ارتش ترکیه به جنگ علیه داعش در سوریه می‌رود
سیامک کریمی، گروه بین‌الملل خبرگزاری آنا: هنوز هیچ گروهی مسئولیت بمب‌گذاری در مراسم عروسی در غازی آن‌تپ را برعهده نگرفته است، اما ساعاتی پس از این بمب‌گذاری، دولت ترکیه اعلام کرد که مسئولیت این حمله برعهده داعش است و باید این گروه از مرزهای ترکیه پاکسازی شود.
سوابق بمب‌گذاری‌های مربوط به داعش در عراق، سوریه و اروپا نشان می‌دهد که این گروه معمولا دقایق یا ساعاتی پس از این حملات، مسئولیت آن‌ها را برعهده می‌گیرد. البته این سابقه از داعش یک استثنا نیز دارد: بمب‌گذاری‌های تروریستی ترکیه. حقیقت آن است که داعش به طور رسمی مسئولیت هیچ یک از حملات تروریستی در ترکیه را که به نظر می‌رسد عوامل این گروه در پس آن‌ها وجود داشته باشند، برعهده نگرفته است. در ماجرای انفجار در میدان احمد سلطان استانبول در دی ماه سال گذشته و فرودگاه این شهر در خردادماه سال جاری، منابع امنیتی ترکیه از زبان داعش روایت کردند که این گروه مسئولیت حملات را برعهده گرفته در حالی که هیچ موضع‌گیری رسمی‌ای از جانب رسانه‌های منتسب به داعش که موید ادعای منابع امنیتی ترکیه باشد، منتشر نشد.
نباید فراموش کرد که استراتژیست‌های داعش کوشیده‌اند که تا سر حد امکان از درگیرشدن با سه سرویس امنیتی قدرتمند منطقه یعنی سرویس امنیتی ایران، ترکیه (میت) و استخبارات اردن پرهیز کنند. این استراتژیست‌ها در تمامی دو سال اخیر، هرگز داعش را در موقعیتی ندیده‌اند که بتواند ضربات ناشی از این سه سرویس امنیتی را تاب آورد. با وجود اختلاف‌های ایدئولوژیک و عملیاتی این سه سرویس امنیتی، یک رشته مشترک با بسامد متفاوت از میان آن‌ها می گذرد و آن نیز توانایی تعیین و اثرگذاری بر معادلات و تحولات منطقه‌ای و حتی فرامنطقه‌ای است. بنابراین بعید نیست داعش بخواهد با تاکتیک پنهان‌سازی، جلوی تحریک دستگاه امنیتی ترکیه برای فشار بر دولت در جهت اقدام علیه داعش را بگیرد.
به هر حال، منابع دولتی ترکیه در ماجرای بمب‌گذاری اخیر در مراسم عروسی در غازی آن‌تپ نیز تقریبا به روشی مشابه گذشته رفتار کردند. آن‌ها ساعاتی پس از این حمله که به کشته شدن دست کم 54 تن منجر شد از «احتمال» دخالت داعش در این حملات خبر دادند. وب‌سایت ینی شفق، متعلق به جریان‌های محافظه‌کار مذهبی در ترکیه نوشت که رجب طیب اردوغان، رئیس‌جمهوری ترکیه گفته است نشانه‌های اولیه، حاکی از مشارکت داعش در حمله تروریستی به غازی آن‌تپ است. اما موضوع به همین جا ختم نشد.
ابتدا وب‌سایت حریت، متعلق به روزنامه نسبتا محافظه‌کار حریت که با تقریبا 500 هزار نسخه، سومین روزنامه پرتیراژ ترکیه به شمار می‌آید در گزارشی به مشابهت‌های حمله به غازی‌آن‌تپ و سایر حملات منتسب به داعش پرداخت. حریت در این گزارش که عصر دیروز (یکشنبه) منتشر شده است، نوشت در بمبی که در مراسم عروسی بامداد شنبه منفجر شد، مقادیر زیادی براده‌های بزرگ آهن به کار رفته بود تا تلفات بمب‌گذاری را افزایش دهد. بنا به این گزارش، داعش در بمب‌گذاری‌های قبلی نیز از همین الگو استفاده کرده است. همچنین این گزارش مدعی شده که پلیس در حال انجام تحقیقاتی درباره دخالت دنیز بیوک‌چلبی، نفر اول داعش در ترکیه که در اسفند ماه جانشین یونس دورماز شده است،در ماجرای بمب‌گذاری در غازی‌آن‌تپ است چرا که بنا به این گزارش، پلیس سابقا «مدارکی از دورماز پیدا کرده است که نشان می‌دهد او از رهبران داعش درباره انجام بمب‌گذاری در مراسم عروسی کردها» استعلام کرده بود.
