لزوم بسترسازی در حوزه علوم انسانی

علوم انسانی مجموعه‌ای از رشته‌ها و شاخه‌های علمی با محوریت انسان به معنای کلی آن است که بسیار وسیع بوده و از حقوق، اقتصاد و جامعه‌شناسی گرفته تا ادبیات، روانشناسی، زبان‌شناسی و جغرافیا ... را شامل می‌شود. در حقیقت پیشرفت علوم انسانی موجب ارتقای افق انسان و شناخت نسبت به ماهیت خود است که منجر به استفاده صحیح از دستاوردهای بشر در سایر علوم نیز می‌شود و رهیافت ما را به سایر علوم و موضع ما را نسبت به آنها مشخص می‌کند و به‌نوعی فرهنگ‌ساز و تمدن‌ساز است. از ریشه‌ای‌ترین مبانی و محتویات فکری و فلسفی آغاز شده و تا مصداقی‌ترین و کاربردی‌ترین دانش‌های مورد نیاز بشر امتداد دارد.

در کشورهای دیگر به مساله علوم انسانی توجه خیلی خوبی شده است؛ البته می‌توان گفت در سال‌های اخیر در کشور ما نیز رشته‌های علوم انسانی مورد توجه بیشتری قرار گرفته اما حقیقتا جایگاه اصلی خود را پیدا نکرده است و باید تلاش بسیاری شود تا در توسعه این علوم به حدی برسیم که نیازهایمان را پاسخگو و جایگاه شایسته خود را پیدا کند. استادان هم باید در این شاکله برای درسی که ارائه می‌کنند، اهمیت قائل باشند و قبل از هرکسی خود به آنچه تدریس می‌کنند باور و اعتقاد داشته باشند و آن را جدی بگیرند.

آینده ایران اسلامی به صاحب‌نظران و متفکران در حوزه علوم انسانی نیازمند است که بتوانند از زوایای مختلف با پدیده‌های انسانی مواجه شده و به تولید و بسط نظریات کارآمد در علوم انسانی دست پیدا کنند و باید از حالت شعارگونه به پای عمل برسانیم تا جایگاهش نهادینه شود.

یکی از ابزارهایی که در رشد و توسعه تمام علوم به‌ویژه علوم انسانی می‌تواند نقش داشته باشد توسعه مطالعات میان‌رشته‌ای است و در صورتی می‌تواند در رشد و توسعه علوم انسانی و اجتماعی موثر واقع شود که به افزایش هم‌افزایی علمی صاحب‌نظران رشته‌های مرتبط در حوزه علوم انسانی و نیز ارتقای توانمندی علمی استادان و دانشجویان، پژوهشگران و کاربردی‌شدن علوم انسانی در کشور منجر شود.

واحد تهران جنوب که دومین واحد کشوری در دانشگاه آزاد اسلامی است با بیش از 47 هزار دانشجو، اکثر رشته‌های علوم انسانی را به صورت دانشکده تخصصی داراست. بدیهی است که فقط با گفتن نارسایی‌های علوم انسانی مشکل حل نخواهد شد و ضرورت دارد پس از توجه به وضعیت موجود به فکر راهکارهای جدید در زمینه تولید علم و نظریه‌پردازی، برنامه‌ریزی و سرمایه‌گذاری برای انجام پژوهش‌های بنیادین و ساماندهی پژوهش در این حوزه بود. درواقع ما نیازمند ایجاد یک نگاه خاص به علوم انسانی در همه سطوح استادان و دانشجویان هستیم. آنچه مهم است برای وصول به این مقصود بزرگ حرکتی سریع، مستمر و شتابان لازم است.

خوشبختانه طبق اعلام حمید میرزاده رئیس دانشگاه آزاد اسلامی 40 درصد آموزش‌های این دانشگاه در کل 400 واحد این دانشگاه در رشته‌های علوم انسانی است که این امر نشان‌دهنده تاثیر بالای دانشگاه آزاد اسلامی در توسعه فرهنگی، اجتماعی و سیاسی کشور است و نشان از رویکرد دانشگاه آزاد اسلامی در این حوزه بوده است. اما تاکید می‌کنم مسئولان باید در این‌باره بستر‌سازی کنند و بازنگری متون و برنامه‌های آموزشی و دروس دانشگاهی را جزء برنامه‌های اصلی خود بدانند و سعی شود با نگاه ویژه به همراه تلاشی مضاعف در راستای بهره‌گیری از آخرین دستاوردهای دانش بشری، گسترش کرسی‌های نظریه‌پردازی، ایجاد و تقویت مراکز علمی و به‌کارگیری نخبگان و استعدادهای برتر کشور همراه با هدایت تحصیلی و ارتقای شاخص‌های کیفی این رشته به‌ویژه در مطالعات میان‌رشته‌ای گام بردارند.

* رئیس دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران جنوب