«هویت ایرانی از دوران باستان تا پایان پهلوی» نقد و بررسی شد

به گزارش گروه فرهنگی آنا و به نقل از روابط‌عمومی خانه کتاب، نشست نقد و بررسی کتاب «هویت ایرانی از دوران باستان تا پایان پهلوی» با سخنرانی محمدتقی راشدمحصل، کاوه بیات و حمید احمدی، مولف اثر چهارشنبه 27 مردادماه در سرای اهل قلم خانه کتاب برگزار شد.

احمدی با اشاره به دلیل تالیف و ترجمه در حوزه هویت گفت: تالیف و ترجمه در این حوزه برمی‌گردد به مسائلی که پس از انقلاب در کشور رخ داد. انقلابی که به نوعی هویتی بود و مسائل و نگرانی‌هایی را به وجود آورد و مسائل مربوط به هویت، ملیت و همبستگی ایرانی را ممکن بود با چالش و خطراتی مواجه کند. از آنجا که نسل‌ها در حال تغییر است به آگاهی عمومی نیاز دارد و دولت نیز از این مسائل غافل بود و به همین دلیل خواه و ناخواه جامعه مدنی وارد این عرصه شد.

راشد‌محصل به مقاله گراردو نیولی اشاره کرد و گفت: کتاب از مقدمه‌ای برخوردار است که احمدی آن را نوشته و خواننده با مطالعه آن اگر با مساله آشنایی چندانی نیز نداشته باشد، درک مطالب برایش امکانپذیر می‌شود. سپس مقاله نیولی آمده است. وی دانشمند و ایران‌شناس بزرگی است و نظرات محکمی در مورد جغرافیای ایران باستان دارد. راشد محصل ادامه داد: علیرضا شهبازی که مقاله‌ای در تقابل با نظریه نیولی در کتاب دارد، نیز ایران‌شناسی است که تحقیقات عمیقی دارد و نظریه های او بین شرق شناسان پذیرفته شده است. اگرچه اختلافی که در تقابل دو مقاله میان شهبازی و نیولی وجود دارد، چندان زیاد نیست اما اختلاف نظر در مورد مساله هویت اهمیت زیادی دارد. نیولی معتقد است تا پایان دوره ساسانیان چیزی به نام هویت به عنوان عنصر سیاسی وجود نداشت بلکه ایران را ابداعات مردمی می داند که برای محلی که سکونت داشتند به کار برند. اما شهبازی معقتد است این نظر تازه نیست و 150 سال قبل از نیولی هم مطرح شد.

شهبازی معتقد است مساله هویت ایرانی از همان دوره کیانیان و پیشدادیان وجود داشته و اگر بعد ها در دوره ساسانی تجلی پیدا می کند به این علت است که ساسانیان تعمدی داشتند تا تاریخ و هویتی بسازند که هم جنبه زبانی و هم دینی داشته باشد. اگرچه در دوره‌های گذشته نیز تفکر هویت ایرانی وجود داشته است.

بیات در بخش دیگری از این نشست گفت: کتاب «هویت ایرانی از دوران باستان تا دوره پهلوی» در مقام سعی و تلاش برای فراهم آوردن یک خلاصه تاریخی از یک فرآیند فوق‌العاده پیچیده و درهم تنیده چندهزار ساله تلاش درخور اهمیت و ستایشی است. یکی از الزامات اصلی چنین کاری، نادیده نگرفتن تفاوت‌ها و هراز گاه تناقص‌هایی است که در لایه‌های مختلف این هویت درهم پیچیده می‌توان دید. وی افزود: اهمیت کار احمد اشرف، به رغم اختصار کار که اقتضای مقالات دایرة‌المعارفی است نیز در نادیده گرفتن این تفاوت‌هاست و اجتناب از ارائه یک تفسیر ساده‌انگارانه از هویت ایرانی است.