وب‌سایت حریت در گزارش دوم روز گذشته خود از نشست مشترک رهبران حزب حاکم عدالت و توسعه و احزاب مخالف جمهوری‌خواه خلق و حرکت ملی خبر داد. بنا بر این گزارش، بینالی ییلدریم، کمال قلیچداراوغلو و دولت باغچه‌لی وضع تروریسم در سوریه و عراق را مورد بررسی قرار داده‌اند. این دومین نشست این رهبران سیاسی پس از کودتای نافرجام 25 تیر به شمار می‌آید. در حالی که دستور کار نشست اول منحصرا «انسجام سیاسی ترکیه» و «اصلاحات قانون اساسی» توصیف شده بود، در نشست دوم موضوع کلی‌تری به نام «تروریسم» در کشورهای همسایه ترکیه مورد بررسی قرار گرفته است. حریت جزئیات بیشتری درباره این نشست منتشر نکرده اما به صراحت نوشته است که «رهبران احزاب مخالف از اقدامات دولت علیه ...داعش اعلام حمایت کرده‌اند.»
وب‌سایت ینی‌شفق نیز به نقل از منبعی که نخواسته نامش فاش شود نوشت که این نشست سه ساعت طول کشید و «عملیات‌های ضد تروریستی در کشور و تحولات در کشورهای جنگ‌زده سوریه و عراق» مورد بررسی قرار گرفت. هر دو گزارش به این موضوع اشاره کرده‌اند که صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر حزب دموکراتیک خلق‌ها، سومین حزب بزرگ پارلمان ترکیه که تبار کردی دارد به نشست دعوت نشده است. به هرحال، هیچ بعید نیست که ییلدریم، رهبران دو حزب دعوت‌شده را در جریان عملیات گسترده احتمالی ارتش ترکیه قرار داده باشد.
به موازات انتشار خبر دومین نشست رهبران احزاب حاضر در پارلمان ترکیه، خبرگزاری رسمی این کشور (آناتولی) از برگزاری نشست شورای عالی نظامی ترکیه در روز سه شنبه (امروز) در کاخ کانکایا، کاخ نخست‌وزیری در آنکارا خبر داد. این دومین نشست شورای عالی نظامی در کمتر از یک ماه است. آناتولی هیچ اشاره‌ای به دستور کار این نشست نکرده اما وب‌سایت آزادی ولات، متعلق به جریان‌های کرد ترکیه، تاکید کرده است که برگزاری فوری این نشست نمی‌تواند با تصمیم دولت اردوغان برای انجام اقدامات نظامی آینده بی‌ارتباط باشد. اما اگر ملاک تحلیل، فوریت برگزاری این نشست باشد، نمی‌توان نتیجه‌گیری آزادی ولات را صحیح دانست چرا که پیشتر، فکری ایشک، وزیر دفاع از برگزاری این نشست خبر داده بود. ایشک یکی از مورد اعتمادترین سیاستمداران اردوغان و از اعضای میان‌رتبه حزب عدالت و توسعه به شمار می‌آید که پس از کناره‌گیری احمد داوود اوغلو از ریاست این حزب به جاه و جلالی بی‌سابقه دست پیدا کرده است. ایشک با تغییراتی که پس از کودتای نافرجام در شورای عالی نظامی انجام شده به عضویت این شورا درآمده است.
اما جدیترین خبر مربوط به ورود ارتش ترکیه به جنگ سوریه را شب گذشته خبرگزاری رویترز مخابره کرد. رویترز خبر داد که مولود چاووش اوغلو، وزیر امور خارجه ترکیه در صریح‌ترین موضعی که تاکنون مقامات رسمی ترکیه علیه داعش اعلام کرده‌اند، گفته است که «داعش باید کاملا از مرزهای ما پاکسازی شود و آماده‌ایم هر آن چه که برای چنین کاری لازم است، انجام دهیم.»
