باید احترام به پزشک را در جامعه ایجاد کنیم/ پول هدف من از پزشکی نبود/ چشم پزشکان ایرانی علم بالایی دارند
سارا امیری، گروه اجتماعی- هرمز شمس از چهره‌های اخلاق پزشکی در ایران است که برای گفت‌و‌گو به مناسبت روز پزشک با وی به انجمن چشم پزشکان ایران رفتیم. دکتر شمس جزو پزشکانی است که به خوش‌رویی شهرت خاصی دارد و با داشتن 78 سال سن و سپری کردن دوران بازنشستگی هم‌چنان به فکر بیمارانی است که روزی آنها را درمان کرده و یا برایشان تیغ جراحی به دست‌گرفته است.
متن گفت‌و‌گو به شرح ذیل است:
* انگیزه شما از انتخاب پزشکی چه بود؟
- پدر و پدربزرگ من از چشم پزشکان برجسته بودند اما این مساله به تنهایی عامل انتخاب من نبوده است بلکه علاقه بسیاری به پزشکی داشتم به همین دلیل پزشکی را انتخاب کردم و برای تحصیل به فرانسه سفر کردم.
* پزشک بودن اعضای خانواده تا چه میزان توانست در موفقیت علمی و تحصیلی شما تاثیرگذار باشد؟
- این مساله بیشتر برای من تاثیر روانی داشت تا بتوانم با عبرت گرفتن از خانواده راهم را با تمام سختی‌هایش ادامه بدهم.
* در حرفه پزشکی کدام یک از اخلاق پدرتان پروفسور محمد قلی شمس که بنیانگذار پیوند قرنیه و بیمارستان فارابی در ایران است را الگوی خود قرار داده‌اید؟
- پدر بنده در مدیریت و حرفه خود بسیار جدی بودند به همین دلیل بسیاری از پزشکان و پرستاران برجسته آن زمان بعد از فارغ‌التحصیلی به تمایل خود جذب بیمارستان فارابی می‌شدند. پدرم انگیزه بالایی داشتند و در تمام تصمیماتی که می‌گرفتند موفق می‌شدند و به شدت به ایران علاقه داشتند زیرا بعد از اتمام تحصیلات این امکان برایشان فراهم بود که فرانسه بماندند و زندگی کنند اما به دلیل عشق به میهن به ایران بازگشت و بیمارستان فارابی را تاسیس کرد که همین اداره پدر سرلوحه کار من شد و من نیز بعد از اتمام دوره تحصیلات تکمیلی برای آموزش پزشکان و فعالیت در دانشگاه به کشور بازگشتم.
* از تاسیس بیمارستان فارابی و یا حال و هوای آن زمان بیمارستان خاطره‌ای دارید؟
- بیمارستان فارابی همزمان با دانشگاه علوم پزشکی تهران حدود 81 سال پیش تاسیس شد و من آن زمان به دنیا نیامده بودم، برای همین از تاسیس این بیمارستان چیزی به خاطر ندارم اما به طور کلی در دوران کودکی دو تا سه بار همراه پدرم به بیمارستان رفتم زیرا همانطور که گفتم پدرم به شدت در کار جدی بودند و همیشه صبح‌ها بسیار زود وقتی ما خواب بودیم به فارابی می‌رفت و شب‌ها نیز وقتی همه خواب بودند به خانه برمی‌گشت و اجازه نمی‌داد کار و خدمت به مردم با مسائل خانواده اختلال و تداخلی داشته باشد.
* هنوز برای معاینه به بیمارستان فارابی می‌روید؟
- بنده 78 سال سن دارم و بازنشسته شده‌ام اما به دلیل اینکه درمان بیمارانم را همیشه پیگیری می‌کنم هم‌چنان برای معاینه بیماران قدیم و بررسی پرونده آنها به بیمارستان فارابی و گاهی به بیمارستان شریعتی می‌روم.
* تاکنون چشم کدام یک از افراد برجسته کشوری را معاینه و یا جراحی کرده‌اید؟
- هیچ وقت از بیماران شغلشان را سوال نمی‌کنم چون جایگاه افراد برایم فرقی نداشت و من یک پزشک هستم و خدمت به بیمار به جایگاه افراد ارتباطی پیدا نمی‌کند. خاطرم هست یک روز فردی مادرش را برای معاینه پیش من آورد و روزی که قرار شد اقدامات جراحی را انجام دهیم متوجه شدم این شخص همراه تعداد زیادی بادیگارد به بیمارستان آمد و متوجه شدم شخص برجسته کشور است اما هم‌چنان سوالی نپرسیدم و جراحی را انجام داد.
