افزایش 53 برابری نرخ دیه طی دو دهه/ کدام عضو از بدن دیه بیشتری دارد؟

به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری آنا، میزان دیه در دین اسلام برای مرد و زن مسلمان و مردان و زنان معتقد به سایر ادیان متفاوت است. اکثر فقها بر نصف بودن دیه قتل زن نسبت به مرد توافق نظر دارند و در این مورد میان فقهای شیعه و فقهای اهل سنت اتفاق نظر وجود دارد. البته بر اساس ماده 560 قانون مجازات اسلامی، دیه زن و مرد در اعضاء و منافع تا کمتر از ثلث دیه کامل مرد یکسان است و چنانچه ثلث یا بیشتر شود دیه زن به نصف تقلیل می‌یابد. همچنین بر اساس قانون «بیمه اجباری خسارات واردشده به شخص ثالث در اثر حوادث ناشی از وسایل نقلیه» دیه زن و مرد در تصادفات یکسان است.

معیار محاسبه دیه در اسلام علاوه بر صد شتر، شامل موارد دیگری از جمله صد گاو، هزار گوسفند، دویست دست حلّه، هزار دینار و ده هزار درهم می‌شود که مجرم، اختیار دارد که هر یک از این موارد را انتخاب کند، همچنین اگر طرفین با هم توافق کنند، می‌توانند قیمت مورد انتخاب‌شده را بپردازند.

تغییر در میزان نرخ دیه اختیاری است که به رئیس قوه قضائیه داده شده است که وی با رعایت نرخ روز میزان آن را تعیین می‌کند. 16 اسفند سال 94 بود که حجت‌الاسلام غلامحسین محسنی‌اژه‌ای، سخنگوی قوه‌قضائیه در نود و سومین نشست خبری خود درباره نرخ دیه در سال آتی گفت: بر اساس قانون قوه قضائیه موظف است با بررسی‌های لازم قیمت دیه برای سال بعد را اعلام کند. طبق بررسی‌های ما و همچنین در جلسه مسئولان عالی قضایی که هفته گذشته برگزار شد، با لحاظ بررسی‌های میدانی، کارشناسی و همچنین در نظر گرفتن تورم مبلغ دیه برای سال 95، 190 میلیون تومان در ماه‌های غیرحرام مشخص شد و طبیعتا در ماه‌های حرام این مبلغ یک سوم افزایش پیدا خواهد کرد.

بر این اساس، نرخ دیه در ماه‌های حرام برابر ۲۵۳ میلیون و سیصد هزار تومان محاسبه می‌شود. این افزایش که روند آن را به ترتیب سال‌های سپری شده در جدول زیر مشاهده می‌کنید، پیش از هر چیز نشانگر تورم چشمگیر و شدید حاکم بر کشورمان در یک دهه اخیر است؛ تورمی که برخی معتقدند با توجه به آن، باید نرخ دیه بیش از آنچه تعیین شده است، معین می‌شد.

بر این اساس، نرخ دیه در سال 88 نسبت به سال 87 هیچ تغییری نداشته است و بیشترین نرخ تغییرات دیه متعلق به سال 93 است که نسبت به سال گذشته‌اش(سال 92) با جهشی 37 میلیون تومانی رو‌به‌رو بوده و در این بین کمترین تغییرات نرخ دیه مربوط به سال 74 است که نسبت به سال گذشته‌اش با افزایشی 700 هزار تومانی رو‌به‌رو بوده است.

