اما و اگرهایی برای شادی هسته‌ای/ آیا جشن مردمی، ذوق‌زدگیِ جهان سومی است؟
گروه سیاسی- مهدی روزبهانی: امسال مردم ایران برای نهمین سال متوالی روز ملی فناوری هسته‌ای را جشن می‌گیرند اما این بار در حالی که برای تحقق کامل یکی از وعده‌های حسن روحانی در انتظارند.
قطار مذاکرات بعد از 12 سال در ایستگاه لوزان سوئیس به نتیجه رسید. همزمان با انتشار بیانیه این تفاهم سیاسی، مردم ایران به خیابان آمدند و به جشن و شادی پرداختند. هرچند دلواپسانِ نتیجه مذاکرات، تعداد جمعیت خرسند و استقبال‌کننده از ظریف را بسیار کم توصیف کردند،همین جشن خیابانی به قول آنان محدود، چندان ایشان را خوش نیامد واکنش‌های دلواپسانی را که پیش از این ظریف و همکارانش را تحت فشار گذاشته بودند، برانگیخت. برخی می‌گویند مردم نباید ذوق‌زده شوند چون این مسئله باعث زیاده‌خواهی طرف مقابل می‌شود و برخی دیگر، آن را تحکیم موضع دولت یازدهم در برابر مخالفان تلقی می‌کنند.
حال سؤال اینجاست که با توجه به تأثیر دیپلماسی عمومی و نقش افکار ملت‌ها در مذاکرات بین‌المللی، شادی مردم چه آثار احتمالی خواهد داشت و این آثار از جنس مثبت است یا منفی؟
صبح جمعه - چهاردهم فروردین - هرچند تهران تعطیل بود، گروهی مردم در فرودگاه مهرآباد به استقبال محمدجواد ظریف و همکارانش رفتند. این اولین واکنش مردم به تفاهم سیاسی ایران و گروه 1+5 نبود؛ بلکه در شب چهاردهم نیز همزمان با قرائت متن تفاهم‌نامه مردم در مقابل ساختمان وزارت امور خارجه جمع شدند و شادی کردند. بعد از این نیز شنبه پانزدهم فروردین، خیابان‌های تهران و دیگر شهرها از جمله اصفهان، شیراز و تبریز میعادگاه مردم برای جشن بود. اما دلواپسان در راستای موضع‌گیری سیاسی خود، واکنش مثبتی به این موضوع نشان ندادند و آن را کم اهمیت ارزیابی کردند. حمید رسایی، نماینده مردم تهران و یکی از دلواپسان مذاکرات در مناظره خود با صادق زیباکلام گفته است که تنها صدنفر به استقبال ظریف رفتند و بعد از آن نیز جمعیتی قریب به صد نفر در خیابان‌ها آن هم تنها در تهران جشن گرفتند.
این صدا را نه تنها از مجموعه دلواپسان می‌توان شنید که با اصل ماجرا مخالف‌اند؛ بلکه بعضا دیگر اعضای اردوگاه اصولگرایان نیز که مواضعی نرم‌تر و حتی موافق نسبت به اصل مذاکرات و عملکرد تیم مذاکره‌کننده دولت یازدهم داشتند، جشن‌های خیابانی مردم را ناخوشایند و نابجا تلقی کرده‌اند. صدای اعتراض به جشن و شادی مردم حتی گاهی از جاهایی شنیده شد که به اپوزیسیون شهره هستند.
یغما گلرویی، به محض آغاز شادی‌های مردمی، در یادداشتی نوشت: تحریم بد است، اَختگیِ اجتماعی و سیاسی و حتی فرهنگی با خود می‌آورد. به قول لورکای بزرگ "جهانِ گرسنه قادر به اندیشیدن نخواهد بود". در این حرفی نیست که اتمام - یا کم شدن- تحریم‌ها به خودی خود اتفاق مبارکی‌ست اما نه تا وقتی نمی‌دانیم به چه قیمتی طرف دیگر را راضی به برداشتن‌شان کرده‌ایم؛ اما کاری به کارِ این حرف‌ها نداریم. یکی از توانایی‌های عجیبِ ما ایرانی جماعت، همانا هوا کردنِ یک‌شبه فیل آن هم از نوع اسطوره نشانش است. نمونه‌اش همین هوراکشیِ چشم‌بسته برای آقای ظریف و توافقی که نه از متنش باخبریم نه اصلا می‌دانیم به چه چیزی متعهدمان می‌کند. پس علی‌الحساب سوت بلبلی و کفِ مرتب می‌زنیم برای وزیری که نمی‌دانیم شاخ دیو را شکسته یا از او شاخ خورده است.
در شبکه‌های مجازی نیز، در کنار پیام‌هایی که خطاب به ظریف و تیم مذاکره‌کننده، تشکر و قدردانی را نثار می‌کرد، کم نبودند کسانی که نوشتند: «مرگ هسته‌ای، تحریم همچنان باقی» یا در اوج غم نوشتند: «ایران عزادار شد»؛ این جماعت، شادی مردم از رسیدن به تفاهم هسته‌ای را با شادی‌های پس از برد در بازی فوتبال با یک تیم دست چندمی قیاس کرده و آن را کاری عبث تلقی کردند.
محبیان: آن «سیاست‌ندانی» که جشن و پایکوبی برپا کرده، شاید نداند که...
امیر محبیان، فعال سیاسی اصولگرا معتقد است که این گردهمایی استقبال از ظریف به دلایل مختلف کار خام و غلطی بوده است. وی جمعیت استقبال‌کنندگان را پنجاه نفر دانسته و در گفت‌وگو با خبرنگار آنا میگوید «نتیجه کار تیمی را به حساب یک شخص گذاشتن، زیادی جهان سومی است».