* چرا هیچ وقت در بیمارستان خصوصی فعالیت نداشتید؟
- من برای آموزش به ایران بازگشتم و هدف من از خدمت هیچ وقت کسب درآمد نبوده به همین خاطر بیشتر زمان خود را صرف دانشگاه و مراکز آموزشی کردم.
* در مناطق محروم و کم برخوردار نیز فعالیت داشته‌اید؟
- در حال حاضر به دلیل افزایش دسترسی مردم به بیمارستان و گسترش خدمات بهداشتی و درمانی کم‌تر به مناطق محروم می‌روم اما در گذشته یکی از برنامه‌های مهم من کمک به بیماران مبتلا به جذام بود. در گذشته این بیماران اجازه نداشتند از محدوده‌ای که برایشان تعیین شده خارج شوند به همین دلیل با مشکلاتی بسیاری روبرو بودند. در آن زمان من و تیمی از پزشکان ایرانی و خارجی و خواهران روحانی به مناطقی از قبیل بابا باغی تبریز، مشهد و قوچان می‌رفتیم و خدمات چشم پزشکی ارائه می‌دادیم تا جایی که یادم هست روزی که چند تن از این بیماران را برای جراحی به بیمارستان فارابی بردم پزشکان و پرستاران می ترسیدند و فرار می‌کردند به همین خاطر ما در بابا باغی بیمارستانی را تاسیس کردیم اما در حال حاضر خوشبختانه قبح جذام شکسته شده است و این افراد می توانند به خدمات بهداشتی و درمانی دسترسی داشته باشند.
* در طول دوره طبابت خود برای بیماری گریه کرده‌اید؟
- من برای بسیاری از بیماران ناراحت شده‌ام اما همیشه می توانستم خودم را کنترل کنم اما خاطرم هست یکبار پدرم وقتی قرار بود چشم کودکی که مبتلا به تومور شده بود را تخلیه کند قبل از آن به شدت برای آن کودک گریه کرد.
* شما چشم پزشک هستید و از عینک استفاده می‌کنید؛ تاکنون به فکر جراحی چشم و برداشتن عینک فکر کرده‌اید؟
- در هیچ جای دنیا مردم به اندازه ایران از جراحی چشم و برداشتن عینک استقبال نمی‌کنند. امروزه فرم‌های عینک بسیار زیبا شده‌اند طوری که استفاده از آن زیبایی افراد را افزایش می‌دهد. من سال‌ها پیش جراحی آب مروارید کردم و نیازی به عینک ندارم اما به دلیل عادت از عینک استفاده می کنم. نمی‌دانم چرا مردم ایران تمایلی به عینک ندارند، حتی یادم هست در گذشته افراد حاضر بودند بینایی‌شان کم شود اما از عینک استفاده نکنند چون مورد تمسخر دیگران قرار می‌گرفتند.
* چرا تاکنون ازدواج نکرده‌اید؟
- هیچ وقت فرصت این کار را نداشتم و ترجیح می‌دادم به حرفه‌ام بپردازم زیرا من معتقد هستم اگر ازدواج می کردم و صاحب فرزند می‌شدم باید آنها را اولویت زندگی‌ام قرار می‌دادم اما حرفه‌ام را بیشتر دوست داشتم و در حال حاضر پشیمان نیستم.
* وضعیت چشم پزشکی در ایران چگونه است؟
- وضعیت چشم پزشکی در ایران بسیار خوب است و چشم پزشکان در معاینه، درمان و جراحی، علم بالایی دارند اما متاسفانه در زمینه تحقیقات بسیار ضعیف هستیم و تقویت این مساله نیاز به بودجه دارد که اگر منابع مالی تحقیقات در کشور فراهم شود پزشکان ما بسیار در زمینه تحقیق توانمند هستند به گونه‌ای که در حال حاضر بسیاری از پزشکان ایرانی در خارج از کشور که بودجه در اختیار آنها گذاشته شده مشغول تحقیق هستند.