نرخ دیه اعضای بدن در سال 95
اگر کسی کشته شود تکلیف او مشخص است و دیه کامل به بازماندگانش تعلق می‌گیرد، اما گاهی در نزاع یا تصادف جرحی مشکلی پیش می‌آید و فرد از ناحیه‌ای دچار جراحت می‌شود. در این زمان است که دادگاه و پزشکی قانونی طبق ماده‌های قانونی مقدار دیه را مشخص می‌کنند. در ادامه گزارش مبلغ دیه اعضای بدن بر اساس نرخ دیه کامل در سال 1395 شده است.
همه مو: 000/000 /190 تومان
شاید برخی فکر کنند مو ارزش چندانی نسبت به سایر اعضای بدن ندارد و در نزاع‌ها دستاورد خوبی برای زورآزمایی به حساب می‌آید اما در قانون آمده است که اگر در نزاعی موی سر یا صورت مردی به طور کامل از بین برود و دیگر نروید، فرد خاطی باید دیه کامل بپردازد (190 میلیون تومان) و اگر موی مرد مجددا بروید نسبت به موی سر ضامن اَرش است (ارش به خسارتی گفته می‌شود که در قانون مقدار دقیق آن مشخص نشده است و قاضی آن را مشخص می‌کند) و اگر رویش مجدد در خصوص ریش مرد باشد فرد باید یک سوم دیه کامل را بپردازد. (63 میلیون تومان و سیصد و سی سه هزار تومان). همچنین بر اساس ماده 577 قانون مجازات اسلامی، کندن و یا از بین بردن تمام موی سر زن، در صورتی که دیگر نروید، دیه کامل یک زن را شامل می‌شود و اگر دوباره بروید، موجب مهرالمثل است. (در این حکم فرقی میان موی کم‌پشت و پرپشت و کودک و بزرگسال نیست.)
یک چشم: 000/000 /95 تومان
چشم‌ها هم جزو اعضای حساس بدن محسوب می‌شود. در قانون آمده است اگر در نزاع یا درگیری دو چشم سالم از بین برود باید دیه کامل (190 میلیون تومان) پرداخت شود و اگر یک چشم به تنهایی آسیب ببیند باید نصف دیه (95 میلیون تومان) پرداخت شود. باید بگوییم تمام چشم‌هایی که بینایی دارند در این حکم یکسان هستند حتی اگر از لحاظ ضعف و بیماری و شب‌کوری و لوچ بودن با یکدیگر فرق داشته باشند. گاهی در نزاعی ممکن است پلک فرد آسیب ببیند در این صورت دیه مجموع چهار پلک دو چشم دیه کامل (190 میلیون تومان) خواهد بود و دیه پلک‌های بالا یک سوم دیه کامل ( 63 میلیون تومان و سیصد و سی سه هزار تومان) و دیه پلک‌های پایین نصف دیه کامل (95 میلیون تومان) است.
دنده: 000 /750 /4 تومان
در ماده 653 آمده که دیه شکستن هر یک از دنده‌های محیط به قلب که از آن حفاظت می‌کند، یک چهلم دیه کامل (چهار میلیون و هفتصد و پنجاه) و دیه شکستن هر یک از دنده‌های دیگر، یک صدم دیه کامل (یک میلیون و نهصد هزار تومان) است. البته یک تبصره هم وجود دارد، آن هم اینکه کندن دنده موجب ارش است. بر اساس ماده ۶۵۵ قطع و از بین بردن دو استخوان ترقوه، موجب دیه کامل (190میلیون تومان) و هر کدام از آن‌ها موجب نصف دیه کامل (95 میلیون تومان) است.
دست و پا: 000/000 /95 تومان
قطع کردن و یا از بین بردن هر یک از دست‌ها از مفصل مچ به شرط آنکه دارای انگشتان کامل باشد، موجب نصف دیه کامل است (95 میلیون تومان) خواه شخص مصدوم دو دست داشته باشد، خواه یک دست. طبق ماده 636 قطع تمام انگشتان یک دست از انتهای انگشتان یا تا مچ، موجب نصب دیه کامل (95 میلیون تومان) است. قطع دست اصلی کسی که از مچ یا آرنج یا شانه دارای دو دست است، موجب نصف دیه کامل (95 میلیون تومان) و قطع دست زائد موجب ارش است. تشخیص دست اصلی و زائد بر عهده کار‌شناس مورد وثوق است. بر اساس ماده ۶۴۱ دیه هر یک از انگشتان اصلی دست، یک دهم دیه کامل (19 میلیون تومان) است. بریدن یا از بین بردن هر بند انگشت غیر شست، موجب یک سوم دیه آن انگشت ( 6میلیون و سیصد و سی هزارتومان) است.