از طرف دیگر، محبیان میگوید «بحث بر سر شادی مردم نیست بلکه آن سیاست‌ندانی که این جشن و پایکوبی را برپاکرده، شاید نداند که معنای این جشن و پایکوبی آن ست که ایران به نتایجی فراتر از انتظارش دست یافته و غربی‌ها را به این نتیجه می‌رساند که پس ظرفیت اعمال فشار بسیار بیش از این بوده است».
وی میگوید: «عقل حکم می‌کند که در این شرایط به گونه‌ای رفتار کنیم که ظریف در ادامه مذاکرات طلبکار باشد نه بدهکار و بگوید مردم من بیشتر انتظار دارند نه آنکه از خوشحالی به خیابان ریختند».
خاروقانی: مردم به عظمت کار واقف‌اند
اما در مقابل این تحلیل، شمس‌الدین خاروقانی سفیر پیشین ایران در آلمان، معتقد است که «این شادی به معنای ذوق‌زدگی مردم نیست چون در همه جای دنیا، وقتی یک بحران حل می‌شود مردم شادی می‌کنند و این به معنای واکنش مثبت به بحران‌های حل شده آنان است».
خاروقانی در گفت‌وگو با خبرنگار آنا میگوید که «این نوعی سپاس محسوب می‌شود از کاری که برای حل بحران گریبان‌گیر مردم انجام شده است؛ چون مردم به عظمت کاری که انجام شده واقف هستند و طبیعتا واکنش مثبت نشان می‌دهند».
وی در تحلیل برداشت غربی‌ها از شادی مردم تصریح می‌کند: «آنها از این طریق متوجه خواهند شد که ملت ایران، پشتیبان هیئت مذاکره‌کننده ایرانی هستند و مذاکره‌کنندگان مورد قبول افکارعمومی هستند.
از سوی دیگر، خاروقانی معقتد است که «مذاکرات هسته‌ای، دیپلماسی عمومی نیست که بگوییم این شادی‌ها روی آن تأثیر زیادی دارد بلکه یک مذاکرات دیپلماتیک است که شرایط خاص خود را دارد».
سفیر پیشین ایران در آلمان در گفت‌وگو با خبرنگار آنا تأکید می‌کند: «این مخالفت‌های غیرصمیمانه بیش از هرچیزی می‌تواند تأثیرگذار باشد.
وی میگوید: «چون همانگونه که ما در ارزیابی موقعیت اوباما معتقدیم که او شاید نتواند از مشکل کنگره و سنا خارج شود؛ آنها هم بر اساس اظهارنظرهایی که از سوی برخی شخصیت‌ها در ایران بیان می‌شود، این‌گونه برداشت می‌کنند که تضادهایی در کشور ما وجود دارد که می‌تواند بر آینده مذاکرات تأثیر بگذارد. اما نقد به شادی مردم در حالی بیان می‌شود که امروز اهداف دیپلماتیک بیش از آنکه بر دستیابی به توافقات مبتنی باشد بر ایجاد جاذبه و خلق پیروانی با انگیزه و تمایل بالا تأکید دارد. یعنی می‌توان گفت که اگر این تفاهم سیاسی در کشور با بی‌مهری مردم مواجه می‌شد، می‌توانست نوعی تضعیف مذاکره‌کنندگان تلقی شود».
سبحانی: شادی مردم از 24 خرداد 92 شروع شد
در همین باره، محمدعلی سبحانی سفیر سابق ایران در لبنان نیز در گفت‌وگو با آنا، معتقد است که «این خوشحالی مردم مربوط به امروز نیست. بلکه این خوشحالی از 24 خردادماه سال 92 با دور شدن تندروها از مناصب دولتی و روی کار آمدن دولت معتدل شروع شده است. بعد از آن نیز در توافق موقت ژنو مردم ابراز خوشحالی کردند و حالا همین خوشحالی در مورد تفاهم سوئیس ابراز شده است.»
سبحانی میگوید که «این مهم است که مردم از یک سیاست حمایت می‌کنند».
این دیپلمات متذکر می‌شود که «چگونه است که دلواپسان همیشه می‌گویند فشاری نیست و حالا نگران افزایش فشارها به خاطر شادی مردم هستند. حرف ما این است که تیم مذاکره‌کننده مورد حمایت مردم است و به همین دلیل اعتماد به نفس دارد و می‌تواند موفق شود».
سبحانی میگوید که «ما در این ایام عید بارها دیده‌ایم که مردم موفقیت تیم مذاکره‌کننده را به یکدیگر تبریک می‌گویند».
سفیر سابق کشورمان میگوید: «نمی‌توانم درک کنم چرا عده‌ای از شادی مردم ناراحت هستند».
با این همه به نظر می‌رسد واکنش‌های منفی به شادی مردم بیشتر جنبه سیاسی دارد؛ چرا که تا به حال سابقه نداشته همدلی و همزبانی دولت و ملت باعث نارضایتی شود بلکه همواره حمایت مردم از مسئولان مورد استقبال بوده است.
بی‌تردید انتظارات برای رفع مشکلات ناشی از چالش هسته‌ای با 1+5، آنقدر بالا بوده است که رسیدن به تفاهم و توافق در این عرصه، باعث شادی مردم شود؛ مردمی که روحانی را در سال 92 به دلیل نقد عملکرد تیم سابق مذاکره‌کننده برگزیدند.
انتهای پیام/