* امروزه اخلاق پزشکی در کشور ما به شدت مورد سوال قرار گرفته است، به نظر شما عملکرد پزشکان تغییر کرده یا تفکر مردم نسبت به پزشکان؟
- متاسفانه جامعه ما مادی‌گرا شده است در گذشته پزشکان هم‌چون پدر بنده، دکتر غریب و دکتر عزیزی به دنبال پول نبودند و درمان مردم هدف اصلی آنها بود به همین دلیل از احترام ویژه‌ای در میان مردم برخوردار بودند اما متاسفانه امروز به دلیل گران شدن زندگی و افزایش احتیاجات تعداد انگشت شماری از پزشکان به دنبال پول هستند و این امر چشم و هم چشمی را افزایش داده است؛ این در حالی است که پزشک یک فرد تحصیل‌کرده است و باید ماورای مسائل اقتصادی و اجتماعی که ظاهری هستند باشد. پزشک باید الگوی یک جامعه باشد و این وظیفه پزشکان است که اخلاق حرفه‌ای را در جامعه گسترش دهند و آن را به اخلاق عمومی تبدیل کنند.
* جایگاه پزشکی در جامعه ایرانی چگونه است؟
- متاسفانه در جامعه امروز و حتی برخی رسانه‌ها جامعه پزشکی را مورد تمسخر قرار می‌دهند به گونه‌ای که تا تلویزیون را روشن می‌کنید برنامه‌ای در مورد پزشکان است این در حالی است که در گذشته به پزشکان تعظیم و تکریم می‌کردند. متاسفانه در جامعه ما خطای پزشکی تعداد محدودی از پزشکان را که از عمد نبوده را به کل جامعه پزشکی تعمیم می‌دهیم بنابراین باید دوباره احترام به پزشک را در جامعه ایجاد کنیم اما متاسفانه ما همه چیز را فراموش کرده‌ایم.
* آیا از نظر شما توزیع چشم‌پزشکان در ایران عادلانه است؟
- وضعیت خیلی بهتر شده است و در حال حاضر در تمام استانها دانشگاه‌های علوم پزشکی مشغول تربیت پزشکان و دانشجویان هستند به همین دلیل دسترسی‌ها افزایش پیدا کرده است اما در برخی مناطق کمبودهایی وجود دارد به همین دلیل برخی پزشکان بعد از اتمام دوره تحصیلات و تخصص تمایلی به حضور در مناطق دورافتاده که دسترسی به امکانات و تجهیزات ضعیف باشد علاقه‌ای ندارند و ترجیح می دهند در مرکز استان باشند و بیماران از مناطق مختلف به آنها مراجعه کنند.
* عملکرد دکتر هاشمی به عنوان وزیر بهداشت را چگونه ارزیابی می‌کنید؟
- اگر من هم وزیر می‌شدم همین برنامه‌های وزیر بهداشت را اجرا می‌کردم. درست است که در حال حاضر برخی افراد که منافعشان تحت تاثیر قرار گرفته ناراضی هستند اما عملکرد، بسیار خوب است.
* از اجرای طرح تحول سلامت راضی هستید؟
- طرح تحول برای افراد مرفه و پولدار مساله‌ای نیست و حتی آنها این طرح را مورد تمسخر قرار می‌دهند اما باید گفت عده‌ای در مناطق کم‌برخوردار و دورافتاده هستند که با افزایش پوشش بیمه و در اختیار داشتن دفترچه بیمه سلامت می‌توانند برای درمان به مراکز استان بیایند و از سلامتی بیشتر برخوردار باشند و این طرح بسیار خوبی است که در برخی از کشورها مانند فرانسه نیز اجرا می‌شود.
* پرستار چه جایگاهی در تیم درمانی شما داشت؟
- پرستاران نقش بسیار مهمی در نظام سلامت دارند و من برای این قشر احترام خاصی قائل هستم. متاسفانه در گذشته پرستاران جایگاهی همانند خدمتکاران داشتند که خوشبختانه این تفکر تغییر کرده و احترام به آنها افزایش پیدا کرده است به گونه‌ای که در حال حاضر این افراد در نظام پرستاری، سمینارها و کنگره‌های مخصوص به خود هستند.
* در آخر؛ روزانه بیماران بسیاری از سراسر کشور به بیمارستان فارابی مراجعه می‌کنند که به دلیل نداشتن محل مناسب در سالن‌های بیمارستان یا حیاط آن استراحت می‌کنند؛ آیا تاکنون به این مساله احداث استراحتگاه در این بیمارستان فکر کرده‌اید که یادگاری نیز از شما در بیمارستان پدرتان به جای بماند؟
- این ایده بسیار عالی است و من نیز احساس می‌کنم مراجعه کنندگان به چنین استراحت‌گاه‌هایی نیاز دارند اما هزینه ساخت آن بسیار گران است و نیاز به همکاری شهرداری دارد.
انتهای پیام/