یک گوش:000/000 / 95 تومان
طبق ماده 600 از بین بردن دو لاله گوش دیه کامل (190 میلیون تومان) دارد و از بین بردن هر یک از آن‌ها نصف دیه کامل (95 میلیون تومان) را شامل می‌شود. اگر در نزاع و یا تصادفی نرمه گوش از بین برود باید یک ششم دیه کامل (31میلیون و ششصد و سی و سه هزار تومان) پرداخت شود. پاره شدن لاله یک گوش یک ششم دیه کامل دارد و پاره کردن نرمه یک گوش یک نهم دیه کامل است (21 میلیون و صد و یازده هزار تومان) و در هر دو مورد در صورت بهبودی کامل ارش ثابت است. هر‌گاه آسیب رساندن به گوش به حس شنوایی سرایت کند یا باعث سرایت به استخوان و شکستگی آن شود هر کدام دیه جداگانه‌ای دارد.
بینی: 000/000 /190تومان
قطع کردن و یا از بین بردن تمام بینی یا نرمه‌ای که پایین استخوان بینی است دیه کامل دارد (190 میلیون تومان) و از بین بردن تمام نرمه با تمام یا مقداری از استخوان بینی در صورتی که در یک دفعه باشد، دیه کامل (190 میلیون تومان) دارد اما اگر نرمه بینی در یک دفعه، تمام و یا مقداری از استخوان بینی در دفعه دیگر از بین برود برای نرمه دیه کامل (150 میلیون تومان) و برای استخوان ارش تعیین می‌شود. در ماده 593 قانون مجازات اسلامی شکستن استخوان بینی در صورتی که موجب آسیب رسیدن به بینی یا از بین رفتن آن شود، دیه کامل (150 میلیون تومان) دارد و چنانچه بدون عیب و نقص اصلاح شود موجب یک دهم دیه کامل (19 میلیون تومان) و اگر با عیب و نقص بهبود پیدا کند موجب ارش است. طبق ماده 549 اگر هر یک از پره‌های بینی یا پرده میان دو سوراخ آسیب ببیند باید یک سوم دیه کامل ( 63 میلیون تومان و سیصد و سی سه هزار تومان) پرداخت شود.
یک لب: 95/000/000 تومان
طبق ماده 607 از بین بردن دو لب، دیه کامل (190 میلیون تومان) و هر یک از لب‌ها نصف دیه کامل (95 میلیون تومان) را دارد. حال اگر در درگیری مقداری از لب از بین برود آن مقدار نسبت به تمام لب محاسبه می‌شود. حالا اگر در جنایت و درگیری یک یا دو لب و یا قسمتی از آن جمع بشود، موجب ارش است و قاضی میزان دیه آن را مشخص می‌کند. طبق ماده 609 قانون مجازات جمهوری اسلامی ایران جنایتی که باعث سست یا فلج شدن لب‌ها شود موجب دو سوم دیه یک لب (دیه یک لب 95 میلیون تومان و دو سوم این مقدار 63 میلیون تومان و سیصد و سی سه هزار تومان میلیون تومان) می‌شود.
دندان: 000 /500 /9 تومان
از بین بردن تمام دندان‌های دائم بیست و هشت گانه طبق ماده 616 دیه کامل (190 میلیون تومان) دارد که به این ترتیب است: دندان جلو از پیش، چهارتایی، نیش که هر کدام دو عدد در بالا و دو عدد در پایین می‌روید و جمعا دوازده عدد است هر کدام یک بیستم دیه کامل (نه میلیون و پانصد هزار تومان) دارد. دندان‌های عقب که در چهار سمت پایانی از بالا و پایین در هر کدام یک ضاحک و سه ضرس قرار دارد و جمعا شانزده عدد است، هر کدام یک چهلم دیه کامل (چهار میلیون و هفتصد و پنجاه هزار تومان) دارد. طبق ماده 618 هر‌گاه دندان‌های اصلی دائمی از بیست و هشت عدد کمتر باشد به‌‌ همان نسبت از دیه کامل کاهش می‌یابد خواه خلقتا کمتر باشد یا در اثر عارضه‌ای کم شده باشد. در ماده قانونی 621 کندن دندان لق یا ترک خورده که منفعت آن باقی است، موجب دیه‌‌ همان دندان و در غیر این صورت موجب ارش است.
