دارد. در چند دهه اخیر شاهد بوده ایم که آثار بسیاری در رابطه با سبک هندی، شعر بیدل و مقایسه اش با شعر شاعران نوپرداز قبل و بعد از انقلاب منتشر شده است. در کتابخانه من ِ ناآشنا با بیدل ۱۸ کتاب درباره او وجود دارد که همه شان در سه، چهار دهه اخیر چاپ شده است و آثاری از استاد شفیعی کدکنی، مرحوم سیدحسن حسینی، علیرضا قزوه و ... هستند.»

وی در بخش دیگری از سخنانش گفت: «در یک کلام بگویم فضا برای آشنایی با بیدل فراهم شده و یکی از نتایجش تاسیس بنیاد بیدل است. آشنایی با بیدل دو فایده دارد اول درک عظمت بیدل که مانند یک کوه یخ پنهان مانده در اقیانوس است و یک دهم آن سر از آب بیرون دارد. از بیدل ۱۰۰ هزار بیت به جا مانده است در حالی که کل مثنوی مولوی ۲۶ هزار و ۵۰۰ بیت است یا شاهنامه فردوسی بین ۵۰ تا ۶۰ هزار بیت دارد. هنرمندی بیدل هم بسیار مهم است چون هر وقت بیدل می خوانم مبهوت پیچیدگی این مرد و تسلطش بر زبان فارسی می شوم اگر این قدرت تخیل به یک ریاضیدان تعلق داشت چه می کرد؟ من ذهن بیدل را یک ذهن نیرومند در تراز دانشمندان تراز اول علم ریاضی در روزگار حاضر می بینم.»

حدادعادل گفت: «دومین فایده آشنایی با بیدل درک عظمت زبان فارسی است. مردی مانند بیدل که زبان مادری اش بنگالی بوده آنچنان بر فارسی مسلط شده که تا این اندازه توانسته در شعرش مفاهیم پیچیده، ظریف و عرفانی را بیان کند. این درسی برای ماست که قدر این زبان را بدانیم.»

در ادامه حدادعادل دو غزل کوتاه از بیدل دهلوی خواند و از نشان و خط نوشته بنیاد بیدل رونمایی به عمل آمد. این نشان و خط نوشته به قلم حمید عجمی و غلامرضا امیرخانی نوشته شده اند.

رخت بربستن زبان فارسی از هند، جنایت انگلیس‌ها بود

حجت‌الاسلام محمدی گلپایگانی، دیگر سخنران این مراسم درباره بیدل دهلوی گفت: «بیدل شخصیتی است که کشور ایران را به عمر خود ندید و در دوره تیموریان که زبان رسمی هند، فارسی بوده زیسته‌ است.»

وی خاطر نشان کرد: «شرایط هند در آن دوره به گونه‌ای بود که بزرگانی از ایران مانند کلیم کاشانی و طالب آملی به آن کشور مهاجرت کردند اما خیانت انگلیسی‌ها باعث شد که زبان فارسی از هند رخت بربندد و این اتفاق را می‌توان یک جنایت دانست.»

رئیس دفتر مقام معظم رهبری تاسیس بنیاد بیدل دهلوی را به فال نیک گرفت و اظهار داشت: «امیدوارم تاسیس این بنیاد،شروعی باشد برای اینکه زبان فارسی به جایگاه واقعی خود برگردد؛ آن هم در شرایطی که مقام معظم رهبری، خود پرچم دار شعر و ادبیات فارسی هستند.»

وی ضمن بیان این مطلب که مسئولیت‌های مقام معظم رهبری باعث شده که علاقه‌مندی ایشان به ادبیات، کمتر دیده شود، افزود: «بهترین زمان برای گسترش فرهنگ و ادبیات فارسی، اکنون است زیرا بستر‌های لازم برای این اتفاق مهیا هستند.»

محمدی گلپایگانی در پایان سخنانش، سروده‌ی خود که به سفر چند سال پیش مقام معظم رهبری به استان البرز و شهر کرج اشاره داشت، خواند.

علی معلم دامغانی، دیگر سخنران این مراسم نیز با اشاره به ویژگی‌های شعر بیدل، شعر او را خالی از مفردات خواند و برخلاف تصورات موجود، آثار این شاعر را ساده دانست.

در بخش دیگری از این مراسم، از نشان و خط‌نوشته بنیاد بیدل دهلوی که خط آن، اثر غلامحسین امیرخانی و نشان آن، اثر حمید عجمی بود، با حضور این دو هنرمند رونمایی شد.

همینطور سخنرانی امیرخانی و اساتید زبان فارسی که از کشورهای فارسی‌زبان دیگر در این مراسم حضور داشتند، از دیگر بخش‌های این مراسم بود.