مالیات بر هیچ

سهیلا گلی‌زاده، گروه اقتصادی: اواسط سال گذشته بود که قانون اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم در مجلس تصویب و برای اجرا به وزارتخانه‌های مختلف ابلاغ شد. در این قانون به اخذ مالیات از خانه‌های مسکونی خالی نیز اشاره شده است که بر اساس ماده 54 آن، واحدهای مسکونی واقع در شهرهای با جمعیت بیش از یکصد هزار نفر که به استناد سامانه ملی املاک و اسکان کشور(موضوع تبصره7 ماده169 مکرر این قانون) به عنوان «واحد خالی» شناسایی می‌شوند، از سال دوم به بعد مشمول مالیات معادل مالیات بر اجاره خواهند شد. این مالیات در سال دوم معادل 50 درصد، سال سوم برابر و در سال چهارم به بعد معادل 1.5 برابر قیمت واقعی اجاره است.

از سوی دیگر اکنون تعداد واحدهای مسکونی خالی در کشور حدود یک میلیون و 600 هزار واحد برآورد می‌شود که این میران می‌تواند قسمت اعظمی از بازار عرضه را پاسخ دهد بنابراین اهمیت تصمیم‌گیری در این باره برای وارد کردن خانه‌های خالی به بازار دوچندان می‌شود اما نظرات مختلفی برای راه‌های اقدام پیرامون این موضوع وجود دارد.

قانون‌گذار یکی از راه‌های وارد کردن خانه‌های خالی به بازار مصرف را اخذ مالیات در نظر گرفته است اما این امر با مخالفت انبوه‌سازان مواجه شد و به عقیده برخی فعالان بازار ساخت و ساز کشور، اخذ مالیات از این واحدهای مسکونی در واقع انبوه‌سازان را به اجاره‌بگیر تبدیل خواهد کرد. ضمن اینکه برخی دیگر از فعالان بازار مسکن نیز معتقدند که اگر سازنده، واحد خالی خود را در زمان رکود بازار اجاره دهد و در زمان رونق نتواند برای بازگشت سرمایه خود و به کارگیری در تولید بفروشد در نهایت باید از امر تولید به دریافت اجاره بسنده کند. به عبارت دیگر سرمایه انبوه‌ساز با گرفتن اجاره متوقف و مسدود می‌شود.

اما از سوی دیگر عده‌ای گرفتن مالیات از خانه‌های خالی را راهی برای ایجاد اهرم فشار بر صاحب خانه‌ها برای اجاره‌های این واحدها و در نهایت رونق بازار مسکن می‌دانند. البته معاون مسکن و ساختمان وزیر راه و شهرسازی عقیده دارد که اخذ مالیات از خانه‌های خالی قرار نیست تحرک چندانی را در این بازار ایجاد کند.

با این حال حامد مظاهریان عنوان می‌کند که قانون مالیات بر خانه‌های خالی مصوب مجلس است و دولت تلاش می‌کند تا قانون اجرایی شود.

اگرچه وزارت راه و شهرسازی اجرایی شدن این قانون را در دستور کار خود قرار داده اما عملیاتی شدن آن مدت‌هاست که مسکوت مانده است و به نظر می‌رسد مقامات وزارت راه و شهرسازی هم اعتقاد چندانی به اثربخش بودن اخذ این مالیات بر بازار مسکن ندارند و صرفا تنها به علت الزامی بودن اجرای قانون، تن به این امر می‌دهند.

مالیات بر خانه ها خالی تاثیری بر تحول بازار مسکن ندارد

این در حالی است که مدیر کل دفتر برنامه‌ریزی و اقتصاد مسکن وزارت راه و شهرسازی نیز این مالیات را چندان موثر نمی‌داند و به خبرنگار آنا می‌گوید: این مالیات آنقدر تاثیر ندارد تا بازار مسکن را متحول کند و این امر نه بر اساس ایده سیاسی بلکه بر اساس مطالعات صورت گرفته بر روی مالیات‌ها تاکید می‌شود.

علی چگینی با تاکید بر اینکه اخذ مالیات از خانه‌های خالی، مالیات اثرگذاری نیست، در عین حال می‌گوید: با این وجود مالیات خانه‌های خالی در قانون آمده است و از این رو به محض فراهم شدن بانک اطلاعاتی شناسایی این واحدهای مسکونی، اجرایی خواهد شد.

وی با تاکید بر اینکه مالیات بر اساس قانون اخذ می‌شود، بیان می‌کند: یکی از مواد قانون اصلاح قانون مالیات‌های مستقیم، بخش خانه‌های خالی است که مراحل اجرایی را طی می‌کند اما لازمه عملیاتی شدن آن وجود سامانه‌هایی از اطلاعات مسکن است.

به گفته چگینی، مالیات خانه‌های خالی قبل از سال 80 نیز وجود داشته اما از آنجا که وزارت امور اقتصادی و دارایی به علت شفاف نبودن اطلاعات و کارآمدن نبودن این مالیات‌ها نمی‌توانسته دریافتی داشته باشد، بنابراین از قانون حذف شد اما پس از مدتی مجددا در اصلاحیه قانون قرار گرفت و اکنون نیز مراحل ایجاد بانک اطلاعاتی این بخش از سوی وزارت راه و شهرسازی در حال طی شدن است.

از سوی دیگر یک استاد دانشگاه نیز با بیان اینکه مالیات را نمی‌توان جز با وضع قانون اخذ کرد، به خبرنگار آنا می‌گوید: می‌توان در وضع این مالیات‌ها از وزارتخانه‌ها نظرات کارشناسی گرفت اما مسئول اجرای آن وزارت اقتصاد و سازمان امور مالیاتی خواهد بود.

تیمور رحمانی با تاکید بر اینکه لایحه اصلاحی برای قانون مالیات‌‌های مستقیم مراحل طولانی را طی کرده است، بیان می‌کند: باید این نکته را در نظر گرفت که قوانین موجود مالیات در بخش مسکن الزاما نشان‌دهنده نظرات وزارت راه و شهرسازی در این باره نیست و یقینا چکش‌کاری‌هایی پیرامون آن صورت گرفته است.

به گفته دبیر علمی شانزدهمین همایش سیاست‌های توسعه‌ای مسکن در ایران که روزهای 12 و 13 ماه جاری برگزار خواهد شد، در افکار عمومی اخذ مالیات از خانه‌های خالی ابزار موثری تلقی می‌شود اما باید گفت که نه تنها این مالیات بلکه حتی مالیات بر عایدی سرمایه بخش مسکن هم نمی‌تواند موثر واقع شود.

آن طور که رحمانی می‌گوید: برآیند این اصلاحیه قانون ناشی از نظرات مسئولان وزارت راه و شهرسازی، مجلسی‌ها و حتی نظرات کارشناسان در مسیر رفت‌وبرگشت‌ها است.

به نظر می‌رسد مالیات بر خانه‌های خالی آن قدرها هم که مردم برای ایجاد تحرک در بازار مسکن به آن دل بسته‌اند، موثر واقع نمی‌شود اما عملیاتی شدن آن از آنجا که به عنوان یک قانون به تصویب رسیده است، همچنان در پیچ و خم‌های اداری و زمین وزارتخانه‌های مختلف خواهد بود.