بنابراین نشانه‌ها کاملا از زین شدن اسب ارتش ترکیه برای ورود به جنگ سوریه خبر می‌دهد؛ اما همزمان با اشاره به آمادگی ترکیه برای ورود به جنگ سوریه، باید پرسید چرا این کشور با وجود گذشت دو سال از فعالیت‌های داعش، اکنون تصمیم گرفته است تا علیه این جریان وارد عملیات نظامی قابل توجه شود؟ پاسخ دقیق در گزارشی پیدا می‌شود که وب‌سایت دیلی صباح، وابسته به روزنامه دیلی صباح شب گذشته روی خروجی خود قرار داد. دیلی صباح، نزدیک به حزب حاکم عدالت و توسعه خبر داد که ترکیه مواضع داعش و حزب اتحاد دموکراتیک کردها را هدف قرار خواهد داد. این وب‌سایت همچنین نوشت که در روزهای اخیر مواضع شبه‌نظامیان حزب اتحاد دموکراتیک «20 نوبت» مورد حملات توپخانه‌ای ارتش ترکیه قرار گرفته تا «کریدوری برای انجام عملیات» به قصد عقب راندن داعش و کردها در شمال سوریه باز شود.
بنابراین می‌توان گمانه‌زنی کرد که ترکیه قصد دارد در قالب عملیات گسترده‌ای، علاوه بر داعش، کردها را در جنوب ترکیه و شمال سوریه سرکوب کند. بنابراین بی‌علت نیست که صلاح‌الدین دمیرتاش، رهبر کرد سومین حزب بزرگ پارلمان ترکیه به نشست سه جانبه ییلدریم، غلیچداراوغلو و دولت باغچه‌لی که به بررسی تحولات سوریه و عراق اختصاص داشت، دعوت نشده است.
عملیات ترکیه علیه شبه‌نظامیان کرد همچنین می‌تواند در راستای توافق‌های اخیر سه‌جانبه میان آنکارا- مسکو - تهران ارزیابی شود. پس از سفر هفته گذشته محمدجواد ظریف، وزیر امور خارجه کشورمان به ترکیه، هر دو طرف بر لزوم «حفظ تمامیت سرزمینی سوریه» که واکنشی به خواست جدایی‌طلبانه کردهای سوریه است، تاکید کردند. این موضع‌گیری در روزهای اخیر نیز از سوی مقامات سیاسی هر سه کشور تکرار شده است. حقیقت آن است که ایران همواره نسبت به فعالیت ناامن‌کننده شبه‌نظامیان کرد در منطقه حساس بوده است. در هفته‌های اخیر نیز وقوع برخی درگیری‌های پراکنده میان شبه‌نظامیان کرد و قرارگاه حمزه سپاه پاسداران در اشنویه باعث شده است تا این حساسیت به درستی فزونی گیرد. درگیری‌های اخیر باعث شد تا سردار محمد پاکپور، فرمانده نیروی زمینی سپاه صراحتا اعلام کند که ممکن است برای تامین امنیت مرزها، مواضع شبه‌نظامیان کرد در اقلیم کردستان مورد هدف قرار گیرد.
همه این‌ها را باید کنار تغییر استراتژی جنگی ارتش سوریه در شمال این کشور قرار داد. تقریبا از سه روز پیش، جنگنده‌های ارتش سوریه در چندین نوبت مواضع شبه‌نظامیان کرد در حسکه را هدف قرار داده و نیروی زمینی ارتش سوریه نیز حرکت به سمت پس گرفتن این مواضع را آغاز کرده‌اند. نباید فراموش کرد که هفته‌ها پیش از این، ارتش سوریه، حجم قابل توجهی مهمات در اختیار شبه‌نظامیان کرد قرار داده بود تا در جنگ علیه داعش مورد استفاده قرار گیرد.
مجموع تحولات نشان می‌دهد که ترکیه آماده ورود به شمال سوریه برای انجام عملیات‌هایی بزرگ به قصد پاکسازی این مناطق از داعش و به ویژه شبه‌نظامیان کرد است. شبه‌نظامیان کرد سوریه که برخلاف کردهای عراق همچنان تبار چپ‌گرایی خود را حفظ کرده‌اند و به عبدالله اوجالان رهبر کردهای ترکیه وفادار هستند، از مهمترین دغدغه‌های دولت ترکیه به شمار می‌آیند. اردوغان هرگز نمی‌تواند بپذیرد که سرمایه‌گذاری ترکیه در بحران سوریه، به جای آنکه به سرنگونی بشار اسد بینجامد، به جدایی کردهای سوریه و تشکیل دولتی خود مختار در آن منطقه منجر شود. وی که طی هفته‌های پس از کودتای نافرجام تیرماه، تصفیه گسترده‌ای علیه گولنیست ها آغاز کرده است، حالا آماده می‌شود تا خیال خود را از یکی دیگر از دغدغه‌هایش راحت کند.
انتهای پیام/