ستون فقرات: 000/000 /19تومان
طبق ماده 647دیه شکستن ستون فقرات به این ترتیب است: شکستن ستون فقرات در صورتی که اصلا درمان نشود و یا بعد از علاج به صورت خمیده در آید موجب دیه کامل (190 میلیون تومان) است. شکستن ستون فقرات که بی‌عیب درمان شود ولی موجب از بین رفتن یکی از منافع شود مانند اینکه مصدوم توان راه رفتن یا نشستن نداشته باشد و یا توان جنسی یا کنترل ادرار وی از بین برود موجب دیه کامل (190 میلیون تومان) است. شکستن ستون فقرات که بدون عیب درمان شود، موجب یک دهم دیه کامل (19 میلیون تومان) است.
زبان:000/000 /190تومان
در ماده 611 قانون مجازات قطع یا از بین بردن تمام زبانِ گویا مستوجب پرداخت دیه کامل (190 میلیون تومان) است و دیه از بین بردن قسمتی از آن به نسبت گویایی از بین رفته است که با تقسیم تمام دیه به حروفی که فرد دیگر نمی‌تواند تکلم کند، محاسبه می‌شود. این ماده دو تبصره دارد. اول اینکه دیه از بین بردن ادای هر حرف با توجه به حروف زبان تکلم فرد آسیب دیده تعیین می‌شود مانند اینکه از بین بردن قدرت ادای یک حرف شخص فارسی زبان، یک سی و دوم دیه کامل است. تبصره دوم اینکه شخصی که دارای لکنت زبان است و یا به کندی یا تندی سخن می‌گوید یا برخی از حروف را نمی‌تواند تلفظ کند گویا محسوب می‌شود.
گردن: 000/000 /190تومان
کج شدن و خمیدگی گردن در اثر شکستگی در صورت عدم بهبودی و باقی ماندن این حالت موجب دیه کامل (190 میلیون تومان) و در صورت بهبودی و زوال حالت خمیدگی و کج شدگی موجب ارش است. طبق مواد قانونی 627 و 628 اگر شکستگی گردن بدون کج شدن و خمیدگی آن باشد و مانع فرو بردن یا جویدن غذا یا نقص آن و یا مانع حرکت گردن شود موجب ارش است.
یک فک:000/000 /95 تومان
قطع کردن و یا از بین بردن دو استخوان چپ و راست فک که محل رویش دندان‌های پایین است، دیه کامل (190 میلیون تومان)، هر کدام از آن‌ها نصف دیه کامل (95 میلیون تومان) و مقداری از آن‌ها به‌‌ همان نسبت دیه دارد. طبق ماده 630 دیه فک مستقل از دیه دندان و سایر اعضا است و اگر با فک، دندان یا غیر از آن از بین برود یا آسیب ببیند هر کدام دیه یا ارش جداگانه دارد.

همانطور که گفته شد مقدار دیه از سوی دادگاه برای جنایت و حادثه‌ای که به وقوع پیوسته تعیین می‌شود و تخفیفی برای دریافت آن در کار نیست مگر اینکه شاکی رضایت دهد یا راضی به تخفیف شود. حالا اگر فرد مقصر بر اثر درگیری فوت کند، پرداخت دیه هنوز پا برجاست و لازم است که دیه او از ماترکی که از وی باقی مانده پرداخت شود. همچنین اگر فردی در یک دعوای دسته جمعی کشته یا زخمی شود یا مثلا جنازه‌اش را در خیابان پیدا کنند و مشخص نشود چه کسی قاتل است، دیه از محل بیت‌المال پرداخت می‌شود.